Ξεκινά η μεγάλη φωτιά της Σμύρνης, τρείς μέρες μετά την αποχώρηση του Ελληνικού στρατού και την είσοδο των Τούρκων στην πόλη. Αν και οι πηγές παραμένουν μέχρι σήμερα συγκεχυμένες για το πώς ξεκίνησε η φωτιά, ποιός ήταν υπεύθυνος για το ξεκίνημα και γιατί, γεγονός είναι ότι η Σμύρνη ήταν μια πλούσια εμπορική πόλη, κοσμοπολίτικη και κατά μεγάλο μέρος Ελληνική. Οι Τούρκοι την αποκαλούσαν Γκιαούρ Ιζμίρ, αφού από τους 400.000 κατοίκους της, οι 150.000 ήταν Έλληνες και πολλοί ακόμα Αρμένιοι.
Μετά την είσοδο του Τουρκικού στρατού πολλά έκτροπα και σφαγές ξέσπασαν εναντίον των Αρμενίων και των Ελλήνων (ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος ήταν από τα πρώτα θύματα) από τη χαλάρωση των μέτρων πειθαρχίας των τουρκικών στρατευμάτων. Τα γεγονότα προκάλεσαν την αποβίβαση Αμερικανικών, Βρετανικών και Γαλλικών αγημάτων από τα 25 κύρια πλοία επιφανείας, που ναυλοχούσαν στον κόλπο της Σμύρνης, για να προφυλάξουν τις προξενικές αρχές τους στην πόλη.
Οι σφαγές επεκτάθηκαν και πολλές συνοικίες παραδόθηκαν στις φλόγες. Οι ισχυροί άνεμοι που φυσούσαν συντηρούσαν τη φωτιά στις Ελληνική και Αρμενική συνοικίες. Πολλές χιλιάδες ανθρώπων συγκεντρώθηκαν σε κατάσταση πανικού στην προκυμαία επιζητώντας τη σωτηρία και προστασία των συμμαχικών πλοίων αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Οι απώλειες είναι δύσκολο να υπολογιστούν αλλά κυμαίνονται μεταξύ 30.000-100.000. Οι επιζώντες προσφυγοποιήθηκαν στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αρχικά.
Οι τουρκικές πηγές επιμένουν μέχρι σήμερα ότι η φωτιά ξεκίνησε από τους Έλληνες με διάφορες προφάσεις αλλά σιωπούν για τα έκτροπα, που δεν δικαιολογούνται. Η καταστροφή της Σμύρνης ήταν ο τραγικός επίλογος της Μικρασιατικής Καταστροφής και του ξεριζωμού του Ελληνισμού της Ανατολής. Αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες (στοχευμένες) ανθρωπινες καταστροφές του 20ού αιώνα.
(Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2020 στην Πτήση)