Στις 27 Νοεμβρίου 1992, πραγματοποιήθηκε το δεύτερο στρατιωτικό πραξικόπημα για την κατάληψη της εξουσίας, μετά το πρώτο την ίδια χρονία από τον Ούγκο Τσάβες στις αρχές του ίδιου έτους. Το δεύτερο πραξικόπημα διενεργήθηκε από οπαδούς του υπό την καθοδήγησή του, και υποτίθεται ότι ήταν καλύτερα οργανωμένο έχοντας πια κάποια διδάγματα από την αποτυχία του πρώτου.
VIDEO – 25 years ago, during the Venezuela military coup on Nov. 27, 1992, F-16 pilot, Lt. Beltran Vielma shot down an OV-10 Bronco with his M61A1 canon pic.twitter.com/CysYZ7OdCn
— Arnaud Delalande (@Arn_Del) November 30, 2017
Και το δεύτερο όμως απέτυχε, κι η αιτία όπως φαίνεται εκ των υστέρων, ήταν η αποτυχία των πραξικοπηματιών να εξασφαλίσουν την υποστήριξη της πτέρυγας με την οποία επιχειρούσαν τα F-16 της χώρας ή έστω να εξουδετερώσουν προσωρινά το αεροδρόμιο.
Τα δυο F-16 που ήταν σε επιφυλακή εκείνο το βράδυ κατάφεραν να απογειωθούν, να απωθήσουν τα μαχητικά αεροσκάφη που τα πετούσαν χειριστές πιστοί με τους πραξικοπηματίες και επιπλέον να καταρρίψουν 3 αεροσκάφη εγγύς υποστήριξης OV-10A/E Bronco τα οποία υποστήριζαν τους πραξικοπηματίες πλήττοντας θέσεις των κυβερνητικών δυνάμεων.
Στην συνέχεια πέρασαν στην αντεπίθεση εξασφαλίζοντας έτσι ουσιαστικά τη νίκη των κυβερνητικών δυνάμεων. Ουσιαστικά τα αποτελέσματα της επιχείρησης ήταν μία ακόμα απόδειξης της τεράστιας, ανυπολόγιστης αξίας της αεροπορικής ισχύος και της κυριαχίας στους ουρανούς.
Αναδημοσιεύουμε σχετικό άρθρο – αφιέρωμα στα F-16 της Βενεζουέλας και στην διαδρομή τους μέχρι και σήμερα, όπως δημοσιεύθηκε στο τεύχος 332 της Π&Δ όπως δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2013.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
CRUZEX 2013 Aviacion Militar Bolivariana
Τα γεράκια του Πάλο Νέγκρο
Η Βενεζουέλα είναι ένας από τους παλαιότερους χρήστες Fighting Falcon, τα οποία συνεχίζουν να υπηρετούν σχεδόν 30 χρόνια μετά την παράδοσή τους, δίπλα στα νεώτερα Su-30MK2V.
Του Φαίδωνα Γ. Καραϊωσηφίδη, με τη συνεργασία Dennis Vink / Phodocu
Η απόκτηση F-16 από την (τότε) FAV (Fuerza Aerea Venezolana) τη δεκαετία του 1980 σχετίζεται άμεσα με την παραγωγή πετρελαίου και το αμερικανικό ενδιαφέρον για την εξασφάλιση εφεδρικών πηγών ενέργειας μετά την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970 και την πιθανότητα απώλειας πρόσβασης των ΗΠΑ στα αποθέματα της Μέσης Ανατολής. Αυτό, όμως, που παρακίνησε ιδιαίτερα την Ουάσιγκτον να ενισχύσει την αεροπορία της λατινοαμερικανικής χώρας, ήταν η εισαγωγή MiG-23 στο κουβανικό οπλοστάσιο και η παρουσία «Flogger» στη Γουιάνα, που έθεταν υπό άμεση απειλή τις πετρελαιοπηγές του Καράκας. Την περίοδο εκείνη η FAB διέθετε Mirage III/5 και καναδικής προέλευσης CF-5A/B, που, όμως, υστερούσαν σημαντικά στο να αντιμετωπίσουν τα κουβανικά αεροσκάφη, κάτι που δρομολόγησε την αναζήτηση νέων, ικανότερων μαχητικών.
