Τί θα φορεθεί την Ημέρα της Αποκάλυψης

H ‘anti-flash white’ βαφή των πυρηνικών βομβαρδιστικών των υπερδυνάμεων σημάδεψε την ανήσυχη εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Σχεδιάσθηκε για να αντανακλά μεγάλο μέρος της απόκοσμης λάμψης που θα εκλύετο από την έκρηξη των πυρηνικών τους όπλων πάνω από τους στόχους τους ενώ για την προστασία της όρασης των πληρωμάτων είχε ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα με την μορφή θερμικών παραπετασμάτων (flash curtain) στα παράθυρα του κόκπιτ και ειδικών γυαλιών.
Χωρίς προστατευτικά γυαλιά, η πυρηνική λάμψη θα στερούσε την όραση από τους χειριστές για περίπου δύο λεπτά. Εάν ήταν νύχτα, η λάμψη θα τους τύφλωνε έως και δέκα λεπτά, καθιστώντας το πιλοτάρισμα του αεροπλάνου σε αυτή την φάση μια πολύπλοκη, αν όχι αδύνατη, υπόθεση. Σήμερα, τα πληρώματα των Β-52Η και των Β-2 διαθέτουν ακόμη ένα αξεσουάρ του Ψυχρού Πολέμου: τα γυαλιά PLZT (Polarized Lead Zirconium Titanate) ή ‘plizzit’ όπως είναι επίσης γνωστά.

Θυμίζοντας κάτι μεταξύ μάσκας ταινίας τρόμου και προσωπίδας εξωγήινου πιλότου, τα γυαλιά PLZT γίνονται μαύρα στην στιγμή προστατεύοντας τους χειριστές από την προσωρινή τύφλωση. Κατασκευασμένα από δύο στρώματα πολωμένου υάλου με ένα εξαιρετικά ευαίσθητης πόλωσης υπέρ-λεπτο φύλλο διαφανούς ηλεκτρο-οπτικού κεραμικού υλικού από τιτανικό άλας ζιρκονικού μολύβδου ανάμεσά τους, προσαρμόζονται στην κάσκα πτήσης και διαθέτουν ένα ηλεκτρoνικό κύκλωμα σχεδιασμένο να εντοπίζει δραματικές, απότομες αλλαγές φωτός.
Σε περίπτωση πυρηνικής έκρηξης, η λάμψη θα προκαλούσε διακοπή του κυκλώματος και τα γυαλιά θα καθίσταντο αδιαφανή σε λιγότερο από 150 εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου. Μόλις το εξωτερικό φως γινόταν ξανά φυσιολογικό, οι φακοί θα γίνονταν και πάλι διαφανείς.

Η προστατευτική προσωπίδα τεσσάρων φακών αναπτύχθηκε από την Sandia Laboratories στην βάση Kirtland, στο Νέο Μεξικό, βάσει ενός συμβολαίου ύψους 7,2 εκατ. δολαρίων της Aeronautical Systems Division. Συγκριτικά με τα flash curtains, τα προστατευτικά γυαλιά με επικάλυψη χρυσού και το κάλυμμα μολύβδου (για το «καλό» μάτι) που είχαν τα πρώτα χρόνια τα πληρώματα των Β-47 και Β-52 της Strategic Air Command, το ‘plizzit’ αποτελεί σημαντική εξέλιξη.
Τα αρχικά γυαλιά PLZT έφεραν τον στρατιωτικό κωδικό EEU-2/P και προορίζονταν για τους χειριστές των βομβαρδιστικών Β-52 και Β-1 Lancer –τα γυαλιά της έκδοσης EEU-2A/P γινόταν ακόμη πιο γρήγορα αδιαφανή. Οι πρώτοι που τα παρέλαβαν ήταν τα πληρώματα των FB-111A της SAC στην βάση Pease, τον Ιούλιο του 1980. Κατόπιν τα παρέλαβαν οι Μοίρες των Β-52, των Β-1 (τότε είχαν ακόμη πυρηνικό ρόλο) και των ιπτάμενων τάνκερ KC-135 που τις υποστήριζαν και αργότερα η Πτέρυγα των βομβαρδιστικών stealth Β-2.
Τα γυαλιά φυλάσσονται σφραγισμένα και θεωρούνται κρίσιμο υλικό. Επειδή είναι μιας χρήσης, οι πιλότοι δεν εκπαιδεύονται μεν με αυτά αλλά εξοικειώνονται με την διαδικασία προσαρμογής τους στην κάσκα. Χειριστές των Β-2 Spirit περιγράφουν πως είναι σαν να φοράς «χοντρά γυαλιά» με περιορισμένη περιφερειακή όραση και όχι τόσο βαριά ώστε να εμποδίζουν έναν καλά εκπαιδευμένο πιλότο να πετάξει το αεροπλάνο σε πολεμικές επιχειρήσεις.

Έχει ενδιαφέρον ότι παρά την σύγχρονη τεχνολογία που ενσωματώνουν τα EEU-2A/P οι χειριστές εφοδιάζονται και με κάλυμμα για το ένα μάτι τους σε περίπτωση που τα γυαλιά δεν δουλέψουν. Ειδικά για τα Β-2 υπάρχει πρόβλεψη για την τοποθέτηση προσθαφαιρούμενων υαλοπινάκων πάνω από τον πίνακα οργάνων με λειτουργία ίδια με αυτή των γυαλιών PLZT. Ακόμη κι έτσι όμως τα προστατευτικά γυαλιά θα φορεθούν ως backup.
Οι πιλότοι των τακτικών μαχητικών πυρηνικής κρούσης δεν εφοδιάσθηκαν με γυαλιά PLZT, αφ’ ενός διότι κρίθηκαν βαριά και περιορισμένης ορατότητας και αφ’ ετέρου επειδή η προσωρινή τύφλωση από μια πυρηνική λάμψη κατά την διάρκεια της ημέρας αναμενόταν μικρότερη λόγω της περιορισμένης ισχύος των όπλων που θα έφεραν. Γι’ αυτούς, το μόνο μέσον προστασίας θα ήταν το κλασσικό ‘eye patch’ του ενός οφθαλμού.

Το πρόβλημα ήταν με τους πιλότους των ελικοπτέρων. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 οι δοκιμές αξιολόγησης ενός αντίστοιχου συστήματος που πραγματοποίησαν τα εργαστήρια της αμερικανικής Αεροπορίας Στρατού (US Army Aviation Research Laboratories) κατά την ανάπτυξη της κάσκας HGU-56/P έδειξαν ότι τα ηλεκτρονικά του μπορούσαν να ενεργοποιηθούν κατά λάθος από την διαφορά φωτός που προκαλούσαν οι πτέρυγες του στροφείου ή από την ακτινοβολία ενός κοντινού ραντάρ.
Το πραγματικό πρόβλημα όμως ήταν ότι σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου με το Σύμφωνο της Βαρσοβίας τα μόνα ελικόπτερα που θα γλύτωναν τον αφανισμό ήταν όσα θα βρίσκονταν κρυμμένα σε κάποιο καταφύγιο. Συνεπώς η χρήση προστατευτικών γυαλιών από πληρώματα ελικοπτέρων στο ευρωπαϊκό θέατρο επιχειρήσεων δεν είχε πρακτική αξία. Ας ελπίσουμε ότι το ψυχροπολεμικό αυτό αξεσουάρ θα παραμείνει στις αποθήκες κρίσιμου υλικού, όπως έμεινε τόσα χρόνια.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση 30/3/2019