Τα οργανικά ελικόπτερα των πλωτών μέσων του ναυτικού αποτελούν όχι μόνο το μακρύ χέρι, αλλά τα μάτια και τα αυτιά του στόλου. Ενδεικτικό της αξίας τους είναι η προτεραιότητα που έχει για το ΠΝ το πρόγραμμα απόκτησης τεσσάρων αμερικανικής κατασκευής ελικοπτέρων MH-60R για το Πολεμικό Ναυτικό (Π.Ν.) αξίας 250 εκατ. ευρώ (για σύγκριση το πρόγραμμα για την αναβάθμιση των τεσσάρων φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ έχει προϋπολογισμό 160 εκατ. ευρώ).
Το ναυτικό των ΗΠΑ θεωρεί το MH-60R ως το πλέον σύγχρονο και ικανό ελικόπτερο ναυτικής συνεργασίας στον κόσμο. Επιχειρεί ως οργανικό ελικόπτερο σε όλα τα LCS, αντιτορπιλικά και καταδρομικά του στόλου αλλά και στις μοίρες ελικοπτέρων στα αεροπλανοφόρα.
Είναι σχεδιασμένα ως ελικόπτερα πολλαπλών ρόλων και εκτελούν αποστολές όπως:
- ανθυποβρυχιακού πολέμου (ASW) (εντοπισμός και προσβολή)
- εναντίον στόχων επιφανείας (ASuW) (εντοπισμός και προσβολή)
- επιτήρηση και αστυνόμευση (λαθρεμπόριο, πειρατεία, μετανάστευση)
- ηλεκτρονικού πολέμου
- έρευνας και διάσωσης (SAR/CSAR)
- μεταφοράς εξωτερικών φορτίων (VERTREP)
- διακομιδή τραυματιών/ασθενών (MedEvac)
- εναέριου κόμβου αναμετάδοσης επικοινωνιών και data
- αναγνώριση πέρα από τον ορίζοντα του πλοίου (οπτικό και ραντάρ)
- ελέγχου πυρός για τα οπλικά συστήματα του πλοίου
- ειδικών επιχειρήσεων
Οι κύριες αποστολές του είναι το κυνήγι υποβρυχίων και ο εντοπισμός και προσβολή πλοίων επιφανείας. Οι υπόλοιπες αποστολές έχουν αξιολογηθεί δευτερεύουσες, για αυτό οι μοίρες μου έχουν εξοπλιστεί με αυτόν τον τύπο έχουν χαρακτηριστεί HSM (Helicopter Strike Maritime).
Το πλήρωμα αποτελείται από τρία στελέχη ή τέσσερα σε αποστολές SAR. Μπορεί να μεταφέρει 2,7 τόνους εξωτερικό φορτίο και εσωτερικά πέντε επιβάτες με 1,8 τόνους φόρτο.
Η ακτίνα δράσης του υπερβαίνει τα 400νμ (από τη Ρόδο μέχρι τη Χάιφα), η οποία μπορεί να επεκταθεί με χρήση εξωτερικών δεξαμενών. Η μέγιστη ταχύτητα φτάνει τους 180 κόμβους και η οροφή του τα 4 χμ. Η τυπική ανθυποβρυχιακή πτήση διαρκεί 2,7 ώρες από τις οποίες οι 1,5 είναι πάνω από τον στόχο. Για αποστολές εναντίων στόχων επιφανείας μπορεί να μείνει στον αέρα για 3,3 ώρες.
Ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός του περιλαμβάνει:
- Σύστημα πρόσκτησης στόχου ΑΝ / AAS 44 με MTS-FLIR (Multi-SpectralTargeting – Forward LookingInfraRed) με αποστασιόμετρο και καταδείκτη Laser
- Ραντάρ πολλαπλών διαμορφώσεων AN / APS-153 παντός καιρού με ενσωματωμένο σύστημα IFF (Identification, Friend or Foe)
- Link 16 και Harris HawklinkKu-Band data link για τον διαμοιρασμό δεδομένων από τους αισθητήρες με όλα τα πλοία και αεροπλάνα που βρίσκονται στον ορίζοντα του ελικοπτέρου
- Σύστημα πλοήγησης Litton LN 100G (GPS και αδρανειακό)
To MH-60R μπορεί να φέρει ως τρεις τορπίλες Mk-46 ή Mk-54 για επιχειρήσεις εναντίων υποβρυχίων, και μέχρι οκτώ πυραύλους Hellfire AGM-114 ή 38 κατευθυνόμενες ρουκέτες των 70 mm Advanced Precision Kill Weapon System (APKWS) για στόχους επιφανείας ή ακόμα και παράκτιους στόχους εδάφους. Επιπλέον υπάρχει και πολυβόλο στην πλαϊνή θύρα (7.62 mm ή 12.7 mm).