Οι προθέσεις της Βενεζουέλας ήταν αρκετά φιλόδοξες και στόχευαν στη συγκρότηση τριών Πτερύγων των δυο Μοιρών 12 αεροσκαφών η κάθε μια, για ένα σύνολο 72 μαχητικών. Ο σχετικός κατάλογος υποψηφιοτήτων ήταν αρκετά ευρύς περιλαμβάνοντας Mirage 50 και F.1, ΙΑΙ Kfir C7 (που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στις χώρες της περιοχής) αλλά και μοντέλα επόμενης γενιάς, όπως Mirage 2000, Saab Viggen και F-16. Τα τελευταία είχαν συμπεριληφθεί παρά το γεγονός ότι η προεδρία Κάρτερ απαγόρευε τις πωλήσεις προηγμένων οπλικών συστημάτων στην Κεντρική και Νότια Αμερική, ενώ, επιπλέον, η προμήθεια του Fighting Falcon περιοριζόταν σε χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ και στενούς συμμάχους των ΗΠΑ. Μικρό παράθυρο αποτελούσε η ύπαρξη του F-16/79, της έκδοσης με κινητήρα J79 και απομειωμένα ηλεκτρονικά, παράθυρο, βέβαια, που έγινε στη συνέχεια μεγαλύτερο, καθώς οι αμερικανικοί φόβοι για την κουβανική διείσδυση αυξάνονταν. Η FAV επιθυμούσε, όμως, το F-16 Block 15, που ήταν τότε ο τύπος σε παραγωγή για τις χώρες του ΝΑΤΟ και τη USAF, ενώ, σε περίπτωση αδυναμίας αγοράς του, ευνοούσε ως δεύτερη λύση την αγορά γαλλικού αεροπλάνου με προτίμηση στο M2000. Τελικά, με την αλλαγή προεδρίας στην Ουάσιγκτον, τον Μάιο του 1982, επήλθε συμφωνία για την αγορά 18 F-16A και 6 F-16B Block 15, με προοπτική για άλλα 24 Fighting Falcon αργότερα. Θα πρέπει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι η έγκριση της πώλησης αυτής σήμανε και το τέλος του F-16/79.
Η εκπαίδευση πιλότων και τεχνικών της FAV ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1983 στην αεροπορική βάση Luke στην Αριζόνα και την 311η Μοίρα «Snakes» της USAF, ενώ συγκροτήθηκε και το Grupo Aereo de Caza 16 «Dragones» με δυο Μοίρες, την Escuadron 161 «Caribes» και την Escuadron 162 «Gavilanes» για την αξιοποίηση των νέων μαχητικών. Οι παραδόσεις ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 1983 και ολοκληρώθηκαν δυο χρόνια αργότερα. Τα Fighting Falcon της FAB διέθεταν κινητήρες F100-PW-200 και ραντάρ APG-66, ενώ είχαν βασικές δυνατότητες αέρος – αέρος με AIM-9P-3, μεταφέροντας βόμβες Mk82 και καλάθους ρουκετών LAU-61 για αγώνα αέρος – εδάφους. Παράλληλα και για την αύξηση των επιχειρησιακών τους δυνατοτήτων, η FAV απέκτησε και δυο Boeing 707, που μετατράπηκαν σε ιπτάμενα τάνκερ με διπλό σύστημα «boom» / «hose-and-drogue» για την υποστήριξη του συνόλου του στόλου των μαχητικών της, συμπεριλαμβανομένων των Mirage και Freedom Fighter.
