“Άνοιξη της Πράγας” του 1968 είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για το σύντομο χρονικό διάστημα κατά το οποίο η κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας με επικεφαλής τον Alexander Dubček επιχείρησε να εκδημοκρατίσει το έθνος και να μειώσει το στραγγαλισμό που είχε επιβάλει η Μόσχα. Η Άνοιξη της Πράγας τελείωσε με τη σοβιετική εισβολή, την απομάκρυνση του Dubček από τη θέση του αρχηγού κόμματος και το τέλος των μεταρρυθμίσεων στην Τσεχοσλοβακία.
Τα πρώτα σημάδια ότι κάτι δεν πάει καλά στην Τσεχοσλοβακία εμφανίστηκαν τον Μάιο του 1966 με πολλούς να καταγγέλλουν ότι η Σοβιετική Ένωση εκμεταλλευόταν τον λαό. Πρώτοι οι πολίτες στη Σλοβακία διαμαρτυρήθηκαν προς την κυβέρνηση της Πράγας, που επιχείρούσε να “καταστείλει” την τοπική αυτονομία που απολάμβαναν. Η αδύναμη οικονομία επιδείνωσε την κατάσταση και καμία από τις μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν δεν λειτούργησε. Οι εργάτες είχαν πολλά παράπονα για τις συνθήκες στέγασης και διαβίωσης, ενώ οι αγρότες ήταν αναγκασμένοι να ακολουθούν τις γραμμές του Κόμματος σε ό, τι αφορά την καλλιέργεια και την καινοτομία.
Τον Ιούνιο του 1967, υπήρξε ανοικτή κριτική προς τον αρχηγό του Κόμματος Antonin Novotný, στο Συνέδριο της Ένωσης Συγγραφέων. Τον Οκτώβριο του 1967, ξεσπούν διαδηλώσεις φοιτητών, ενώ στις αρχές του 1968, ο Novotny αντικαταστάθηκε ως πρώτος γραμματέας του Κόμματος από τον Dubček.
Στις 5 Απριλίου 1968, ο Dubček ξεκίνησε ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που περιελάμβανε τροποποιήσεις στο σύνταγμα της Τσεχοσλοβακίας που θα επανέφεραν έως ένα βαθμό την δημοκρατία και περισσότερες προσωπικές ελευθερίες.
Ο Dubček ανακοίνωσε ότι ήθελε να παραμείνει το Τσεχικό Κομμουνιστικό Κόμμα το κυρίαρχο κόμμα στην Τσεχοσλοβακία, αλλά παράλληλα να καταργηθούν οι ολοκληρωτικές πτυχές του. Τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος στην Τσεχοσλοβακία θα είχαν το δικαίωμα να αμφισβητήσουν την πολιτική του, σε αντίθεση με την παραδοσιακή τυφλή αποδοχή της κομματικής γραμμής. Ο Dubcek, ανακοίνωσε επίσης το τέλος της λογοκρισίας και αναγνώρισε το δικαίωμα των Τσέχων πολιτών να επικρίνουν την κυβέρνηση. Οι εφημερίδες εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία και παρουσιάζουν ρεπορτάζ σχετικά με την ανικανότητα της κυβέρνησης και τη διαφθορά.
Ο Dubček ανακοίνωσε επίσης ότι οι αγρότες θα έχουν το δικαίωμα να σχηματίζουν ανεξάρτητους συνεταιρισμούς, χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν εντολές που προέρχονται από μια κεντρική αρχή. Στα εργατικά συνδικάτα δόθηκαν αυξημένα δικαιώματα διαπραγμάτευσης για τα μέλη τους. Ο Dubček διαβεβαίωσε τη Μόσχα ότι η Τσεχοσλοβακία θα παρέμενε στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας και ότι δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις.
Ο ηγέτης της ΕΣΣΔ Leonid Brezhnev δεν πείστηκε και τη νύχτα της 20ης προς 21 Αυγούστου, στρατεύματα του Συμφώνου της Βαρσοβίας εισέβαλαν στην Τσεχοσλοβακία για να εδραιώσουν εκ νέου την εξουσία της Μόσχας. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των στρατευμάτων προέρχονται από τη Σοβιετική Ένωση, αλλά για δημιουργηθεί η εντύπωση πως ολόκληρο το Σύμφωνο της Βαρσοβίας ήταν ενάντια στις προθέσεις των Τσεχοσλοβάκων, συμπεριελήφθησαν τμήματα πολωνικών, ανατολικογερμανικών, ουγγρικών και βουλγαρικών στρατευμάτων. Η συνολική δύναμη καταστολής ανήλθε σε 20 μεραρχίες πεζικού, 2.000 άρματα μάχης και 800 αεροσκάφη. Σαφώς ο στρατός της Τσεχοσλοβακίας δεν είχε την ικανότητα να αντισταθεί σε μια τέτοια δύναμη, και η βίαιη καταστολή θα πετύχαινε το σκοπό της, αφήνοντας πίσω της δεκάδες νεκρούς.
Οι μεταρρυθμίσεις του Dubček εγκαταλείφθηκαν και ο ίδιος συνελήφθη και στάλθηκε στη Μόσχα. Από εκεί αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις μεταρρυθμίσεις και παρά το γεγονός ότι λίγο αργότερα επέστρεψα στη Πράγα, εξαναγκάστηκε σε παραίτηση τον Απρίλιο του 1969.
Η Άνοιξη της Πράγας απέδειξε ότι η Σοβιετική Ένωση δεν ήταν διατεθειμένη να επιτρέψει αποσχιστικές σκέψεις και πράξεις στις χώρες που βρίσκοντας στη σφαίρα επιρροής της. Τα σοβιετικά άρματα μάχης που κατέβηκαν στους δρόμους της Πράγας, δεν άφηναν πολλές επιλογές στους διαφωνούντες με αποτέλεσμα την άμεση καταστολή. Συνολικά, 137 πολίτες θα σκοτωθούν και άλλοι 500 θα τραυματιστούν.
Πρώτη δημοσίευση 21/8/2018
