Κατευθυνόμενη κυρίως από τον Δόγη της Βενετίας Eνρίκο Δάνδολο και με τις ευλογίες του Πάπα, η 4η Σταυροφορία καταφέρθηκε εναντίον των Βυζαντινών, που η Ρώμη και οι Φράγκοι θεωρούσαν αιρετικούς και εμπόδιο στα σχέδιά τους.
Η βυζαντινή αυτοκρατορία διερχόταν μεγάλη περίοδο φθοράς από εμφύλιους πολέμους και τις μηχανοραφίες των ισχυρών. Από το 1185 που πέθανε ο Μανουήλ Κομνηνός μέχρι το 1204, 20 χρόνια μετά, έχουν ανέλθει στον θρόνο 8 αυτοκράτορες.
Από την άλλη, τρεις επιχειρήσεις από τη δυτική Ευρώπη στις πλούσιες επαρχίες των Μουσουλμάνων στους Αγίους Τόπους είχαν ξυπνήσει το αίσθημα της περιπέτειας, του πολεμικού μένους και κυρίως, τη λαχτάρα της αρπαγής έτοιμου πλούτου στους ανώτερους κύκλους των “Σταυροφόρων”.
Η επιλογή του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους ως στόχου έγινε από τους Βενετούς κυρίως για οικονομικούς λόγους: η αυτοκρατορία ήταν κύριος ανταγωνιστής της στο θαλάσσιο εμπόριο ενώ η Αίγυπτος εναντίον της οποίας κατευθυνόταν η σταυροφορία είχε εξελιχθεί σε στενό εμπορικό συνεργάτη της Βενετίας. Επιπλέον, ακούγοντας τον Πάπα και τους βασιλείς να προετοιμάσουν τη μεταγωγή 33,000 σταυροφόρων, οι Βενετοί συγκράτησαν το εμπόριο και κάθε άλλη δραστηριότητα για ένα χρόνο και ναυπήγησαν 450 πλοία. Όταν οι στραυροφόροι συγκεντρώθηκαν δεν ήταν ούτε 12,000 και δεν μπορούσαν να πληρώσουν ούτε το ένα τρίτο από όσα είχαν υποσχεθεί. Η Βενετία θα αντιμετώπιζε οικονομική καταστροφή αν δεν γινόταν η εκστρατεία και ύφεση αν γινόταν. Η λύση βρέθηκε με την υπόσχεση ληστρικών επιδρομών σε ανταγνωιστικά λιμάνια της Αδριατικής, με πρώτο το λιμάνι της Ζάρας (σήμερα Zadar της Κροατίας). Η άλωση της Ζάρας άνοιξε την όρεξη και κατευθύνθηκε κατά της αυτοκρατορίας.
Το πρωί της 12ης Απριλίου τα πολυάριθμα πλοία των Βενετών κινήθηκαν στην περιοχή του Χρυσού Κέρατος. Μετά από μια σύντομη αψιμαχία, μια ομάδα εβδομήντα περίπου σταυροφόρων κατόρθωσε να αναρριχηθεί στα τείχη και να εισέλθει στην Πόλη. Κάποιοι άνοιξαν τρύπες ώστε να κατορθώσουν κι άλλοι ιππότες να περάσουν ενώ πολλοί σκαρφάλωσαν από τα ξάρτια των πλοίων και πέρασαν στις πολεμίστρες. Παρά τις απώλειες που υπέστησαν, κυρίως από τη φρουρά των Βαράγγων, οι σταυροφόροι κατέλαβαν τη συνοικία των Βλαχερνών και από εκεί ξεχύθηκαν σε όλη την Πόλη επιδιδόμενοι σε ένα όργιο σφαγής.
Για τρεις μέρες η Πόλη λεηλατείτο, πολλοί κάτοικοι σφαγιάστηκαν και δημόσια κτίρια καταστράφηκαν. Καταστροφική ήταν και η πυρκαγιά που ξέσπασε στην προσπάθεια να αναχαιτιστούν οι Φράγκοι με υγρό πυρ. Μια από τις μεγαλύτερες απώλειες ήταν η Μεγάλη Αυτοκρατορική Βιβλιοθήκη που κάηκε ολοσχερώς. Με την άλωση της Πόλης, η αυτοκρατορία καταλύεται και διαμοιράζεται σε πολλά λατινικά δουκάτα και κομητείες υπό τη διεύθυνση της Λατινικής αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης. Πρώτος αυτοκράτορας στη θέση του όψιμου εκθρονισθέντος Αλεξίου του 5ου στέφεται ο δούκας της Φλάνδρας με το όνομα Βαλδουΐνος ο Πρώτος.
