Του αναγνώστη μας, Μίλτου Αντωνιάδη τον οποίον και ευχαριστούμε.
Φοβάμαι πώς πολλοί από μας όταν ξεκινάμε να διαβάσουμε κάποιο άρθρο-άποψη πάνω σε εθνικά θέματα όπως οι πυρκαγιές που πλήττουν τη χώρα μας και φέτος, σκανάρουμε τις πρώτες γραμμές προσπαθώντας να εντοπίσουμε αν ο γράφων είναι «με μας ή με τους άλλους». Για να μην κουράζω λοιπόν τους φίλους αναγνώστες, δεν είμαι ούτε με σας ούτε με τους άλλους. Δεν πιστεύω ούτε πως έγιναν όλα σωστά, κάθε άλλο, αλλά ούτε πως αποτύχαμε τελείως σαν κράτος, σαν χώρα, σαν άνθρωποι.
Και κυρίως, δεν πιστεύω καθόλου σε όλα τα κλισέ που αναπαράγονται από όλους, όχι μόνο τους πολιτικούς, όχι μόνο «τα κανάλια», όχι μόνο τις τηλεπερσόνες και τους influencers με την απέραντη σοφία τους, αλλά και από εμάς στα κοινωνικά δίκτυα, στις συζητήσεις μας, στις παρέες μας. Καθώς γύρω από το θέμα των πυρκαγιών υπάρχουν αρκετοί μύθοι που αναπαράγονται από όλους κάθε χρόνο. Ακολουθεί μια λίστα από 8 τέτοια κλισέ με τα οποία καιρός είναι να τα τελειώσουμε.
Κλισέ #1: Ναι αλλά στο Μάτι είχαμε 102 νεκρούς
Δεν πιστεύω στις συγκρίσεις με την τραγωδία στο Μάτι το 2018, ούτε μπορώ να καταλάβω πώς βάζουμε στη ζυγαριά τους νεκρούς ανθρώπους, τα νεκρά ζώα, τα καμμένα σπίτια και τα στρέμματα δάσους. Καμία δασική πυρκαγιά δεν είναι συγκρίσιμη με μια άλλη, η εξέλιξή της και οι επιπτώσεις της εξαρτώνται από αναρίθμητες παραμέτρους και ο ανθρώπινος πόνος, άλλωστε, δεν ποσοτικοποιείται. Και τέλος, γιατί να συγκρίνουμε μόνο με το Μάτι; Μήπως να βάλουμε στο ζύγι και τους νεκρούς της Ζαχάρως το 2007 για να δούμε ποια παράταξη τα έχει πάει χειρότερα;
Ενώ γράφονται αυτές οι γραμμές οι φωτιές ακόμα καίνε. Κατά την άποψή μου κάποια πράγματα παραμένουν ίδια και απαράλλαχτα σε αυτή τη χώρα, ενώ κάποια έχουν βελτιωθεί. Από τη μία έχουμε ακριβώς την ίδια απουσία μέτρων πρόληψης, που προκύπτει από την ίδια νομική ασάφεια και έλλειψη πολιτικής βούλησης που υπήρχε και το 2018. Από την άλλη, σε σχέση με το 2018 ή το 2007 έχουμε καλύτερη αντίδραση, δηλαδή καλύτερη έγκαιρη προειδοποίηση (με το 112), καλύτερη εκκένωση, καλύτερη κινητοποίηση και επέμβαση των σωμάτων ασφαλείας.
Κατά την προσωπική μου άποψη, είναι τουλάχιστον αφελές να πιστώνουμε την όποια βελτιώση σε πολιτικές παρατάξεις. Το Μάτι ήταν μια εθνική τραγωδία που θα μείνει ανεξήτιλη στη συλλογική μας μνήμη. Όποια παράταξη και αν ήταν στο τιμόνι τότε, θα είχε πιαστεί στον ύπνο. Όποια παράταξη και να ήταν στο τιμόνι τώρα, θα είχε μεριμνήσει έστω για τα αυτονόητα – μετά το Μάτι να εκκενώνονται τουλάχιστον οι πολίτες.
