Εδώ κι μέρες, έχουμε δίλημμα, για το αν θα πρέπει να γράψουμε κάτι για το θέμα του East Med. Ξέρετε, είναι πολύ εύκολο να “αγκαλιάσουμε” το “περί κοινού Δικαίου λαϊκό αίσθημα”. Ώστε να πούμε κι εμείς “περί Αμερικανικού πουλήματος”, περί “αδειάσματος της Αθήνας”, περί “χατιριών στην Τουρκία” κ.ο.κ. Δεν το κάνουμε, παρότι θα είχε μια σημαντική θετική επίδραση στις ημερήσιες επισκέψεις μας. Δεν δημιουργήσαμε όμως το site για να γράφουμε αυτό που πιθανά αρέσει. Κι ας μας κατηγορήσουν μετά για “απολογητές” των ΗΠΑ.
Με λίγα λόγια, η αμερικανική πλευρά κυκλοφόρησε ένα non paper, το οποίο εξέφραζε επιφυλάξεις για το πόσο βιώσιμος οικονομικά είναι ο υπό μελέτη αγωγός φυσικού αερίου Εast Med. Ενώ στη συνέχεια πρότεινε ως πιο ενδιαφέρουσα την ηλεκτρική διασύνδεση Αιγύπτου-Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου. Δείτε σχετικά το πλέον έγκυρο -κατά τη γνώμη μας- ρεπορτάζ του Βασίλη Νέδου στην «Καθημερινή». Ο ίδιος βλέπει τα πράγματα ήρεμα, και χωρίς συναισθηματισμούς. Το όλο θέμα όμως συζητήθηκε στην ελληνική δημοσιότητα από πολλές πηγές ως «άρση της υποστήριξης των ΗΠΑ στην κατασκευή του αγωγού» και στη συνέχεια ως «στήριξη στην Τουρκία που δεν θέλει τον αγωγό και τον χαρακτηρίζει ως πρόκληση στην Ανατολική Μεσόγειο».
Τι είναι όμως ο East Med; Είναι ένα έργο που έχει προγραμματιστεί να γίνει με τη συνεργασία των χωρών Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδος, για να μεταφέρει το φυσικό αέριο που εξάγεται από τα μεγάλα κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί στην ανατολική Μεσόγειο προς Ελλάδα και μετά προς Ευρώπη. Ακόμη, η Αίγυπτος έχει και αυτή εκφράσει ενδιαφέρον συμμετοχής και είναι ήδη μέλος του East Med Gas Forum, ενός διεθνούς οργανισμού για τη διαχείριση του φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στόχος του αγωγού είναι η δημιουργία μιας νέας πηγή προμήθειας που θα φέρει οφέλη στην ευρωπαϊκή οικονομία (πλην Γερμανίας που προμηθεύεται ρωσικό αέριο μέσω του αγωγού Nord Stream 2). Ο αγωγός θα περάσει από τις ΑΟΖ Κύπρου, Ελλάδας και Αιγύπτου και βεβαίως αποτελεί δικό τους θέμα η διαχείριση του.
Γιατί όμως οι ΗΠΑ μιλούν για βιωσιμότητα του έργου; Ίσως εδώ μπαίνουμε σιγά σιγά στο “ψητό”. Οι Αμερικανικές τράπεζες έχουν επενδύσει σημαντικά στο φυσικό αέριο στις ΗΠΑ, που προέρχεται όμως από το fracking (τη διαδικασία εξαγωγής φυσικού αερίου από σχιστολιθικά κοιτάσματα). Επίσης έχουν επενδύσει πολλά σε πλοία που μεταφέρουν υγροποιημένο φυσικό αέριο προς όλο τον κόσμο και προς Ευρώπη. Έτσι η χρηματοδότηση του East Med και τελικά η υλοποίηση του, θα ήταν ουσιαστικά ανταγωνιστική σε αυτά που έχουν επενδύσει.
Ο East Μed όμως είναι έργο που θα γίνει με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και σημαντικό μέρος της χρηματοδότησης του θα προέλθει από την ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Μάλιστα μπροστά στον ετήσιο προϋπολογισμό επενδύσεων της Ε.Ε., το κόστος του είναι ελάχιστο. Τα κάπου 10 δις που έχουν προϋπολογιστεί (ή έστω και περισσότερα λόγω τεχνικής δυσκολίας του έργου), είναι αστείο μέγεθος για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, απλωμένο σε βάθος 5ετίας που θα κρατήσει η κατασκευή του. Οπότε η όποια «αντίρρηση» των ΗΠΑ δεν μπορεί να επηρεάσει ουσιαστικά ούτε τη χρηματοδότηση της κατασκευής ούτε τη χάραξη της διαδρομής.