Η αξιοποίηση των αεροσκαφών ήταν γρήγορη και η FAV με την παρουσία των 24 F-16 έγινε μια από τις ισχυρότερες αεροπορίες της ευρύτερης περιοχής. Τα μαχητικά, πάντως, σύντομα θα καλούντο να αποδείξουν την αξία τους στην κρίση του Αυγούστου του 1987 με την Κολομβία, για την κυριαρχία σε τρία μικρά νησιά. Επί σειρά ημερών εκείνο το καλοκαίρι, τα ναυτικά των δυο χωρών βρίσκονταν σε αντιπαράθεση, ενώ τα Fighting Falcon κλήθηκαν πολλές φορές να κάνουν αισθητή την παρουσία τους πετώντας χαμηλά και γρήγορα πάνω από τα κολομβιανά πολεμικά. Τελικά, η κλιμάκωση αποσοβήθηκε και η κρίση επιλύθηκε στους κόλπους του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών, αν και η FAV ενέτεινε τις περιπόλους κατά μήκος των κοινών συνόρων, χωρίς, όμως, να σημειωθούν αναχαιτίσεις ή εμπλοκές.
Η πρώτη συμμετοχή σε μάχη για τον τύπο σε υπηρεσία με τη FAV ήταν, δυστυχώς, στο εσωτερικό της χώρας, στη διάρκεια μιας απόπειρας πραξικοπήματος τον Νοέμβριο του 1992. Στην περίπτωση εκείνη, οι πραξικοπηματίες, οπαδοί του (τότε) συνταγματάρχη Ούγκο Τσάβες Φρίας (και αργότερα προέδρου), που είχε ηγηθεί άλλου αποτυχημένου πραξικοπήματος λίγους μήνες νωρίτερα, είχαν μετακινήσει με την πρόφαση της γιορτής της Αεροπορίας τα περισσότερα αεροπλάνα της FAV, συμπεριλαμβανομένων των Mirage, στη βάση του Palo Negro κοντά στο Καράκας, όπου έδρευαν τα F-16, την οποία και κατέλαβαν χρησιμοποιώντας την αερομεταφερόμενη ταξιαρχία του στρατού. Τα δυο Fighting Falcon επιφυλακής πρόλαβαν και απογειώθηκαν, πετώντας στη βάση του Barquisimeto, όπου έδρευαν τα CF-5 και ο μισός στόλος των T-2D και βρισκόταν ακόμη κάτω από τον έλεγχο της νόμιμης κυβέρνησης. Οι πραξικοπηματίες δεν κατόρθωσαν να κινητοποιήσουν κανένα από τα F-16, αλλά χρησιμοποίησαν Mirage, Buckeye και κυρίως OV-10A/E Bronco κατά των κυβερνητικών δυνάμεων, βομβαρδίζοντας αεροπορικές βάσεις και στρατόπεδα.