Συνεπώς βρίσκω όλη αυτή τη συζήτηση στα social media για το τί έκαναν οι μεν στο Μάτι και τί κάνουν οι δε τώρα άτοπη, άκαιρη (οι φωτιές ακόμα καίνε!) και βασικά χυδαία, καθώς προσβάλλει τη μνήμη των νεκρών να τους χρησιμοποιεί κάποιος για πολιτικολογία. Και δεν μπορώ παρά να θυμίσω πως ενώ ο Ιμπραήμ σαλπάριζε από την Αίγυπτο με μια τεράστια στρατιά για να κατακάψει την Πελοπόννησο, εμάς το μόνο που μας απασχολούσε ήταν να τρωγώμαστε μεταξύ μας, οι Υδραίοι με τους Μωραΐτες, οι Φιλικοί με τους κοτζαμπάσηδες, να πολεμάμε ο Έλληνας τον Έλληνα, να φυλακίζουμε Κολοκοτρώνηδες και να δολοφονούμε Ανδρούτσους. Μόνο μέλημα η παράταξη. Όχι αυτός ο τόπος.
Κλισέ #2: Αφήσαμε να καούν 900.000 στρέμματα δάσους
Οι πολιτικοί μας ηγέτες κόπτονται για το «τεράστιο οικολογικό κόστος» μόνο όταν βρίσκονται στην αντιπολίτευση. Τότε κατηγορούν «τους άλλους» για ανικανότητα. Όταν είναι κυβέρνηση, όμως, τα πάνε εξίσου χάλια με τους αντιπαλους τους. Ο λόγος είναι απλός: Όποιος έχει βρεθεί σε δασική πυργαγιά γνωρίζει πως πρόκειται για μια δύναμή της φύσης απέναντι στην οποία ο άνθρωπος είναι ανήμπορος. Τα εναέρια μέσα από μόνα τους δεν μπορούν να σβήσουν, μόνο να «ρίξουν» για λίγο μια δασική πυρκαγιά, με καύσωνα και ανέμους που σχεδόν σίγουρα θα επικρατούν.
Τα θερμικά φορτία κάνουν απαγορευτική την προσέγγιση πεζοπόρων τμημάτων για δεκάδες μέτρα από τις εστίες, ενώ τα οχήματα πηγαίνουν μόνο όπου υπάρχει δρόμος (με κίνδυνο κύκλωσης). Άρα το «παρθένο δάσος» δεν το «αφήσαμε να καεί». Δεν υπάρχει κάτι που μπορεί να κάνει ο άνθρωπος μακριά από τις υποδομές του (δρόμους, αντιπυρικές ζώνες, κρουνούς, δεξαμενές κ.α.).
Όταν λοιπόν κατηγορείς την εκάστοτε κυβέρνηση για τα χιλιάδες στρέμματα παρθένου δάσους που «άφησε να καούν» δείχνεις απλά την άγνοιά σου. Μπορεί να μην είχες την ατυχία να χρειάστηκε να πολεμήσεις μια φωτιά όπως κάποιοι από μας, όμως ζούμε στην εποχή που γκουγκλάρονται τα πάντα. Ψάξε και δες αν κάποια «οργανωμένη χώρα» όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Ρωσία, η Αυστραλία, μπόρεσε ποτέ της να σταματήσει δασικές πυργαγιές στη μέση του πουθενά και εν μέσω καύσωνα. Ασύλληπτα μεγάλες εκτάσεις κατακαίγονται κάθε χρόνο σε όλο τον πλανήτη και ο άνθρωπος παρακολουθεί ανήμπορος. Ας το πάρουμε απόφαση ότι οι δασικές πυρκαγιές είναι μια φυσική καταστροφή, όπως ο σεισμός και το τσουνάμι. Αν εκδηλωθούν σε απομακρυσμένες δασικές ή/και ορεινές περιοχές είναι πρακτικά αδύνατον να τις σταματήσουμε.
Ας μιλήσουμε λίγο για το τεχνικό προσωπικό των Canadair CL-215/415
Κλισέ #3: Να κυρηχθούν όλες οι εκτάσεις αναδασωτέες
Εκτός από τις σχετικές διαβεβαιώσεις του κάθε πρωθυπουργού μετά από κάθε πυρκαγιά (του νυν μη εξαιρουμένου), προβλέπεται και από το Σύνταγμα της χώρας μας (άρθρο 177) πως οι καμμένες δασικές περιοχές κυρήσσονται άμεσα αναδασωτέες. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι να προστατέψουμε τα καμμένα δάση. Αυτό είναι αυτονόητο. Το πρόβλημα της Ελλάδας, το οποίο δεν έχει λύσει καμία κυβέρνηση εως σήμερα, είναι το τί τελικά είναι δάσος και τι δεν είναι. Περισσότερα για αυτό παρακάτω.
Κλισέ #4: Καίνε τα δάση για να βάλουν ανεμογεννήτριες!