Επίσης ο πύραυλος NSM έχει πιστοποιηθεί για χρήση από ελικόπτερα και η εκτίμηση είναι ότι σύντομα θα αρχίσει να τα εξοπλίζει, προσφέροντας συνολική ακτίνα δράσης μεγαλύτερη των 550 νμ (από το Σούνιο στο Πορτ Σάιντ).
Σε διαμόρφωση ανθυποβρυχιακού αγώνα φέρει 25 ηχοσημαντήρες και το σοναρ AN / AQS-22 (Airborne Low-Frequency Sonar) των Thales / Raytheon, το οποίο ποντίζεται στη θάλασσα από αιώρηση με καλώδιο 700 μέτρων.
Διαθέτει σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης AN / AAR-47 που προειδοποιεί για εισερχόμενους πυραύλους (ανιχνεύοντας παθητικά το UV αποτύπωμα τους και χρησιμοποιεί αλγόριθμους για να ξεχωρίζει τις απειλές) και την ύπαρξη εχθρικών laser στοχοποίησης τους. Σε περίπτωση απειλής στέλνει σήμα στο σύστημα αυτοπροστασίας. Το ενσωματωμένο σύστημα αυτοπροστασίας περιλαμβάνει επίσης σύστημα παρεμβολών AN / ALQ-144 το οποίο εμποδίζει την στοχοποίηση από πυραύλους με κεφαλή υπέρυθρης αναζήτησης. Στα επόμενα χρόνια το USN έχει σκοπό να ενισχύσει επιπλέον αυτές τις δυνατότητες.
Η άτρακτος, τα συστήματα πλοήγησης και οι δεξαμενές καυσίμου είναι θωρακισμένα απέναντι σε όπλα μικρού διαμετρήματος ενώ οι έλικες απέναντι σε βλήματα 23mm. Τα υδραυλικά και ηλεκτρικά συστήματα υπάρχουν σε σετ των τριών. Συστήματα απόσβεσης κραδασμών υπάρχουν στο σασί και στα καθίσματα ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος τραυματισμού σε περίπτωση πτώσης. Οι πόρτες του cockpit μπορούν να απορριφθούν σε περίπτωση ανάγκης για να βοηθήσουν την έξοδο του πληρώματος.
Έχοντας ήδη πετάξει πάνω από 600.000 ώρες, ο τύπος έχει αποδείξει την αξιοπιστία του. Οι διαθεσιμότητες στο USN αγγίζουν το 98 με 99%, ενώ το ωριαίο λειτουργικό του κόστος είναι από τα χαμηλότερα στα εναέρια μέσα του ναυτικού. Επίσης το ποσοστό ατυχημάτων είναι χαμηλότερο από αντίστοιχα ελικόπτερα.
Το ναυτικό των ΗΠΑ σκοπεύει να τα χρησιμοποιεί τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2040 και έχει παραγγείλει σχεδόν 300 ελικόπτερα, τα οποία θα αποτελέσουν το κύριο όπλο ανθυποβρυχιακού αγώνα και εντοπισμού-στοχοποίησης πλοίων επιφανείας.
Σε Ελληνική υπηρεσία αναμένεται να αποτελέσουν φυσικά την κορωνίδα των εναέριων μέσων και να περιστοιχιστούν από το στόλο των Aegean Hawk (εξαιρετικό αφιέρωμα για τα οποία υπάρχει στο περιοδικό) και των ΑΒ-212. Ιδανικά ο αριθμός τους θα αυξηθεί από συμπληρωματική παραγγελία, όπως έγινε και με τα Aegean Hawk στο παρελθόν, τα οποία θα πρέπει να εκσυγχρονιστούν για να μπορούν να τα ακολουθήσουν και να συνεργαστούν αρμονικά μαζί τους (πχ Link16, νέα ηλεκτρονικά, υποστήριξη νέων τορπιλών…). Τα ΑΒ-212 προχωρούν προς τη δύση της καριέρας τους και κάπως θα πρέπει να αντικατασταθούν, προφανώς με κάτι μικρότερο και οικονομικότερο από ότι τα ΜΗ-60. Ένας σημαντικός παράγοντας θα είναι και η μελλοντική σύνθεση του στόλου σε πλοία επιφανείας και τι περιορισμούς μπορεί αυτό να έχει. Μικρότερα σκάφη δεν έχουν την δυνατότητα να υποστηρίζουν ένα ελικόπτερο τόσο μεγάλο όρο το MH-60.