Τα δυο F-16 που είχαν διαφύγει διατάχθηκαν να υπερασπίσουν την πρωτεύουσα, αλλά στη διάρκεια της περιπολίας τους δεν υπήρξε κάποια δραστηριότητα. Έτσι, αποφασίστηκε να προσβάλουν την έδρα των πραξικοπηματιών στο Palo Negro, με σκοπό να αχρηστεύσουν τον διάδρομο. Με μοναδικά, όμως, κατάλληλα όπλα τα πυροβόλα, η προσπάθεια ήταν μάταια. Ενώ, ωστόσο, επέστρεφαν στη βάση του Barquisimeto, η τελευταία δέχθηκε επίθεση από Mirage, Bronco και Tucano, που κατέστρεψαν ή προξένησαν ζημιές σε αρκετά CF-5. Τα δυο «κυβερνητικά» F-16 αναχαίτισαν τους επιτιθέμενους και κατέρριψαν τρία Bronco. Την επομένη, τα Fighting Falcon διατάχθηκαν και πάλι να σπεύσουν στην πρωτεύουσα, όπου κυβερνητικές δυνάμεις καταδίωκαν τους πραξικοπηματίες, με τους τελευταίους να κάνουν χρήση της αεροπορίας που διέθεταν. Προσεγγίζοντας στην πρώτη από αρκετές εξόδους που πραγματοποίησαν εκείνη την ημέρα, συνάντησαν Tucano και Bronco, που, όμως, πετούσαν πολύ χαμηλά μέσα στην κοιλάδα όπου βρίσκεται το Καράκας για να τα εμπλέξουν σε αερομαχία. Παρόλα αυτά, ένα Tucano βλήθηκε με πυροβόλο από μεγάλο ύψος και καταρρίφθηκε, ενώ η καταδίωξη ενός Mirage III, εναντίον του οποίου βλήθηκε ένας AIM-9, δεν είχε αποτέλεσμα, καθώς το μαχητικό βούτηξε χαμηλά και εξαφανίστηκε πετώντας γρήγορα. Λίγες ημέρες αργότερα το πραξικόπημα κατεστάλη και οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας μπήκαν σε περίοδο αναδιοργάνωσης. Αν και η Αεροπορία είχε υποστεί σημαντικές απώλειες, κανένα F-16 δεν υπέστη σοβαρές ζημιές και σύντομα αναβαθμίστηκαν με την απόκτηση ικανότερων AIM-9L.
Ο στόλος, όμως, των Fighting Falcon απομειώθηκε το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα με δυο απώλειες. Η πρώτη σημειώθηκε στις 20 Απριλίου 1994, όταν στη διάρκεια άσκησης ναυτιλίας το F-16B «FAV9581» εισρόφησε πουλί και εγκαταλείφθηκε με επιτυχία από το πλήρωμά του, πριν συντριβεί. Στις 22 Νοεμβρίου 1995, όμως, το πλήρωμα ενός άλλου F-16B («FAV2179») δεν ήταν τόσο τυχερό, όταν το μαχητικό έπεσε σε απώλεια στήριξης στη διάρκεια αεροπορικής επίδειξης, σκοτώνοντας, τελικά, και τους δυο χειριστές. Μια ακόμη απώλεια σημειώθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2002, πάλι από εισρόφηση πουλιού, αν και ο πιλότος του F-16A «FAV6611» κατόρθωσε να εκτιναχθεί έγκαιρα.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, τα F-16 ενίσχυσαν σημαντικά τις δυνατότητες αέρος – εδάφους με την ενσωμάτωση ατρακτιδίων Rafael Litening για την καθοδήγηση LGB Lizard, ενώ στο οπλοστάσιο προστέθηκαν και βόμβες προσβολής διαδρόμων Matra Durandal II, όσο για τις δυνατότητες αέρος – αέρος, αυτές ενισχύθηκαν με την απόκτηση AIM-9M. Την περίοδο αυτή εκπονήθηκε πρόγραμμα εκσυγχρονισμού «μέσου ζωής», πρόγραμμα που υπογράφηκε το 1997 στα πρότυπα των αμερικανικών και ευρωπαϊκών MLU, συμπεριλαμβανομένης και της αναβάθμισης του κινητήρα στο πρότυπο F100-PW-200E. Στον σχετικό προγραμματισμό, η FAV αναζήτησε, επίσης, νέα όπλα (συμπεριλαμβανομένων και ισραηλινών Python IV) καθώς και την αντικατάσταση των δυο διθέσιων επιχειρησιακών εκπαιδευτικών που είχαν απολεστεί ως τότε και δυσκόλευαν το έργο της προετοιμασίας χειριστών. Η υλοποίηση του εκσυγχρονισμού είχε ξεκινήσει το 1999, αλλά ανακόπηκε από την άνοδο του Ούγκο Τσάβες στην εξουσία και τα μέτρα αντιποίνων και εμπάργκο που επέβαλαν οι ΗΠΑ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που υπάρχουν, οι εργασίες ολοκληρώθηκαν σε δυο αεροσκάφη (τέσσερα, σύμφωνα με άλλες πηγές), αν και το σύνολο των κινητήρων αναβαθμίστηκαν σε F100-200E με κιτ που είχαν παραδοθεί. Επίσης, δεν αποκτήθηκαν τα δυο επιπλέον διθέσια αεροσκάφη.