Αυτό αποτελεί μια από τις αγαπημένες μου θεωρίες συνωμοσίας. Δηλαδή μπροστά στην ανάγκη μας να βρούμε κάποιον υπαίτιο για την τραγωδία και να εκτονώσουμε τον θυμό μας πάνω του, δεν σκεφτόμαστε ότι:
Οι ανεμογεννήτριες δεν χρειάζονται μη-δασική έκταση για να αδειοδοτηθούν. Η περιβαλλοντική μελέτη που απαιτείται, μπορεί να αφορά σε σημαντικά θέματα, όπως ο κίνδυνος για άγρια πουλιά, όμως δεν σχετίζεται με τη χρήση γης. Άρα τα «μεγάλα συμφέροντα» που τις εγκαθιστούν και τις εκμεταλλεύονται δεν έχουν κανένα κίνητρο να κάψουν τα δάση μας. Αντιθέτως, αν η δασική έκταση καεί, οπότε βάσει του άρθρου 177 του Συντάγματος κυρήσσεται αναδασωτέα, ξεκινούν τα προβλήματα για όποιον θέλει να εγκαταστήσει αιολικά πάρκα. Η λαϊκή οργή, τα «κανάλια», η αρνητική δημοσιότητα, οι προσφυγές στο ΣτΕ, τα νομικά έξοδα, κ.λπ.
Συνεπώς, κίνητρο να κάψει το δάσος έχει μόνο αυτός που θέλει να μπλοκάρει το έργο! Εν πάσει περιπτώσει, επειδή το Σύνταγμα επιδέχεται ερμηνείας (π.χ. το άρθρο 24 παρ. 1 ορίζει πως απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών εκτός αν προέχει λόγος για την Εθνική Οικονομία ή το δημόσιο συμφέρον), ανέλαβε να το λύσει η δικαιοσύνη. Έτσι, το Συμβούλιο της Επικρατείας απεφάνθη με σχετική απόφασή του (ολομ. 2499/2012), επιτρέποντας την εγκατάσταση αιολικών πάρκων σε εκτάσεις που έχουν κυρηχθεί αναδασωτέες.
Μα γιατί; – θα αναρρωτηθείς φυσικά καχύποπτε πολίτη. Πριν βιαστείς να κατηγορήσεις τη δικαιοσύνη της χώρας και τον Άρειο Πάγο για διαφθορά, διάβασε την ανάρτηση της κας Θεοδότας Νάντσου, διευθύντριας Περιβαλλοντικής Πολιτικής της WWF, η οποία παρακολούθησε από κοντά την εκδίκαση και εξαίρει τους Δικαστές για την απόφασή τους, αφού κύριο μέλημά τους ήταν η προστασία του περιβάλλοντος από τους εμπρηστές. Αν δεν πιστεύεις εμένα, δεν πιστεύεις στη δικαιοσύνη, άκου τουλάχιστον αυτήν τη γυναίκα που έχει αφιερώσει τη ζωή της στην προστασία του περιβάλλοντος και σίγουρα γνωρίζει πολύ περισσότερα.
Επίσης, όταν οι ανεμογεννήτριες τοποθετούνται σε κάποια βουνοκορφή, δημιουργείται και δρόμος για πρόσβαση σε αυτές, ο οποίος περνάει μέσα από το δάσος και συχνά αποτελεί την μοναδική αντιπυρική ζώνη εκεί. Προσωπικά γνωρίζω περιστατικό όπου φωτιά στον Κιθαιρώνα σβήστηκε πριν πάρει έκταση από τις επίγειες δυνάμεις επιφυλακής που την προσέγγισαν έγκαιρα μέσω αυτού του δρόμου.
Τέλος, σκέψου ότι οι φωτιές που ζούμε αυτές τις μέρες οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην κλιματική αλλαγή, όπως και οι ταυτόχρονες φωτιές στην Τουρκία και την Ιταλία, αλλά και στην Καλιφόρνια, ακόμα και στη Σιβηρία. Ένα από τα όπλα που έχουμε στη διάθεσή μας αυτή τη στιγμή απέναντι στην κλιματική αλλαγή είναι οι ανεμογεννήτριες. Μην αποπροσανατολίζεις την κοινή γνώμη από τον πραγματικό εχθρό, την κλιματική αλλαγή. Δίνεις έτσι άλλοθι στους πρωθυπουργούς σου να μην λαμβάνουν το παραμικρό μέτρο ενάντια στην κλιματική αλλαγή.