Τελικά λοιπόν όσοι καταγγέλλουν την Αμερικανική πλευρά ότι «πούλησε το έργο», μάλλον εννοούν πως οι ΗΠΑ δεν θα συνεχίσουν να ναυλοχούν τους στόλους τους στην περιοχή, αφήνοντας δηλαδή έμμεσα το ελεύθερο στην Τουρκία να παρέμβει δυναμικά στην κατασκευή του αγωγού, να την παρενοχλήσει και να δημιουργήσει σοβαρό ζήτημα. Η «διαμαρτυρία» λοιπόν μάλλον αναδεικνύεται ως «αίτημα προστασίας» προς τις ΗΠΑ, που πιθανολογούν κάποιοι ότι δεν θα υπάρχει. Αυτό είναι το πρόβλημά μας λοιπόν; Ότι κάποιοι έμμεσα θέλουν τους Αμερικανούς για χωροφύλακες και τώρα, υποκριτικά, τους καταγγέλλουν πως «μας αφήνετε μόνους»;
Ας παραδεχθούμε όμως πως ένας αγωγός, που θα φτιαχτεί κατά 90% σε ελληνική ΑΟΖ, θα περνάει από ελληνικά εδάφη, θα μεταφέρει πιθανά και ελληνικό αέριο, θα πρέπει να προστατευθεί από εμάς και όχι από κάποια ξένη «δύναμη». Και πως αν η χώρα μας θέλει να διεκδικήσει ΑΟΖ και να την κατοχυρώσει στην έκταση που επιδιώκει, δεν πρέπει να βασίζεται σε τρίτους. Ενώ αν οι όποιοι ξένοι (Αμερικανοί στην περίπτωση) μας πουν “ξέρετε, δικά σας τα γένια, δικά σας και χτένια” αυτό δεν σημαίνει πως είναι εναντίον μας. Αλλά πως εμείς οφείλουμε να στηρίξουμε τις αποφάσεις και επενδύσεις μας.
Αν θέλουμε λοιπόν ΑΟΖ και αγωγούς και ενεργειακά δίκτυα, θα πρέπει να φτιάξουμε Πολεμικό Ναυτικό «χτες». Με τι όμως θέλουν κάποιοι να πάμε σε τέτοια κρίση και υπεράσπιση ζωτικών μας δικαιωμάτων; Με τις φρεγάτες S; Εντάξει, μπορούμε να βάλουμε να πολεμήσει και το ανακαινισμένο Ρ-3Β που ρίχνει τορπίλες τελικά. Άλλο το να στείλουμε το ΠΝ να πέσει ως έχει “υπέρ Βωμών κι Εστιών” γιατί δεν έχουμε άλλη επιλογή, άλλο να λέμε πως θα κάνουμε επέκταση της ΑΟΖ με πλοία του ’80. Αν αυτή τη στιγμή, είχαμε 4 εκσυγχρονισμένες ΜΕΚΟ200ΗΝ και αγοράσει π.χ. άλλες 4 ΜΕΚΟ Α200 ή FREMM, θα χρειαζόμασταν τις ΗΠΑ; Οπότε, ας είμαστε καταρχάς τίμιοι με τον εαυτό μας. Κι ας μην βλέπουμε παντού απειλές. Και ας αποδώσουμε τις ευθύνες σε όσους εδώ άφησαν το Ναυτικό μας τόσο απηρχαιωμένο σε μέσα. Ενώ ακόμη και σήμερα καταγγέλουν κάθε προσπάθεια επανεξοπλισμού της χώρας.
Τι έκαναν οι ΗΠΑ για εμάς, που είναι και αυτό θέμα της όλης συζήτησης για τον East Med; Πολύ πρόσφατα ενσωμάτωσαν την ελληνοαμερικανική σχέση στην Άμυνα στον αμυντικό τους προϋπολογισμό, κάτι που γίνεται για πρώτη φορά. Το έχουμε αντιληφθεί τι σημαίνει αυτό γεωπολιτικά ή το προσπερνάμε ως «ασήμαντο» ζήτημα γιατί δεν εξυπηρετεί αντιαμερικανικές ρητορείες; Ενώ την ίδια στιγμή, πάλι εντός αμερικανικής νομοθεσίας, κατοχυρώνεται η αποδέσμευση του F-35 για την Ελλάδα, παρόλη την παραφιλολογία ότι «οι Αμερικανοί δεν μας δίνουν τα καλά τους όπλα».
