23.3 C
Athens
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024
ΝΕΑΙΣΤΟΡΙΑ(Εκτενές αφιέρωμα!) ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ - 31 Οκτωβρίου 1956: Operation “Musketeer”, το κύκνειο...

(Εκτενές αφιέρωμα!) ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 31 Οκτωβρίου 1956: Operation “Musketeer”, το κύκνειο άσμα της Αποικιοκρατίας

- Advertisement -

[Κρίση του Σουέζ] – Αγγλία και Γαλλία ξεκινούν να βομβαρδίζουν στόχους στην Αίγυπτο προσπαθώντας να εκβιάσουν το εκ νέου άνοιγμα της Διώρυγας του Σουέζ. Σε συνεργασία με τον ισραηλινό στρατό, οι δύο παλιές υπερδυνάμεις εξαπολύουν μια αεροναυτική επιχείρηση για την κατάληψη και έλεγχο της Διώρυγας και τον εξαναγκασμό της αιγυπτιακής κυβέρνησης να υπακούσει στο παλιό καθεστώς.

Η Κρίση του Σουέζ, όπως ονομάστηκε, είχε τις ρίζες της στην μεταπολεμική οπτική των παλιών αποικιακών δυνάμεων, όπως η Γαλλία και η Βρετανία. Έχοντας αντιμετωπίσει και οι δύο την κρίση του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, οι χώρες που διέθεταν αποικίες έβλεπαν το παλιό τους μεγαλείο να αποκαθηλώνεται ηθικά αλλά και πραγματικά. Ο πόλεμος απέδειξε πως η ισχύς των κρατών αυτών δεν ήταν εκείνη που ήταν ενώ δημιούργησε, με τις αναστατώσεις και καταστροφές που επέβαλε στις χώρες αυτές μια τρομερή οικονομική κρίση από την οποία οι χώρες αυτές δεν θα κατόρθωναν να ανακάμψουν στα επίπεδα του προηγουμένου αιώνα. Άλλλωστε, οι διακηρύξεις περί ελευθερίας και δικαιοσύνης που αντήχησαν στη διάρκεια του πολέμου βρήκαν ευήκοα ώτα και στις παλιές αποικίες και διακεκριμένα μέλη των λαών εκείνων σήκωσαν σημαντικό ανάστημα στη μεταπολεμική περίοδο διεκδικώντας και για τις χώρες τους καθεστώς ελευθερίας, ανεξαρτησίας και αυτοτέλειας. Οι δεκαετίες από το 1945 ως το 1965 είναι γεμάτες με παραδείγματα αυτού του τύπο και η Αίγυπτος δεν αποτέλεσε εξαίρεση.

Η μεταπολεμική Βρετανία αναθεώρησε σε μεγάλο βαθμό τις προτεραιότητές της στη δεκαετία του 1950. Με τις Ινδίες να έχουν χαθεί για τη Βρετανία, το ενδιαφέρον της, πολιτικό και οικονομικό, συγκεντρώθηκε στις πετρελαιοπαραγωγές περιοχές της Μέσης Ανατολής στις οποίες, η Κύπρος, το Ισραήλ και η Αίγυπτος έπαιζαν σημαντικότατο ρόλο για τον έλεγχο και διακίνηση του πετρελαίου. Η διώρυγα του Σουέζ, που κατασκεύασαν Γάλλοι και διαχειρίζονταν Βρετανοί μετά από συμφωνίες του 19ου αιώνα, ενισχύθηκαν με την ανάπτυξη στην περιοχή βρετανικών βάσεων και 80,000 στρατιωτών και εργαζομένων για την προστασία τους, μια από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ξένων στρατευμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αιγυπτιακή αντίδραση δεν άργησε. Στα 1951 στη χώρα άρχισε να ενισχύεται ο ισλαμικός φονταμεταλισμός με εθνικιστικό προσωπείο στο πρόσωπο της Μουσουλμανικής Αδερφότητας. Τόσο ο βασιλιάς Φαρούκ όσο και οι Βρετανοί προσπάθησαν να την καταστείλουν χωρίς αποτέλεσμα. Προσπαθώντας να διατηρήσει τις ισορροπίες, η κυβέρνηση του Καΐρου κατήγγειλε μονομερώς την Αγγλο-Αιγυπτιακή συνθήκη του 1936 που προέβλεπε την απόσυρση των βρετανικών αρχών από την Αίγυπτο εκτός της διώρυγας του Σουέζ ως το 1956. Η Βρετανία αρνήθηκε το τετελεσμένο και νέα κρίση εκκίνησε μεταξύ τους που κατέληξε ακόμα και σε αιματηρά περιστατικά.