Στην Ελλάδα ειδικότερα, οι ανεμογεννήτριες αφαιρούν φορτίο από τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ. Η οποία ΔΕΗ, παρεμπιπτόντως, φαίνεται πως είναι από τους μεγαλύτερους «εμπρηστές» στη χώρα μας, με την παλαιότητα του 100% υπέργειου δικτύου διανομής της.
Κλισέ #5: Τούρκοι πράκτορες βάζουν τις φωτιές
Το προηγούμενο κλισέ με τις ανεμογεννήτριες το ακούς συνήθως από τους αριστερόστροφους φίλους. Αντι-ιμπεριαλιστικές φιλολογίες και αντι-καπιταλιστικές φοβίες βρίσκουν διέξοδο στο θέμα των πυρκαγιών. Οι δεξιόστροφοι πάλι έχουν άλλους καημούς που τους βγάζουν και αυτοί με τη σειρά τους πάνω στο ταλαίπωρο Ελληνικό δάσος. Ξενοφοβίες, πατριδοκαπηλείες και λοιπά σύνδρομα δημιουργούν ευφάνταστες θεωρίες συνωμοσίας. Και τους ρωτώ: Αν οι Τούρκοι βάζουν τις πυρκαγιές στην Ελλάδα, στην Τουρκία ποιοί τις βάζουν; Μήπως οι Έλληνες; Στον υπόλοιπο πλανήτη ποιού οι πράκτορες ευθύνονται για αυτές τις οργανωμένες επιθέσεις κατά των κρατών;
Εμπρηστές και γκαζάκια υπήρχαν και θα υπάρχουν. Ούτε οι εμπρησμοί από αμέλεια είναι κάτι καινούργιο. Καύση ξερών χόρτων, εργασίες με τροχό, ακόμα και ψησταριές έχουν ξεκινήσει πολλές από τις καταστροφικές πυρκαγιές στη χώρα μας. Ένα πράγμα όμως φαίνεται πως έχει αλλάξει. Το κλίμα. Σε συνθήκες παρατεταμένης ξηρασίας και με ακραίους καύσωνες για μεγάλα χρονικά διαστήματα, οι δασικές πυρκαγιές γίνονται ταχύτερες, ισχυρότερες, πιο απρόβλεπτες στην εξέλιξή τους και, φυσικά, πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμες.
Κλισέ #6: Τεράστια οικολογική καταστροφή – κάηκε παρθένο δάσος
Άλλο ένα αγαπημένο κλισέ των καναλιών που αναπαράγουμε όλοι. Κι’ όμως. Σύμφωνα με τον αείμνηστο καθηγητή οικολογίας Νίκο Μάργαρη, τα «παρθένα» δάση μας είναι ουσιαστικά νεκροταφεία γέρικων δέντρων. Είναι δηλαδή μέρος του προβλήματος. Παλαιότερα οι γειτνιάζοντες πληθυσμοί ζούσαν από και με το δάσος. Έκοβαν τα γέρικα δέντρα για τις ανάγκες τους σε ξυλεία, μάζευαν και κλάδευαν τα ξερά κλαδιά για καύσιμη ύλη κ.ο.κ. Σήμερα η εγκατάλειψη των αγροτικών περιοχών και δασών από τον άνθρωπο τα μετατρέπει σε ωρολογιακές βόμβες. Συνεπώς ο όρος «παρθένο» δάσος είναι παραπλανητικός. Ένα «διαχειριζόμενο» δάσος θα επιβιώσει σίγουρα περισσότερο από ένα «παρθένο».
Επίσης, σύμφωνα με τον βιολόγο-περιβαλλοντολόγο Μαρτίνο Γκαίτλιχ, η δασική κάλυψη στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί και παρά τις πυρκαγιές, καταλαμβάνει σήμερα το 25% της επικράτειας. Το τραγικό λοιπόν με τις πυρκαγιές στη χώρα μας δεν είναι το οικολογικό κόστος – όσο σκληρές κι’ αν είναι οι εικόνες των καμμένων άγριων ζώων. Η φύση είναι πραγματικά σκληρή, όμως ένα Μεσογειακό πευκοδάσος πάντα καιγόταν από φυσικά αίτια μέσα σε ορίζοντα μερικών δεκαετιών. Και αναγεννιόταν μόνο του σε μόλις 10-15 χρόνια.