Ας εκτιμήσουμε τώρα -κατά την άποψη μας- και ποια θα είναι τελικά η αμερικανική στάση. Αν οι χώρες που έχουν συμφωνήσει για τον East Med αποφασίσουν να τον φτιάξουν, τότε στην περιοχή που θα περνά θα «παρευρίσκεται» και αμερικανικός Στόλος με τον ανάλογο ρόλο αποτροπής “εντάσεων”. Γιατί είναι πάγια και κεντρική πολιτική των ΗΠΑ μεταπολεμικά η στήριξη του Ισραήλ, το οποίο μετέχει στο έργο. Γιατί είναι κομβικός ο ρόλος της Αιγύπτου στην πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και τον Αραβικό κόσμο. Γιατί οι Αμερικανοί, κοιτώντας τα δικά τους συμφέροντα βέβαια, αναγνωρίζουν την αυξημένη πλέον γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας και της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Έτσι, ακόμη και αν δεν τους συμφέρει οικονομικά ο East Med, δεν θα επιτρέψουν στην Τουρκία (με τις γνωστές της εξτρεμιστικές θέσεις και τη ρωσοφιλία της) να υπονομεύσει ένα τέτοιο ενεργειακό και μεγάλης γεωπολιτικής αξίας έργο, στο οποίο μετέχουν βασικοί σύμμαχοι των Αμερικανών. Θα κάνουν λοιπόν αισθητή την παρουσία τους, αξιολογώντας το σημαντικό για την περιοχή και τη δική τους ασφάλεια. Άλλωστε οι ίδιες οι ΗΠΑ είναι που πιέζουν ασφυκτικά τη Γερμανία (και άλλες χώρες της Ευρώπης) να παγώσουν την εισαγωγή φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Οπότε σε βάθος χρόνου τους εξυπηρετεί η δημιουργία εναλλακτικών παροχών και μάλιστα από χώρες από το “δυτικό” γεωοπολιτικό χώρο.
Μας είπαν βέβαια σαφώς οι Αμερικανοί, πως το έργο δεν το κρίνουν οικονομικά βιώσιμο. Κάτι που ήδη έχει συζητηθεί εκτενώς και πριν από αυτούς, οπότε δεν κομίζουν και κάτι νέο. Αλλά η αξία του έργου είναι περισσότερο στρατηγική παρά οικονομική, οπότε η ολοκλήρωση του θα κριθεί αλλιώς και εξαρτάται κυρίως από τις κινήσεις των χωρών που τον σχεδιάζουν.
Πρέσβης του Ισραήλ: Φίλη χώρα η Ελλάδα, τώρα συνεργαζόμαστε σε άμυνα, ενέργεια και σε Μέση Ανατολή
Όσο για την αμερικανική σύσταση για καλώδια ηλεκτρικής διασύνδεσης που μας προτείνουν: Αυτό είναι ένα εναλλακτικό και πιο φθηνό δίκτυο από τον East Med (που θα κοστίσει πολύ), το οποίο θα μεταφέρει και πάλι ενέργεια προς Ευρώπη, αλλά ως ηλεκτρική κι όχι ως αέριο. Δηλαδή, στο Ισραήλ ή την Αίγυπτο, το αέριο θα καίγεται για παραγωγή ρεύματος, το οποίο μετά με πολύ μικρότερους αγωγούς θα διοχετεύεται προς τα βόρεια.
Οι διασυνδέσεις αυτές όμως που μας προτείνουν (ή προτρέπουν) οι Αμερικανοί δεν θα πειράξουν την Άγκυρα; Το πρόβλημα της Τουρκίας είναι η διάμετρος του αγωγού, ή το να σταματήσει μια σημαντική ροή εσόδων προς τις 4 χώρες που θα διασυνδεθούν, όπως και να μπλοκάρει την ενίσχυση της γεωπολιτικής τους θέσης; Μιας και Ισραήλ, Αίγυπτος, Ελλάδα και Κύπρος θα γίνουν «παίκτες» ενεργειακοί στην Ευρώπη; Άρα από τη μια λέμε ότι οι ΗΠΑ «μας πούλησαν στον αγωγό», από την άλλη όμως οι ίδιες ΗΠΑ μας προτρέπουν να κάνουμε κάτι που επίσης ενοχλεί σοβαρά την Άγκυρα.
Τουρκία: Τώρα τους ενοχλεί η υποθαλάσσια ενεργειακή σύνδεση Ελλάδος-Αιγύπτου
Κλείνοντας, μια μικρή παρατήρηση. Ας υποθέσουμε πως δεν κατασκευάζεται ο East Med. Τότε πως θα μεταφέρεται το ισραηλινό, κυπριακό, αιγυπτιακό αέριο στην Ευρώπη (ιδανικά και το ελληνικό εφόσον αξίζει οικονομικά η εξόρυξη του); Μοναδικός τρόπος είναι να μετακινείται υγροποιημένο, με τα κατάλληλα πλοία, όπως γίνεται και σήμερα αλλά σε ακόμη πυκνότερα δρομολόγια. Ποιας χώρας όμως οι εφοπλιστικές εταιρίες διαθέτουν τα περισσότερα πλοία LNG; Της Ελλάδος. Και ποια διαδρομή θα ακολουθούν αυτά; Μέσα από την ελληνική ΑΟΖ και τα εθνικά μας ύδατα. Δικό σας από εδώ και πέρα.