Το 1953, το εθνικιστικό, κοσμικό κίνημα των “Ελευθέρων Αξιωματικών”, που προΐσταντο οι ταγματάρχες Μουχάμαντ Νεγκίμπ και Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσσερ επικράτησε στη χώρα ανατρέποντας τον βασιλιά Φαρούκ και εγκαθιστώντας δικτατορία. Το κίνημα κατέστειλε την άνοδο της ισλαμικής Αδερφότητας και ήρθε σε διαπραγματεύσεις με τους Βρετανούς, που έδειχναν ικανοποιημένοι. Το 1953 συμφωνήθηκε η αποχώρηση των Βρετανών από το Σουδάν, στο νότο, με αντάλλαγμα την διατήρηση της κυριαρχίας τους στην κοιλάδα του Νείλου αλλά ο Νάσσερ, που εξελισσόταν σε κεντρικό παράγοντα των γεγονότων συνέχισε να πιέζει. Το επόμενο έτος (1954) νέα συμφωνία για την αποχώρηση των Βρετανών συστάθηκε που καθόριζε την αποχώρηση των στρατιωτών από το Σουέζ εντός 20 μηνών αλλά τόσο η εταιρεία διαχείρισης, όσο και οι υπηρεσίες συντήρησης θα παρέμεναν τουλάχιστον ως το 1968. Στο μεταξύ, οι πρωτοβουλίες των Βρετανών στη σύμπηξη συμμαχιών με το Ιράκ και την Ιορδανία ανησυχούσαν τον Νάσσερ και η υπογραφή της συμμαχίας του Συμφώνου της Βαγδάτης (1955) ενέτεινε αυτούς τους φόβους. Οραματιζόμενος μια Μέση Ανατολή που η Αίγυπτος θα έπαιζε κεντρικό και ηγετικό ρόλο έβλεπε αυτές τις κινήσεις ως προσπάθειες περιθωριοποίησης του Καΐρου. Οι αμερικανικές προσπάθειες ανάσχεσης της σοβιετικής επιρροής (“containment policy”: ανάσχεση ή περιχαράκωση της ΕΣΣΔ) από αλυσίδα κρατών με τα οποία οι ΗΠΑ θα διατηρούσαν αμυντικές σχέσεις, κινούνταν και αυτές στη σύνδεση Ιράκ και Ιράν στην αλυσίδα Ελλάδος και Τουρκίας με τις χώρες της νότιας Ασίας. Για την Αίγυπτο, οι ΗΠΑ είχαν σχέδια δημιουργίας ενός αντι-κομμουνιστικού πλέγματος στις χώρες της Μέσης Ανατολής αλλά ο Νάσσερ, που διατηρούσε σχέσεις με αξιωματούχους της CIA, είχε βλέψεις πιο ανεξάρτητες και φιλόδοξες σκοπεύοντας να ισορροπήσει μεταξύ των ανταγωνισμών ΗΠΑ, Βρετανίας και ΕΣΣΔ σε έναν πιο φιλελεύθερο ρόλο της Αιγύπτου ως κυρίαρχης της Μέσης Ανατολής.