Οι τραγικές συνέπειες των πυρκαγιών αφορούν ξεκάθαρα τον άνθρωπο και εντοπίζονται στη διεπαφή των οικιστικών ιστών με τα δάση. Εκεί όπου μόνιμες-και-μη κατοικίες γειτνιάζουν με μη-διαχειριζόμενο δάσος (που το λέμε «παρθένο»), χωρίς αντιπυρικές ζώνες και με πεύκα να στολίζουν αυλές, να δροσίζουν στέγες και να μεγαλώνουν ανεξέλεγκτα χρόνο με το χρόνο χωρίς να επιτρέπεται σε κανέναν να κλαδέψει έστω τμήμα τους.
Κλισέ #7: Να μην φυτεύουμε πεύκα!
Εδώ υπάρχουν δύο σημαντικά σφάλματα μέσα σε μια πρόταση μόλις τεσσάρων λέξεων. Πρώτον, ούτως ή άλλως το πεύκο δεν χρειάζεται να το φυτεύψουμε εμείς. Όπως είδαμε τα πευκοδάση αναγγεννόνται μόνα τους, το έκαναν πάντα και θα συνεχίσουν να το κάνουν αν τους το επιτρέψουμε.
Δεύτερον, το εν λόγω κλισέ στην ουσία δαιμονοποιεί το πεύκο και προτρέπει τον καθένα μας να ανέβει στα βουνά και να φυτέψει ότι καταλαβαίνει. Πράγμα που εγκυμονεί περαιτέρω κινδύνους, καθώς αποδεδειγμένα πλέον η εισαγωγή μη-ενδημικών ειδών σε ένα οικοσύστημα έχει απρόβλεπτες συνέπειες. Οι εθελοντικές αναδασώσεις μπορούν να είναι από μάταιες (φύτευση ειδών που δεν θα επιβιώσουν χωρίς πότισμα), βλαβερές (καθυστέρηση της διαδικασίας φυσικής αναγέννησης του πευκοδάσους), εώς και καταστροφικές (καταστροφή του εδάφους και απαγόρευση φυσικής αναγέννησης στην περιοχή).
Ο ευκάλυπτος π.χ., που είναι της μόδας τελευταία, είναι ένα είδος τελείως ξένο (κατάγεται από την Αυστραλία) και παρότι αντέχει στη ζέστη είναι εξίσου εύφλεκτος με το πεύκο. Κάποια ενδημικά είδη όπως το κυπαρίσσι και η χαρουπιά μπορούν να λειτουργήσουν ανασχετικά σε μια πυρκαγιά. Όμως και αυτά πρέπει να φυτευτούν σε αντιπυρικές ζώνες μετά από οδηγίες των ειδικών επιστημόνων και να μην φανταζόμαστε ότι θα αντικαταστήσουν στο σύνολό τους τα πεύκα ενός δάσους. Κανένα άλλο είδος δεν θα ευδοκιμίσει με την ίδια ταχύτητα και στην ίδια έκταση όπως αυτό που επέλεξε σοφά η ίδια η φύση, ας το πάρουμε απόφαση πως το πεύκο είναι εδώ για να μείνει, ας μάθουμε να ζούμε με αυτό.
Κλισέ #8: Δεν έχουμε αρκετά εναέρια μέσα
Φυσικά όταν το σπίτι σου καίγεται στην Εύβοια και δεν έχει πετάξει για μέρες ούτε ένα Canadair πάνω από το νησί εξοργίζεσαι. Για σένα όντως δεν υπάρχουν εναέρια μέσα αφού σχεδόν όλα είχαν ριχτεί στη μάχη της Αθήνας. Δεν θέλω να σχολιάσω εδώ αυτή την απόφαση, δεν θεωρώ ότι έχω κάτι να προσφέρω στη συζήτηση για το κατά πόσον αυτό ήταν σωστό, λάθος, δίκαιο ή άδικο. Αυτό που έχω να πω όμως είναι πως η Ελλάδα έχει έναν από τους μεγαλύτερους στόλους αεροπυρόσβεσης παγκοσμίως, αναλογικά με το μέγεθός της. Μάλιστα ο στόλος που επιχειρεί φέτος αποτελείται από 7 διαφορετικούς τύπους αεροσκάφών, εξασφαλίζοντας μεγάλη επιχειρησιακή ευελιξία. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε δυνατότητα νυκτερινής αεροπυρόσβεσης.
Αυτό όμως είναι μια δυνατότητα που σχεδόν κανένα κράτος δεν διαθέτει. Μόλις πρόσφατα έχουν γίνει κάποιες δοκιμές με μετασκευασμένα στρατιωτικού τύπου ελικόπτερα UH-60 στην Καλιφόρνια και προσωπικά ελπίζω η τεχνολογία να φτάσει γρήγορα και στην Ελλάδα. Διότι νυκτερινές αεροπυροσβέσεις θα βελτιώσουν δραματικά την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων.
