ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 4 / 17 Μαΐου 1914: Το Πρωτόκολλο της Κερκύρας και ο Ελληνο-Αλβανικός συμβιβασμός

Υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Κερκύρας μεταξύ εκπροσώπων της νέας Αλβανικής κυβέρνησης και της Προσωρινής Κυβέρνησης της Βορείου Ηπείρου. Η τελευταία είχε δημιουργηθεί με πρωτοβουλία των Ελλήνων Ηπειρωτών στο τμήμα της πατρογονικής εστίας που δεν είχε συμπεριληφθεί στο ελεύθερο ελληνικό κράτος, παρά το γεγονός ότι ο Ελληνικός Στρατός είχε κινηθεί και το είχε απελευθερώσει με τολμηρές ναυτικές αποβάσεις και διεισδύσεις λίγο πριν την πτώση των Ιωαννίνων. Στις αρχές του 1914, η απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων (με το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας) ήταν για μια ευρύτερη Αλβανία που θεωρήθηκε προτιμότερη από μια ισχυρή Ελλάδα στην “έξοδο” της Αδριατικής.

Η ανακήρυξη της Βορείου Ηπείρου οδήγησε σε συγκρούσεις μεταξύ πολιτοφυλακών των Ηπειρωτών και των Αλβανών και τον θάνατο και εξορία πολλών επιφανών ανδρών μέχρι που η μεσολάβηση του προέδρου Γεωργίου-Χρηστάκη Ζωγράφου και Αλβανών παραγόντων οδήγησαν σε μια συμφωνία συμβιβασμού.
Η συμφωνία προέβλεπε την ύπαρξη της περιοχής της Βορείου Ηπείρου ως αυτοδιοικούμενης επαρχίας υπό την επικυριαρχία του νεοδομηθέντος Πρηγκιπάτου της Αλβανίας. Έτσι, οι επαρχίες (παλιά βιλαέτια) της Κορυτσάς και του Αργυροκάστρου θα είχαν ευρύτερες διοικητικές, θρησκευτικές, εκπαιδευτικές και πολιτιστικές ελευθερίες εντός των ορίων του Αλβανικού κράτους. Ο συμβιβασμός δεν επέτρεπε το όνειρο των Χειμαριωτών και άλλων Βορειο-Ηπειρωτών για Ένωση με την Ελλάδα αλλά έδινε ένα “πάτημα” που θα επέτρεπε μιας μορφής αυθυπαρξίας υπό αλβανική επικυριαρχία.

Ο Βενιζέλος, έχοντας δεσμευτεί προς τις Δυνάμεις να μην υποστηρίξει τα σχέδια της Ένωσης των ελληνικών κοινοτήτων, πίεσε τους Έλληνες εκπροσώπους να επικυρώσουν το πρωτόκολλο. Όσο κι αν ήταν μια απογοήτευση για πολλούς, θα μπορούσε να είναι ένα πρώτο βήμα για μια καλύτερη συμφωνία ίσως, όταν οι συνθήκες το ευνοούσαν αργότερα. Οι τελευταίοι αντέδρασαν αλλά χωρίς υποστήριξη, στρατό και βοήθεια, δέχτηκαν τελικά με απροθυμία.
Η συμφωνία έμελλε να μην εφαρμοστεί ποτέ λόγω των αναταράξεων από την κήρυξη του Α΄ΠΠ και καταργήθηκε ουσιαστικά το 1921.