Σε αυτό το σημείο τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Βρετανία υποτίμησαν την αραβική δυσπιστία που ένιωθαν οι νέες κυβερνήσεις για τον ρόλο των Δυτικών στη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, θεωρώντας λανθασμένα πως ο Νάσσερ ήταν φιλοδυτικός ή τουλάχιστον φίλα διακείμενος στις δυτικές δημοκρατίες. Ο Νάσσερ επιθυμούσε μια ισχυρή Αίγυπτο, πάνω από όλα, και ο στόχος αυτός περνούσε από τη δημιουργία μιας ισχυρής οικονομίας και ενός ισχυρού στρατού. Ο πρώτος στόχος ήταν η εκμετάλλευση της Διώρυγας του Σουέζ και ο δεύτερος η πρόσβαση σε όπλα νέας τεχνολογίας. Πρώτη επιλογή του Νάσσερ ήταν οι ΗΠΑ αλλά τα αντι-ισραηλινά του αισθήματα έβρισκαν πολλούς αντίθετους περιορίζοντας την πρόσβαση σε πολλά σημεία. Αντίθετοι στον Νάσσερ ήταν και οι Βρετανοί και Γάλλοι, οι πρώτοι για τον ρόλο του στις διαπραγματεύσεις για τη διώρυγα και οι δεύτεροι για την στήριξη που προσέφερε στους αντάρτες στον πόλεμο της Αλγερίας. Σύντομα, τα αδιέξοδα θα έστρεφαν τον Νάσσερ στην ΕΣΣΔ, που υπό τον πιο ανοιχτό σε συνεργασίες Νικήτα Χρουστσώφ θα φέρουν στην Αίγυπτο Σοβιετικούς συμβούλους, εκπαιδευτές και σοβιετικά όπλα και κατασκευαστικές εταιρείες. Η κατάσταση γινόταν ολοένα και πιο επικίνδυνη.

Τον Ιούλιο του 1956 ο Νάσσερ απέρριψε de facto τις δυτικές προσεγγίσεις ανακοινώνοντας σε δημόσια ομιλία του την εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ. Η κίνηση ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία τόσο για τους Δυτικούς όσο και για τους συμμάχους αλλά και στενότερους συνεργάτες του, που δείχνουν την τάση του Νάσσερ να δρα ανεξάρτητα και χωρίς συνεννόηση με άλλα πολιτικά πρόσωπα στηριζόμενος μόνο στη δημοφιλία του με τον λαό. Ο τελευταίος ενθουσιάστηκε αναγάγοντας τον Νάσσερ σε αδιαφιλονίκητο ηγέτη αλλά η αψυχολόγητη ενέργεια έθεσε σε κίνηση τους μηχανισμούς για την επιχείρηση ανατροπής του. Ακόμα και Άραβες ηγέτες συμβούλεψαν τον Βρετανό πρωθυπουργό, Άντονυ Ήντεν, “να χτυπήσει άμεσα, σκληρά και μόνος” τον Νάσσερ. Η επιχείρηση “Musketeer” τέθηκε σε ισχύ τον Αύγουστο μετά από συνάντηση στις Σέβρες με τον Γάλλο πρωθυπουργό. Στην επιχείρηση θα μετείχε ο κορμός του Βρετανικού στρατού, αεροπορίας και στόλου παρατάσσοντας 50,000 άνδρες με πρώτο στόχο μια αεροπορική εκστρατεία που θα παρέλυε τις αιγυπτιακές υποδομές, την κατάληψη της Αλεξάνδρειας και αποβίβαση του στρατού που θα κατέληγε σε μια μεγάλη μάχη εξόντωσης του αιγυπτιακού στρατού σε ανοιχτό πεδίο νοτίως της πόλης. Για να καταβάλλουν τον ισχύος 300,000 ανδρών στρατό της Αιγύπτου, οι Βρετανοί επιτελείς υπολόγισαν πως χρειάζονταν 80,000 άνδρες τους οποίους βρήκαν στη Γαλλία. Η τελευταία θα συνεσέφερε τους επιπλέον 30,000 άνδρες και δύο αεροπλανοφόρα. Παράλληλα οι Γάλλοι έπεισαν τους Βρετανούς να εντάξουν στις επιχειρήσεις το Ισραήλ με μια προληπτική επιθετική επιδρομή που θα αποπροσανατόλιζε τους Αιγυπτίους ενόψει της εισβολής. Οι Βρετανοί δέχτηκαν μάλλον απρόθυμα.

