ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 6 Σεπτεμβρίου 394 μ.Χ.: Μάχη του ποταμού Φριγίνδου, η τελευταία αναλαμπή του Δωδεκαθέου.

(σημ. Vipava ή Vipacco ή Wippach, στα ιταλο-σλοβενικά σύνορα) – Σε μια μεγάλη σύγκρουση μεταξύ δύο ρωμαϊκών αλλά πολύ διαφορετικών στρατών, οι δυνάμεις του Ανατολικού Ρωμαϊκού ιμπέριουμ υπό τον Θεοδόσιο τον 1ο (μετέπειτα Θεοδόσιο τον Μεγάλο) συντρίβουν τις στρατιές του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους υπό τον νεοαιρεθέντα Φλάβιο Ευγένιο.
Η σύγκρουση έλαβε χαρακτήρα θρησκευτικού πολέμου επικράτησης: το 313 μ.Χ. ο Κωνσταντίνος ο Μέγας υπέγραψε με τον Λικίνιο το Διάταγμα των Μεδιολάνων (Μιλάνο) χορηγώντας ανεξιθρησκεία στην Αυτοκρατορία και σταματώντας έτσι τους διωγμούς του Χριστιανικού στοιχείου. Έκτοτε, οι οπαδοί του Χριστιανισμού πλήθυναν και εκδήλωναν ελεύθερα την πίστη τους με αποτέλεσμα σύντομα να καταστούν κυρίαρχη αριθμητικά θρησκεία. Οι οπαδοί των πατρώων θεών που κατείχαν τις θέσεις της αριστοκρατίας και των πολιτικών θέσεων θορυβήθηκαν. Για αιώνες η Ρώμη βάδιζε υπό τα σύμβολα των πατρώων θεών της (penates) και η άνοδος του Χριστιανισμού πλημμύριζε την αυτοκρατορία αρνούμενη να ακολουθήσει τις παραδόσεις και αμφισβητώντας πηγαίους νόμους. Από την άλλη πλευρά, η Νέα Ρώμη που ίδρυσε ο Μέγας Κωνσταντίνος αμφισβητούσε όλο και περισσότερο τα πρωτεία της παλιάς ενώ ευνοούσε και τη νέα θρησκεία.

Ο διχασμός μεταξύ των δύο κομματιών της άλλοτε ενιαίας αυτοκρατορίας κατέστη αναπόφευκτος. Το 380 ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος υπέγραψε το Διάταγμα της Θεσσαλονίκης καθιστώντας τον Χριστιανισμό την επίσημη θρησκεία του κράτους ενώ ο ίδιος ήταν δεδηλωμένος Χριστιανός. Το 392 ο αυτοκράτορας του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους, Βαλεντιανός ο 2ος -επίσης υποστηρικτής του Χριστιανισμού- βρέθηκε δολοφονημένος στην έπαυλή του και τη θέση του γρήγορα κατέλαβε ο Φλάβιος Ευγένιος που υποστήριζε τους 12 Θεούς και είχε την υποστήριξη της Συγκλήτου της Ρώμης και του στρατού. Ο λαός και ο κλήρος συμμάχησε με τον Θεοδόσιο που έψαχνε αφορμή να επιλύσει το ζήτημα δυναμικά.
Με τη βοήθεια Γότθων υποστηρικτών (φοιδεράτων) όπως του Στηλίχωνα, του Αλαρίχου και του Μπακούριου του Ιβηρικού, ο κατεστραμμένος στη μάχη της Αδριανούπολης ανατολικός ρωμαϊκός στρατός 15 χρόνια πριν, ενισχύθηκε με χιλιάδες Γότθους (~20,000) και βάδισε για την Ιταλική. Οι δύο στρατιές συναντήθηκαν στα όρια της ιταλικής χερσονήσου κοντά στον ποταμό Frigidus, υπό τα προσωπικά λάβαρα των δύο αυτοκρατόρων. Ο Ευγένιος προσπάθησε να αναβιώσει τα παραδοσιακά έθιμα, στήνοντας ένα ξόανο του Διός στις θέσεις του και ξεδιπλώνοντας λάβαρα με τον Ηρακλή. Ο Θεοδόσιος προσευχήθηκε και εξαπέλυσε τους Γότθους αμέσως, χωρίς επαρκή αναγνώριση του εδάφους και σχέδιο. Προφανώς, ο μεγάλος αριθμός και ισχύς των Γότθων στρατηγών τον τρόμαζε και ήθελε να υποστούν όσον το δυνατόν περισσότερες απώλειες, όπως και έγινε. Οι Γότθοι έχασαν σχεδόν 10,000 άνδρες αλλά κούρασαν τους Δυτικούς αρκετά. Τη δεύτερη μέρα, οι Φράγκοι βοηθητικοί του στρατηγού Αρβογάστου λιποτάκτησαν στο στρατό του εγκαταλείποντας τον Ευγένιο και ο Θεοδόσιος επιτέθηκε ξανά. Αυτή τη φορά, μια ξαφνική μπόρα φύσηξε στις πλάτες των Ανατολικών τυφλώνοντας τα μάτια των Δυτικών και καθιστώντας τα βέλη τους αναποτελεσματικά. Οι Δυτικοί έσπασαν και σαρώθηκαν. Ο Ευγένιος αιχμαλωτίστηκε και παρά τις ικεσίες του αποκεφαλίστηκε στο πεδίο της μάχης.

Η νίκη του Θεοδοσίου έλυσε κάθε απορία για το ποιά θρησκεία θα επικρατούσε στο ρωμαϊκό κράτος που προσωρινά ενώθηκε για τελευταία φορά υπό τη βασιλεία του. Πεθαίνοντας 4 μήνες μετά θα το χώριζε και πάλι και θα το κληροδοτούσε στους δύο γιούς του αλλά η Εκκλησία του είχε ήδη απονείμει το όνομα «Μέγας».