AFW: Φωτογραφίζοντας αεροπλάνα

 Η γοητεία της αεροπορικής φωτογραφίας έχει συναρπάσει κατά καιρούς πολλούς και δεν υπάρχει καλύτερη ευκαιρία από το Athens Flying Week, το προσεχές σαββατοκύριακο για να δοκιμάστε την τέχνη. Ποτέ δεν είναι αργά για μερικές συμβουλές της τελευταίας στιγμής που θα βοηθήσουν να αποκομίζετε ένα καλύτερο αποτέλεσμα.
Φωτογραφία βέβαια σημαίνει φωτογραφική μηχανή που μπορεί να είναι η… ενσωματωμένη στο κινητό ή κάποιο compact μοντέλο που συνοδεύει τις διακοπές ή τις εκδρομές του Σαββατοκύριακου. Αν όμως έχετε επενδύσει σε μια DSLR τα παρακάτω θα σας βοηθήσουν να κάνετε το επόμενο βήμα στην αεροπορική φωτογραφία που είναι αντιπροσωπευτικό παράδειγμα κατηγορία δράσης (action). Σημειώστε ότι κάποια από όσα ακολουθούν, ισχύουν και για ορισμένες εξελιγμένες compact φωτογραφικές μηχανές  και θα σας βοηθήσουν να αξιοποιείστε καλύτερα το απόκτημά σας.

Εξοπλισμός
Το μεγάλο πλεονέκτημα των μοντέλων DSLR είναι οι εναλλασσόμενοι φακοί. Το ιδανικό εστιακό μήκος ενός φακού κατάλληλου για αεροπορική φωτογραφία ξεκινάει και τελειώνει στο τι θέλει να αποτυπώσει ο καθένας μας αλλά σε γενικές γραμμές τα 200 με 300mm θεωρούνται αρκετά για τους νεοεισαχθέντες στο αντικείμενο. Κάποια compact μοντέλα προσφέρουν μεγάλες οπτικές μεγεθύνσεις αλλά μην ξεγελαστείτε να εξαντλήστε τις δυνατότητες τους. Αποφύγετε επίσης εντελώς την ψηφιακή μεγέθυνση.
Στον υποχρεωτικό εξοπλισμό πρέπει να προσθέσουμε και τις κάρτες μνήμης. Κατά προτίμηση να είναι γρήγορης ανάγνωσης και εγγραφής γιατί το σπορ κινείται σε ιδιαίτερα γρήγορες ταχύτητες!
Εξίσου καλή προσθήκη θεωρείται και ένα σταθερό τρίποδο με μία καλή κεφαλή αλλά και η τσάντα μεταφοράς του εξοπλισμού μας που πρέπει να είναι επαρκής στους διαθέσιμους χώρους της για φακούς, μπαταρίες και λοιπά.

Ρυθμίσεις… αυτός ο άγνωστος!
Οι ιδανικές ρυθμίσεις στη μηχανή μας διαφέρουν ανάλογα με το περιβάλλον που «επιχειρούμε». Άρα πρέπει να είμαστε γνώστες του εξοπλισμού μας και του τι μπορεί να κάνει. Μόνο τότε θα έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Manual, Shutter priority και Aperture priority είναι τα τρία βασικά προγράμματα που μας αφορούν (υπάρχει και το Auto αλλά σπανίως αποδίδει καλά αποτελέσματα). Στην πλήρως χειροκίνητη (manual) ρύθμιση ο φωτογράφος επιλέγει, βάσει του φωτομέτρου της μηχανής του τις ιδανικές τιμές διαφράγματος (f/..), ταχύτητας κλείστρου (1/….) και «ευαισθησίας»  (iso….).  Στη ρύθμιση  shutter priority ο φωτογράφος απλά επιλέγει την ταχύτητα του κλείστρου που επιθυμεί (1/….) και αυτόματα ο επεξεργαστής της μηχανής επιλέγει το διάφραγμα βάσει των δυνατοτήτων του φακού αλλά και των συνθηκών φωτισμού συνθηκών. Τέλος στην aperture priority γίνεται το ακριβώς αντίθετο από την παραπάνω ρύθμιση. Και στα 3 προγράμματα που αναφέραμε η ρύθμιση του ISO γίνεται χειροκίνητα από τον χρήστη ενώ κάποιες οι DSLR προσφέρουν τη δυνατότητα να επιλεγεί εύρος ISO με την τιμή να καθορίζεται εν συνεχεία και κατά τη λήψη από τον επεξεργαστή της μηχανής. Υψηλά ISO βοηθούν σε κάποιες χαμηλές συνθήκες φωτισμού αλλά έχουν άλλες… παρενέργειες στην ποιότητα του ειδώλου.

Εστίαση
Οι νέες μηχανές είναι εφοδιασμένες με σύγχρονα συστήματα αυτόματης εστίασης πολλαπλών σημείων άρα και μεγάλων δυνατοτήτων παρακολούθησης και άμεσης απόκρισης  σε ταχέως κινούμενα αντικείμενα. Τα προγράμματα εστίασης είναι συνήθως δυο αλλά αυτό που μας ενδιαφέρει είναι το continuous focus system που βοηθάει στο να έχουμε το αντικείμενό μας συνεχώς εστιασμένο. Επίσης στα σημεία εστίασης επιλέγουμε μεταξύ ενός κεντρικού σημείου ή ενός αριθμού κεντρικών σημείων ανάλογα με τη μηχανή που έχουμε. Η χρήση όλων των σημείων συνήθως οδηγεί σε μερική εστίαση του αντικειμένου, ιδίως αν στο κάδρο μας υπάρχουν και άλλα αντικείμενα που ενδεχομένως να προσπαθήσει η μηχανή αυτόματα να εστιάσει.