Στις 29 Οκτωβρίου, η ισραηλινή επιχείρηση “Kadesh” ξεκίνησε με το στρώσιμο ενός χαλιού με αλεξιπτωτιστές σε σημεία-κλειδιά στο Σινά, που ακολούθησαν τολμηρές κινήσεις τεθωρακισμένων στη χερσόνησο. Στις 30 Οκτωβρίου, Βρετανία και Γαλλία απέστειλαν τελεσίγραφο απαιτώντας την απόσυρση των στρατιωτικών δυνάμεων Αιγύπτου και Ισραήλ από τη διώρυγα. Το τελεσίγραφο έμεινε αναπάντητο -όπως αναμενόταν- οδηγώντας στην επέμβαση της 31ης Οκτωβρίου. Βρετανικά και γαλλικά μαχητικά ξεκίνησαν να χτυπούν στόχους στις περιοχές Αλεξάνδρειας και Καΐρου ενώ μια αιγυπτιακή φρεγάτα βυθίστηκε μετά από άνιση μάχη με βρετανικό καταδρομικό στην ανατολική Μεσόγειο. Οι Αιγύπτιοι απάντησαν βυθίζοντας 40 εμπορικά πλοία και κλείνοντας τη διώρυγα για τη ναυσιπλοΐα. Γαλλικά και βρετανικά αεροσκάφη επιχειρούσαν από τα 7 συμμαχικά αεροπλανοφόρα και τις βάσεις της Κύπρου σε μια αεροπορική εκστρατεία που υπολογιζόταν να κρατήσει δέκα μέρες. Ήδη, όμως, από τις 2 Νοεμβρίου η Βρετανία ένιωθε την αντίδραση των ΗΠΑ και πολλές διαδηλώσεις της κοινής γνώμης σε όλο τον κόσμο κατά της αγγλο-γαλλικής επιθετικότητας. Η επιχείρηση είχε καταστεί εξαιρετικά δαπανηρή σε πολιτικό αντίκτυπο πριν καλά καλά ξεκινήσει. Στις 5 Νοεμβρίου οι πρώτοι αλεξιπτωτιστές προσγειώθηκαν σε αιγυπτιακό έδαφος και ενεπλάκησαν σε μάχες με τον αιγυπτιακό στρατό και πολιτοφυλακή. Σύντομα ενισχύθηκαν από Γάλλους αλεξιπτωτιστές ενώ ενισχύσεις συνέχισαν να έρχονται με ευρεία χρήση ελικοπτέρων από τα αεροπλανοφόρα και αποβατικά. Την επομένη, το 40ό και 42ο Commando των Βρετανών Πεζοναυτών αποβιβάστηκε στις ακτές του Port Said με αποβατικές ακάτους και αμφίβια τεθωρακισμένα.