Στη δεκαετία του 2000, παρά το αμερικανικό εμπάργκο, η FAV κατόρθωσε να διατηρήσει μέρος τουλάχιστον του στόλου των Fighting Falcon σε χρήση με ανταλλακτικά από διάφορες πηγές, επιδεικνύοντας, μάλιστα, τη δυνατότητα αυτή με διελεύσεις έως και δέκα αεροσκαφών στις παρελάσεις εθνικών επετείων. Η επικρατούσα, όμως, εντύπωση ήταν ότι μόνο ο μισός, περίπου, στόλος των F-16 ήταν πράγματι εύχρηστος και χρησιμοποιείτο ελάχιστα, ενώ ο υπόλοιπος είχε κανιβαλιστεί για να τον υποστηρίξει. Όμως, πολύ πιο σημαντικός περιοριστικός παράγοντας στην περαιτέρω αξιοποίηση των μαχητικών από τα ανταλλακτικά και, μάλιστα, μακροπρόθεσμα, ήταν η αδυναμία υλοποίησης των προγραμμάτων δομικής αποκατάστασης των μαχητικών από τα προβλήματα κόπωσης και ρωγμών που παρουσίαζε ο τύπος (Falcon UP, Falcon STAR).
Παρόλα αυτά, τα F-16 της Βενεζουέλας εμφανίστηκαν αρκετές φορές σε ασκήσεις στη Νότια Αμερική, συμπεριλαμβανομένης της CRUZEX διαδοχικά το 2004, 2006 και 2008, αποδεικνύοντας στην πράξη ότι τουλάχιστον κάποια από τα μαχητικά ήταν επιχειρησιακά διαθέσιμα. Την εντύπωση αυτή σφράγισε και η παρουσία των αεροσκαφών στην πρόσφατη βραζιλιάνικη άσκηση. Το ουσιαστικό αδιέξοδο, όμως, σχετικά με τα αμερικανικά μαχητικά και ο προσανατολισμός της Βενεζουέλας προς τη Ρωσία και την Κίνα οδήγησαν στις μεγάλες αγορές όπλων από τις τελευταίες στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, συμπεριλαμβανομένων Su-30MK2V και εκπαιδευτικών K-8. Με την παραλαβή, μάλιστα, της δεύτερης παρτίδας από τα 24 «Flanker», η κυβέρνηση Τσάβες είχε ανακοινώσει την προοπτική αγοράς είτε επιπλέον Su-30 ή ακόμη και 12-24 Su-35 – ως πρώτος εξαγωγικός πελάτης – για αντικατάσταση των Fighting Falcon. Σε συνέχεια εκείνων των δηλώσεων και της προοπτικής απόσυρσης των F-16, το Καράκας ανακοίνωσε την πρόθεσή του να δωρίσει ένα ή περισσότερα από τα μαχητικά στο Ιράν στο πλαίσιο της στρατιωτικής τους συνεργασίας. Ιρανοί αξιωματικοί επισκέφθηκαν πέρυσι και επιθεώρησαν την έδρα των αεροσκαφών στη βάση του Palo Negro / El Libertador, γεγονός στο οποίο δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα, δε φαίνεται, όμως, να υπήρξε κάποια παραχώρηση, ενώ και η κακή οικονομική κατάσταση της λατινοαμερικανικής χώρας δεν επέτρεψε την παραγγελία νέων Sukhoi. Έτσι, οι «δράκοι» της FAV ή μάλλον ΑΜΒ (Aviaciοn Militar Bolivariana) θα συνεχίζουν την καριέρα τους για το ορατό μέλλον.
Πρώτη δημοσίευση 27/11/2018