Όπως και να χει, ο στόλος που έχουμε σήμερα θα μας φαινόταν ασύλληπτος πριν από 2-3 δεκαετίες. Κι’ όμως, δεν φτάνει. Η λύση ωστόσο δεν είναι να διπλασιάσουμε τις εναέριες δυνάμεις. Ακόμα κι’ αν μπορούσαμε δεν θα έλυνε το πρόβλημα. Γιατί; Όσον αφορά στην καταστολή των πυρκαγιών, όπως και στον πόλεμο η αεροπορία κατακτά αλλά το πεζικό καταλαμβάνει.
Βίντεο: Θαυμασμός για αεροπυρόσβεση σε ύψος λίγων δεκάδων μέτρων
Εδώ θέλω να καταθέσω μια προσωπική εμπειρία μου. Πριν από περίπου 20 χρόνια όταν μια φωτιά στην περιοχή Σταμάτας-Ροδόπολης-Διονύσου πλησίαζε τα πρώτα σπίτια οικισμού ανεβαίνοντας ταχύτατα μια δεντρόφυτη πλαγιά, κάποιοι εθελοντές ανεβήκαμε να συνδράμουμε το ΠΣ, να σώσουμε τις γειτονιές μας, τους συμπολίτες μας. Στην κορυφή του λόφου, μπροστά στα πρώτα σπίτια, είχαν παραταχθεί 10 πυροσβεστικά οχήματα για να τη σταματήσουν, ενώ οι εθελοντές προσπαθούσαμε να κλαδέψουμε ότι προλάβουμε.
Με 8 μποφόρ κόντρα άνεμο και συχνές ριπές ακόμα ισχυρότερες, η μάχη φαινόταν χαμένη πριν ακόμα ξεκινήσει. Την τελευταία στιγμή και ενώ επικρατούσε πανικός και προσπαθούσαμε να εκκενώσουμε το σημείο άκουσα το γρύλισμα των κινητήρων του Canadair. Κοίταξα ψηλά και είδα την μπορντο-κόκκινη κοιλιά του πάνω από το κεφάλι μου, τόσο κοντά, που νόμιζα ότι αν σηκώσω το χέρι μου θα την αγγίξω. Ο #1 του σχηματισμού σχεδόν «στολάρισε» πάνω από τα κεφάλια μας, κατέβασε τη μύτη του αεροσκάφους και βούτηξε προς τη φωτιά «γλείφοντας» την πλαγιά. Άφησε το νερό ακριβώς πάνω στις εστίες και χάθηκε μέσα στους καπνούς και τους υδρατμούς για μερικά δευτερόλεπτα ενώ όλοι στο έδαφος παρακολουθούσαμε αποσβολωμένοι.
Μετά από λίγες δραματικές στιγμές τον είδαμε και τον ακούσαμε να παίρνει ύψος και αμέσως ακολούθησε ο #2 του σχηματισμού και μετά ο #3, όλοι τους με ολόιδιες τέλειες ρίψεις! Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα 15 τόνοι νερού είχαν εξαφανίζει μια φωτιά που φαινόταν ασταμάτητη. Εμείς ζητωκραυγάζαμε, αγκαλιαζόμασταν, κλαίγαμε. Το ιππικό μας είχε σώσει την τελευταία στιγμή! Ή μήπως όχι; Δεν προλάβαμε καλά-καλά να χαρούμε και ο άνεμος ξαναφούντωσε φλόγες εκεί που μόλις πριν λίγα δευτερόλεπτα ήταν βρεγμένα κάρβουνα. Ευτυχώς τα οχήματα και τα πεζοπόρα αντέδρασαν άμεσα, πλησίασαν τη φωτιά (τώρα πλέον μπορούσαν) και την έσβησαν. Με λίγα λόγια τα αεροσκάφη νίκησαν τη φωτιά. Αλλά δεν την έσβησαν. Οι επίγειες δυνάμεις μπορούν να το κάνουν αυτό.
Πρόληψη: Η πλήρης και συνεχιζόμενη αποτυχία μας
Όσον αφορά στην πρόληψη των πυρκαγιών, εκεί δεν έχουμε κάνει σχεδόν τίποτα. Αν είχαμε δουλέψει στην πρόληψη ενδεχομένως ο σημερινός στόλος εναέριων μέσων να έφτανε και να περίσσευε. Διότι δεν θα εκδηλώνονταν εκατοντάδες φωτιές ταυτόχρονα.