Φωτομέτρηση
Η φωτομέτρηση γίνεται είτε μέσω του ενσωματωμένου φωτόμετρου στη μηχανή μας είτε μέσω εξωτερικού φωτομέτρου/φλασομέτρου. Στις περισσότερες DSLR θα βρούμε την επιλογή metering και έχει τρεις λειτουργίες: την matrix που αφορά όλο το καρέ μας, την center weighted που αφορά το κέντρο του και την spot που αφορά το απόλυτα κεντρικό σημείο του κάδρου. Ιδανική ρύθμιση είναι η center weighted για να έχουμε σωστά φωτισμένο (στο βαθμό του δυνατού πάντα και αναλόγως του αποτελέσματος που επιθυμούμε) το αντικείμενό μας.
Αν θέλαμε να επιχειρήσουμε μια γενική συμβουλή (και… μετά από άπειρες υποφωτισμένες ή υπερφωτισμένες φωτογραφίες)  το συμπέρασμα είναι πως το manual είναι η ιδανική επιλογή για τους γνώστες τόσο του εξοπλισμού τους όσο και των φωτιστικών συνθηκών, σε συνδυασμό πάντα με το αποτέλεσμα που επιθυμούν. Για όσους είναι «φρέσκοι» στο αντικείμενο συνίσταται η χρήση του shutter priority, ενώ η φωτομέτρηση (metering) θα πρέπει να είναι στο center weighted για όσο το δυνατό καλύτερο αποτέλεσμα.

Τεχνικές
Οι βασικές τεχνικές στην αεροπορική φωτογραφία είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού (οτιδήποτε παραπάνω είναι απλά επίδειξη γνώσεων χωρίς πραγματικά αποτελέσματα).
Spray for pray: Ρυθμίζουμε την ταχύτητα του κλείστρου μας σε μία τιμή πάνω από το 1/800 (πάντα αναφερόμαστε σε shutter priority mode) και «βάλλουμε» κατά ριπάς.
Panning: Όχι η πιο εύκολη τακτική, που εφαρμόζεται κυρίως στην αυτοκινητιστική φωτογραφία. Αποτελεί μία από τις πλέον απαιτητικές τεχνικές αλλά το αποτέλεσμα συνήθως είναι εντυπωσιακό! Αφορά την παρακολούθηση της κίνησης του μετακινούμενου αντικειμένου στο χώρο και επιτυγχάνεται με σχετικά χαμηλές ταχύτητες στο κλείστρο μας (συνήθως από 1/250 και κάτω). Το μυστικό δεν είναι ούτε στα πανάκριβα σώματα μηχανών ούτε και στους high end φακούς. Κρύβεται αφενός στη σταθερή στάση του σώματός μας αλλά και στην ικανότητα να ακολουθούμε το αντικείμενο που φωτογραφίζουμε στην ίδια όσο γίνεται ταχύτητα με αυτή που κινείται. Θέλει εξάσκηση, οπότε αν την πρωτοχρησιμοποιήσετε μην ξοδέψτε όλο τον χρόνο σας σε αυτή. Θα έχει συνήθως αποτελέσματα σε αεροσκάφη που κινούνται παράλληλα προς τον φωτογράφο με σχετικά μικρές ταχύτητες και σε «κατάλληλες» αποστάσεις: χαμηλές και αρχές διελεύσεις ή προσγειώσεις με την προϋπόθεση ότι δεν είστε πολύ κοντά στον διάδρομο. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις  οι πιθανότητες αποτυχίας είναι… πάρα πολύ μεγάλες.
Full Disc: Η εν λόγω τεχνική αφορά την αποτύπωση της κίνησης των πτερύγων του έλικα ενός ελικοφόρου αεροσκάφους ή ελικοπτέρου. Σε θέμα ρυθμίσεων δεν διαφέρει από το panning αλλά εξαρτάται πλήρως από την ταχύτητα του έλικα του αεροσκάφους/ελικοπτέρου. Για παράδειγμα στην απογείωση, η ταχύτητα του έλικα είναι στις υψηλότερες στροφές και δεν απαιτείται ιδιαίτερα χαμηλή ταχύτητα στο κλείστρο της μηχανής μας (προτεινόμενη ταχύτητα περίπου 1/250 και κάτω).
Long exposure: Αποτελεί μία από τις δημιουργικότερες τεχνικές στον τομέα της αεροπορικής φωτογραφίας και έχει ως επί τω πλείστον εφαρμογή σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού όπως το σούρουπο και τη νύχτα. Εδώ οι ταχύτητες του κλείστρου μας κατεβαίνουν αρκετά χαμηλά (κάτω από το 1 δευτερόλεπτο έκθεσης) και το τρίποδο είναι μονόδρομος μιας και αποτυπώνονται όλες οι κινήσεις στο χώρο. Επίσης ιδανική λειτουργία στη μηχανή μας είναι το manual για να έχουμε εμείς το πάνω χέρι στη δημιουργία του κάδρου μας. Αυτή η τεχνική έχει άμεση εφαρμογή και στα ελικοφόρα αεροσκάφη-ελικόπτερα με εξαιρετικά αποτελέσματα!
Με την επερχόμενη αεροπορική επίδειξη στην Τανάγρα αλλά και τη γιορτή του προστάτη της ΠΑ το Νοέμβριο (και με την ελπίδα ότι ίσως δούμε κάτι να πετάει πέραν των ομάδων επίδειξης, όπου και αν αυτές κληθούν να πετάξουν) θεωρούμε ότι είναι η κατάλληλη χρονική στιγμή  να βγάλετε τις φωτογραφικές μηχανές από το ντουλάπι.
Καλές λήψεις. Smoke on. GO!
 
Γιώργος Μαρκάκης