Ακόμα και αν πέσουν οι οροφές, οι αριθμοί των ελικοπτέρων δεν πρέπει να μειωθούν, το αντίθετο μάλιστα, αν είναι δυνατόν. Το ελικόπτερο μπορεί το πρωί να κάνει περιπολία και να στήνει ενέδρα στο Αιγαίο, να κυνηγάει το απόγευμα υποβρύχιο στο Ιόνιο και το βράδυ να κάνει κρούση ανοιχτά της Κύπρου. Αν υπάρχει πρόβλημα διαθεσιμοτήτων από βλάβες ή απώλειες ή προγραμματισμένη συντήρηση τα πλοία δεν πρέπει να μένουν χωρίς εναέρια μέσα. Ένα μοντέρνο ελικόπτερο αναβαθμίζει άμεσα και κατακόρυφα τις δυνατότητες ενός παλιού πλοίου (πχ S). Λειτουργώντας ως πολλαπλασιαστές δύναμης και έχοντας τη δυνατότητα επιχειρήσεων από ελικοδρόμια στη ξηρά, και με δεδομένη την Ελληνική γεωγραφία, δεν δεσμεύονται τόσο πολύ από τα πλοία.
Σε αυτή την περίπτωση ποιες είναι οι εναλλακτικές; Η πρώτη σκέψη είναι διαγωνισμός για την αντικατάσταση των ΑΒ-212 με ένα ελικόπτερο αντιστοίχου μεγέθους. Μέχρι να υλοποιηθεί όμως κάτι τέτοιο η πιο προφανής επιλογή είναι τα ελικόπτερα Dauphin του Λιμενικού.
Μία λύση ανάγκης θα μπορούσαν να είναι τα Kiowa. Υπό φυσιολογικές συνθήκες μονοκινητήρια ελικόπτερα καλό θα ήταν να μην επιχειρούν πάνω από θάλασσα, αλλά δεν θα είναι και η πρώτη φορά. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ οι Αμερικάνοι τα χρησιμοποίησαν στον Κόλπο για τη συνοδεία πετρελαιοφόρων και επιχειρούσαν από φρεγάτες και αντιτορπιλικά. Μάλιστα ήταν από τις πρώτες επιχειρησιακές πτήσεις που έγιναν σε χαμηλό υψόμετρο με τη χρήση διοπτρών νυκτός.
Από τη στιγμή που θα υπάρξουν οι πόροι για να γίνει νέα προμήθεια, θα πρέπει να εξεταστούν όλες οι τεχνολογικές λύσεις, και δόγματα επιχειρήσεων. Η αναφορά γίνεται συγκεκριμένα για τα μη επανδρωμένα. Δεν υπάρχει λόγος να ρισκάρουμε ανθρώπινες ζωές χωρίς λόγο. Ειδικά εμείς που έχουμε την τραυματική εμπειρία των Ιμίων θα έπρεπε να είμαστε πρωτοπόροι.
Το ναυτικό των ΗΠΑ, ήδη χρησιμοποιεί τα ΜΗ-60 μαζί με μη επανδρωμένα. Τα LCS φέρουν ένα ελικόπτερο και δύο μη επανδρωμένα MQ-8B.
Ένα απλό σενάριο είναι η πτήση του MQ-8B από το LCS, ανίχνευση και στοχοποίηση στόχου πέρα από τον ορίζοντα και βολή πυραύλου NSM από το LCS.
Η ικανότητα συνεργασίας ελικοπτέρου με μη επανδρωμένα αεροσκάφη είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι τα πλοία LCS θα χρησιμοποιούν και τους δύο τύπους. Ειδικά στο πλαίσιο της θαλάσσιας επιτήρησης και των επιχειρήσεων κατά των θαλάσσιων στόχων, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη θα λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές δύναμης για το MH-60R πετώντας μπροστά του και μεταδίδοντας δεδομένα ανίχνευσης στο ελικόπτερο. Το μη επανδρωμένο αεροσκάφος το χειρίζεται προς το παρόν το πλοίο, αλλά είναι δυνατόν να ελέγχονται απευθείας από το πλήρωμα του ελικοπτέρου. “Η τεχνολογία υπάρχει ήδη και είναι συμβατή με το STANAG 4586”, δήλωσε ο μάνατζερ του προγράμματος της Lockheed Martin για ελικόπτερα του ναυτικού, Tom Kane, σε συνέντευξή του στο “European Security & Technology”. Το Ναυτικό των ΗΠΑ εξετάζει την αυξημένη διαλειτουργικότητα του UAV με το MH-60R.
Φυσικά ένα (σημερινό) UAV δεν μπορεί να φέρει εις πέρας όλες τις αποστολές του MH-60, αλλά μπορεί να το συμπληρώσει και μαζί να αποτελέσουν μια ολοκληρωμένη και θανατηφόρα λύση.