Οι Αιγύπτιοι αμύνθηκαν σθεναρά και τα σοβιετικά όπλα φάνηκαν εξαιρετικά χρήσιμα στις οδομαχίες, κυρίως τα Τ-34 και τα SU-100 αλλά οι στρατιώτες θητείας δεν αποτέλεσαν ισάξιο αντίπαλο των επαγγελματιών στρατιωτών των Βρετανών ή των βετεράνων της Αλγερίας Γάλλων. Ο Νάσσερ έπαιξε και πάλι το παιχνίδι των εντυπώσεων ανακηρύσσοντας τη μάχη “Λαϊκό Πόλεμο” για την υπεράσπιση της Αιγύπτου. Οι Αιγύπτιοι στρατιώτες φόρεσαν πολιτικά ρούχα και όπλα μοιράστηκαν αφειδώς σε πολίτες μικρούς και μεγάλους που ήθελαν να πολεμήσουν τον κατακτητή. Παρά το ότι οι απώλειες αυξήθηκαν, η εικόνα πολιτών που πολεμούσαν με ξένους στρατιώτες για την υπεράσπιση της χώρας τους έκανε τον γύρο του κόσμου χρωματίζοντας ακόμα περισσότερο Γάλλους και Βρετανούς σαν στυγνούς, νεοαποικιακούς καταπιεστές και “δολοφόνους αθώων και μικρών παιδιών”. Ο πόλεμος της προπαγάνδας χανόταν ακόμα κι αν οι Αγγλο-Γάλλοι κέρδιζαν.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε και σε διεθνές επίπεδο με τον πρωθυπουργό της ΕΣΣΔ Νίκολαϊ Μπουλγκάνιν να απειλεί με πυραυλική επίθεση κατά της Βρετανίας, Γαλλίας και Ισραήλ κατηγορώντας τους για στυγνό ιμπεριαλισμό -απάντηση σε αντίστοιχες δυτικές δηλώσεις το ίδιο έτος όταν οι σοβιετικές τεθωρακισμένες στρατιές κατέστειλαν την εξέγερση στην Ουγγαρία και να υποστηρίξουν άμεσα την αιγυπτιακή υπόθεση. Οι ΗΠΑ από τη μεριά τους επέβαλαν οικονομικές κυρώσεις στις δύο χώρες για να σταματήσουν αμέσως μια αψυχολόγητη επιχείρηση που απειλούσε τον πλανήτη με πυρηνική καταστροφή. Μαζί με το οικονομικό πλήγμα από το κλείσιμο του Σουέζ η Βρετανική οικονομία αναγκάστηκε να ζητήσει βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να μην καταρρεύσει. Απομονωμένοι διπλωματικά, πολιτικά και οικονομικά, οι Βρετανοί και Γάλλοι αντιλήφθηκαν την αδυναμία τους. Η εποχή των υπερδυνάμεων είχε παρέλθει. Πλέον, άλλοι κατείχαν τα πρωτεία στην παγκόσμια κυριαρχία. Στις 6 Νοεμβρίου, θα ζητήσουν ανακωχή και μέχρι τον Δεκέμβριο όλες οι δυνάμεις τους είχαν αποσυρθεί και αντικατασταθεί από στρατεύματα των Ηνωμένων Εθνών. Οι Ισραηλινοί αρνήθηκαν να ταυτιστούν με τη στάση των Αγγλο-Γάλλων παρά το ότι η επιχείρηση είχε γίνει με κοινή συμφωνία. Έχοντας στόχο το άνοιγμα των στενών του Τιράν στον κόλπο της Άκαμπα και την απελευθέρωση του λιμένος του Εϊλάτ, αποσύρθηκαν μόνο όταν οι όροι τους έγιναν δεκτοί και αφού κατέστρεψαν συστηματικά κάθε ίχνος υποδομών στη χερσόνησο του Σινά, μαζί με δύο χωριά και όλους τους δρόμους. Αποχώρησαν τον Μάρτιο του 1957.

Η νίκη ανήκε στον Νάσσερ, που μέσα από την Κρίση κέρδισε την πρωτοκαθεδρία στην Αίγυπτο και την αγάπη του λαού του. Στα επόμενα χρόνια θα ενεργοποιήσει τη λειτουργία της διώρυγας υπό αιγυπτιακή διεύθυνση και θα προβάλει το “Κίνημα των Αδεσμεύτων”, ένας τρίτος δρόμος πέρα από την ένταξη στους συνασπισμούς της Ουάσινγκτον ή της Μόσχας στον οποίο θα ενταχθούν η Ινδία, η Κύπρος και η Γιουγκοσλαβία. Βασικό δίδαγμα ήταν πως ο νέος μεταπολεμικός κόσμος ήταν ένα περιβάλλον πολύ επικίνδυνο για να επαφίεται στις παλιές ορέξεις των αποικιακών δυνάμεων και πως οι ισορροπίες ισχύος είχαν πλια αλλάξει δραματικά.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στο flight.com.gr εκφράζουν τους συντάκτες τους
κι όχι απαραίτητα τον ιστότοπο. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς γραπτή
έγκριση. Σε αντίθετη περίπτωση θα λαμβάνονται νομικά μέτρα. Ο ιστότοπος
διατηρεί το δικαίωμα ελέγχου των σχολίων, τα οποία εκφράζουν μόνο το συγγραφέα
τους.