Υπάρχουν, λοιπόν, προληπτικές δράσεις που θα μπορούσαν να βοηθήσουν περισσότερο αν διοχετεύαμε εκεί τα κονδύλια αντί για έναν τεράστιο στόλο αεροπυρόσβεσης. Δυστυχώς όμως αυτές οι δράσεις προϋποθέτουν επίλυση θεμάτων τα οποία όλες οι κυβερνήσεις αρνούνται πεισματικά να ακουμπήσουν. Για να κάνεις δασικούς δρόμους και, κυρίως, αντιπυρικές ζώνες γύρω από τους οικισμούς, πρέπει να ορίσεις τί είναι δάσος και τι δεν είναι, να οριστικοποιήσεις επιτέλους τους δασικούς χάρτες αυτής της χώρας και να είσαι αποφασισμένος να «κλειδώσεις» τα όρια του κάθε οικισμού. Αν το κάνεις αυτό, θα ξέρεις πού αρχίζει ο οικισμός και πού τελειώνει και απλούστατα θα τον περιχαρακώσεις με αντιπυρική ζώνη με ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης για τη δημιουργία και τη συντήρησή της.
Γιατί δεν το κάνουμε; Μα φυσικά γιατί όποια κυβέρνηση το τολμήσει θα στεναχωρήσει πολλούς ψηφοφόρους. Αυτούς των οποίων η ιδιοκτησία θα βρεθεί εκτός αντιπυρικής ζώνης. Αυτούς που κατέχουν εκτάσεις εκτός σχεδίου και θα δουν τις επενδυτικές ελπίδες τους για ένταξη στο σχέδιο να εξανεμίζονται, μόλις περάσει μέσα από την ιδιοκτησία τους μια αντιπυρική.
Αυτούς που χρησιμοποιούν τη γη από την οποία περνάει η αντιπυρική για να βοσκήσουν τα ζώα τους, να τοποθετήσουν τα μελίσσια τους, να πετάξουν τα μπάζα τους, να πηγαίνουν τις βόλτες τους τις Κυριακές στο «παρθένο δάσος» κ.ο.κ. Δυστυχώς θα βρεθούν πάρα πολλοί να παραπονεθούν και ελάχιστοι να επικροτήσουν.
Επίσης, σαν κράτος πρέπει να ασχοληθείς με τους πολίτες σου οι οποίοι ζουν ή/και εργάζονται εκτός οικισμών. Εφόσον τους επιτρέπεις τόσα χρόνια την εκτός σχεδίου δόμηση, και εισπράτεις φόρους από αυτό, πρέπει να τους επιτρέψεις να λάβουν μέτρα για την προστασία της ζωής και της ιδιοκτησίας τους. Αυτό που ισχύει σήμερα για το «προστατευόμενο» πεύκο, μόνο προστασία τελικά δεν προσφέρει, ούτε στο πεύκο, ούτε και στον άνθρωπο.
Πρέπει να μπορούμε να κλαδέψουμε ή και να κόψουμε πεύκα για να σώσουμε πεύκα. Η καθολική απαγόρευση είναι ένα κάθετο και μυωπικό μέτρο που αντικατοπτρίζει την παντελή αδυναμία των κρατικών αρχών – πρωτοστατούντος του εκάστοτε δασαρχείου – να εφαρμόσει ορθολογικά και προσαρμοσμένα στις κατά τόπους συνθήκες μέτρα. Άλλωστε, δεν είναι μόνο οι πυρκαγιές ή οι εκτός σχεδίου δόμηση. Στην πρόσφατη κακοκαιρία «Μήδεια» παρέλυσαν όλα τα βόρεια προάστεια της πρωτεύουσας από πτώσεις πεύκων που διέκοψαν την ηλεκτροδότηση και συνεπαγωγικά την υδροδότηση για μέρες.
Τέλος, ως πολίτες μεμονωμένα έχουμε αποτύχει στην οποιαδήποτε προετοιμασία. Δεν είναι μόνο ο καθαρισμός των αυλών (άλλο ένα κλισέ!). Είναι τα μπάζα, τα σκουπίδια, οι αυθαιρεσίες, η αμέλεια, η παντελής έλλειψη ενημέρωσης για την οποία δεν ευθύνεται μόνο «το κράτος». Κάποιοι κλειδώνουν τις αυλές τους και φεύγουν, χωρίς να έχουν αφήσει ένα βαρέλι νερό, ένα βαρέλι άμμο.