Οι αποστολές ναυτικής συνεργασίας στις οποίες δοκιμάζονται αυτή τη στιγμή τα UAV είναι:
- Ανίχνευση, Επιτήρηση, Συλλογή Πληροφοριών και Στοχοποίηση: Στη θάλασσα, η ικανότητα ενός πλοίου να επιτηρεί την περιοχή γύρω του περιορίζεται από την ποιότητα των αισθητήρων του, το ύψος που είναι τοποθετημένοι, πιθανά εμπόδια (νησιά, άλλα πλοία…) και την καμπυλότητα της Γης. Ένα εναέριο μέσο δίνει απαντήσεις σε αυτούς τους περιορισμούς. Ένα UAV μπορεί να φέρει τους ίδιους αισθητήρες με ένα ελικόπτερο παρέχοντας το ίδιο αποτέλεσμα, έχει μεγαλύτερη διάρκεια πτήσης και χωρίς να καταπονεί και ρισκάρει το πλήρωμα. Παράλληλα ελευθερώνει το ελικόπτερο για άλλες αποστολές που κάνει καλύτερα.
- Ανθυποβρυχιακός αγώνας: Δημιουργούν ένα ανθυποβρυχιακό φράγμα με τη χρήση ηχοσημαντήρων και εξασφαλίζουν την αδιάλειπτη ροή δεδομένων προς τα πλοία και ελικόπτερα τα οποία καθοδηγούν προς τον στόχο. Επίσης με τη χρήση ραντάρ και ηλεκτρο-οπτικών μπορούν να εντοπίσουν περισκόπια.
- Πόλεμος Επιφανείας: Σε κορεσμένα περιβάλλοντα με πολλά φίλια, εχθρικά και ουδέτερα πλοία, αλλά και κοντά σε εμπορικές/αλιευτικές ρότες είναι κρίσιμη η αναγνώριση μέσω ταυτοποίησης του κάθε σκάφους και αξιολόγησης της απειλής. Το UAV μπορεί να φέρει εις πέρας αυτή την αποστολή ταυτόχρονα μένοντας μακριά από από την αμυντική περίμετρο του εχθρού. Κατόπιν στοχοποιεί για λογαριασμό του πλοίου. Κάποια UAV σχεδιάζονται να φέρουν και όπλα.
- Έρευνα και διάδοση (SAR): Η ικανότητα γρήγορης και μεθοδικής αναζήτησης επιζώντων ή πλοίων ή αεροπλάνων με πιθανούς επιζώντες είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Τα UAV έχουν μεγαλύτερη αυτονομία και δεν κουράζονται αποτελώντας χρήσιμο συμπλήρωμα στα κλασικά μέσα έρευνας και διάσωσης. Μόλις εντοπίσουν τους επιζώντες τους ρίχνουν σωσίβια λέμβο και εφόδια, ενώ ταυτόχρονα καθοδηγούν τα υπόλοιπα μέσα.
- Αστυνόμευση: Προσφέρουν τη δυνατότητα ενδελεχούς και άοκνης σάρωσης μεγάλων θαλασσίων ζωνών, με χαμηλό κόστος, προσφέροντας σημαντικά πλεονεκτήματα σε αποστολές όπως η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, της ρύπανσης, του λαθρεμπορίου, η προστασία της αλιείας και η παρακολούθηση προσφυγικών ροών.
Μελλοντικά οι δυνατότητες των UAV θα αυξάνονται και θα προσφέρουν περισσότερες επιλογές και ευελιξία στους διοικητές. Και όχι στο πολύ μακρινό μέλλον. Ήδη από κάθε LCS επιχειρούν δύο UAV και οι νέες Γερμανικές κορβέτες 130 θα εξοπλίζονται αποκλειστικά από δύο UAV και θα επιχειρούν χωρίς ελικόπτερο. Το δόγμα που φαίνεται να διαμορφώνεται είναι οι φρεγάτες να προσφέρουν τα ελικόπτερα και οι κορβέτες τα UAVs. Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να μείνει πίσω στις εξελίξεις, οι οποίες αναμένονται ραγδαίες. Η τεχνολογία εξελίσσεται με ρυθμούς που η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων θα δυσκολευτεί να ακολουθήσει. Ακόμα και σε χώρες στις οποίες οι προμήθειες έχουν μια σταθερότητα και συνέχεια, υπάρχουν μεγάλοι φόβοι ότι οι ρυθμοί προκηρύξεων διαγωνισμών, αξιολόγησης, επιλογής, παράδοσης, εκπαίδευσης, επιχειρησιακής ετοιμότητας θα έχουν σαν αποτέλεσμα το νέο οπλικό σύστημα να μην είναι πλέον τόσο νέο όταν κηρυχθεί επιχειρησιακό. Για αυτό αναζητούν τρόπους, πιο ευέλικτους και γρήγορους για όλα αυτά τα στάδια.