- Advertisement -
- Advertisement -
Subscribe
Notify of
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments

Ακούστε μας

- Advertisement -

Το Σχόλιο της Ημέρας

Γιατί δεν αγοράζουμε ιαπωνικά όπλα σαν τις φρεγάτες Μogami; Μπορούμε ή όχι;

Στην ατέρμονη ελληνική συζήτηση για εξοπλισμούς δεν είναι καθόλου σπάνιο να εμφανιστεί κάποιος και να αναφωνήσει «φρεγάτες Mogami να πάρουμε!», ή «πυροσβεστικά αεροσκάφη ShinMaywa...

Το τεύχος μας που κυκλοφορεί

- Advertisement -

Κύριο Άρθρο

Πολεμική Αεροπορία: Αντέχουμε να πουλήσουμε τα Mirage 2000-5 και τα F-16...

Των Φαίδωνα Γ. Καραϊωσηφίδη & Ηλια Παπανικολάου. Επιπλέον στοιχεία Brian Schofield, Aerospace Analyst. Δημοσιεύθηκε στην "ΠΤΗΣΗ", τεύχος 46, Μάρτιος 2024.Το παρακάτω κείμενο γράφηκε πριν...
- Advertisement -
Card image

ΠΤΗΣΗ 038 Τεύχος Ιουλίου 2023

Αγορά 3.99€
- Advertisement -

Σαν σήμερα

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 28 Μαρτίου 1942: Επιδρομή στο Σαιν Ναζέρ, στόχος...

1
Τη νύχτα της 27ης προς 28η Μαρτίου 1942, μια ισχυρή δύναμη Βρετανών του Νο 2 Commando, με στοιχεία της Ταξιαρχίας Ειδικών Αποστολών και συνοδεία...
- Advertisement -
Card image

ΠΤΗΣΗ Τεύχη 32, 33, 34, Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος 2023

Αγορά 7.99€
- Advertisement -
Card image

ΠΤΗΣΗ 037 Τεύχος Ιουνίου 2023

Αγορά 3.99€

Πολιτική διαχείρισης σχολίων

Πολιτική διαχείρισης σχολίων για τις ιστοσελίδες flight.com.gr, navaldefence.gr, military-history.gr

73
Όπως είναι γνωστό, τα σχόλια στα site μας υπόκεινται σε έλεγχο και επεξεργασία ώστε να διασφαλιστεί η συμμόρφωσή τους με τους κανόνες που έχουμε...

Related News

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 28 Μαρτίου 1942: Επιδρομή στο Σαιν Ναζέρ, στόχος η δεξαμενή των γερμανικών θωρηκτών

Τη νύχτα της 27ης προς 28η Μαρτίου 1942, μια ισχυρή δύναμη Βρετανών του Νο 2 Commando, με στοιχεία της Ταξιαρχίας Ειδικών Αποστολών και συνοδεία...

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 27 Μαρτίου 1999: Nighthawk down, οι Σέρβοι καταρρίπτουν το “ακατάρριπτο”

Αεροσκάφος κρούσης stealth F-117A Nighthawk της Αμερικανικής Αεροπορίας καταρρίπτεται από σερβική συστοιχία αντιαεροπορικών πυραύλων κατά τον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου. Είναι η μόνη καταγεγραμμένη απώλεια...

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 27 Μαρτίου 1941: Ναυμαχία του Ταινάρου, οι Βρετανοί ταπεινώνουν τον ιταλικό στόλο

Βασισμένος σε αποκρυπτογραφημένες πληροφορίες, ισχυρός στόλος του Βρετανικού Ναυτικού συναντά και καταναυμαχεί τμήμα του ιταλικού στόλου. Η σύγκρουση είναι γνωστή και ως ναυμαχία του...