Κάποιοι έρχονται να βοηθήσουν – υποτίθεται – με βερμούδες και σαγιονάρες! Καταλήγουν, φυσικά, να μην βοηθούν αλλά να μπλοκάρουν τους δρόμους παρκάροντας τα αυτοκίνητά τους και να τα παίρνουμε στα χέρια για να περάσει το πυροσβεστικό όχημα. Μάθε τι πρέπει να φοράς και τι να έχεις πάνω σου αν έρθεις κοντά στη φωτιά, σκέψου που θα αφήσεις το αυτοκίνητό σου ώστε να μην εμποδίζει, γύρισέ το προς την κατεύθυνση διαφυγής αν παραστεί ανάγκη – ένας να κάνει αναστροφή σε στιγμές πανικού μπλοκάρει όλος ο δρόμος. Δεν είναι δύσκολο να προετοιμαστείς λίγο καλύτερα, μόνος σου, με κοινή λογική ή και λίγο γκουγκλάρισμα.
Τι πρέπει να κάνουμε;
Αντί λοιπόν να πολιτικολογούμε στα social media με αφορμή μια εθνική τραγωδία. Αντί να αναπαράγουμε τα κλισέ, αντί να διοχετεύουμε τον θυμό μας σε οργισμένες αναρτήσεις κατά πάντων ας κάνουμε όλοι το εξής απλό: Ας γράψουμε κάτι που χαρίζει ελπίδα. Όλοι χρειαζόμαστε ελπίδα, πολύ περισσότερο οι άνθρωποι που έχουν πληγεί άμεσα, που έχουν χάσει τα σπίτια τους, τις οικονομίες τους, τις αναμνήσεις τους. Αυτή τη στιγμή δεν χρειαζόμαστε χολή, χρειαζόμαστε ελπίδα.
Αυτή τη στιγμή χρειαζόμαστε ήρωες. Και τελικά αυτή η χώρα έχει πολλούς. Είναι ο Βασίλης Φιλώρας. Είναι η Κατερίνα Ιωαννίδου. Είναι οι χειριστές των αεροσκαφών που πέφτουν στη μάχη με αυταπάρνηση και τα πληρώματα εδάφους που εργάζονται πυρετωδώς κάθε νύκτα για να προετοιμάσουν τα αεροσκάφη για απογείωση με το πρώτο φως. Είναι τα πληρώματα των φουσκωτών του Λιμενικού Σώματος που εκκένωναν ανθρώπους από τις παραλίες και μετέφεραν ανθρώπους με προβλήματα υγείας στα φουσκωτά.
Είναι οι αστυνομικοί που έσβηναν τη φωτιά γεμίζοντας κουβάδες από μια πισίνα. Είναι οι αερομεταφερόμενοι δασοκομάντος του Πυροσβεστικού Σώματος. Είναι οι εθελοντές δασοπυροσβέστες που χρηματοδοτούν τον εξοπλισμό τους από την τσέπη τους. Είναι χιλιάδες καθημερινοί άνθρωποι όπως ο «Αποστόλης» από την Αλβανία που έσωσε το σπίτι με μόνο ένα κλαδί, ή τα παιδιά που έσωζαν παρατημένα ζώα στην Βαρυμπόμπη με τα Ι.Χ. τους. Έχουμε τόσους πολλούς ήρωες να διαλέξεις για το επόμενο ποστάρισμά σου! Φυσικά και υπήρξαν πολλοί που δεν έκαναν τη δουλειά τους. Οι άνθρωποι που έχασαν τα σπίτια τους έχουν κάθε δικαίωμα να είναι οργισμένοι. Όμως: Αν εμείς οι υπόλοιποι από την ασφάλεια του σπιτιού μας καταδικάζουμε συλλήβδην όλους τους πυροσβέστες, τους αστυνομικούς, την πολιτική προστασία, την κυβέρνηση, τους προηγούμενους, τους νυν, τους επόμενους δεν βοηθάμε.
Οι ήρωες θα νιώσουν προδομένοι όταν το Ελληνικό Facebook βρίζει τη στολή τους και ίσως παραιτηθούν. Οι υπόλοιποι θα χαθούν βολικά μέσα στην υποτιθέμενη συλλογική ευθύνη. Αντίθετα, αν αφιερώσουμε το χρόνο μας στους ήρωες, θα πάρουν λίγο κουράγιο ακόμα για να συνεχίσουν αύριο. Ενώ οι υπόλοιποι μπορεί να κινητοποιηθούν λίγο περισσότερο την επόμενη φορά.
