Όψιμο ρίγος Ψυχρού Πολέμου στα 80s: Το σχόλιο αναγνώστη μας σε άρθρο μας για ψυχροπολεμικό περιστατικό του 1983

 
Θα μπορούσε να είναι και ένα άρθρο με τίτλο “πως οι αναγνώστες μας, μας κάνουν καλύτερους”. Ο αγαπητός μας φίλος Nikolaos, έγραψε ένα σχόλιο στο άρθρο μας εδώ:
https://www.ptisidiastima.com/1983-petrov-nuclear-war-incident/
Το σχόλιο είναι τέτοιο, που δεν θα το σχολιάσουμε, απλά θα το αναδημοσιεύσουμε! Και θα πούμε ευχαριστώ στο Νικόλαο και όλους τους εξαιρετικούς μας αναγνώστες, που μας κάνουν καλύτερους, κάθε μέρα. Ακολουθεί το σχόλιο.
Όψιμο ρίγος Ψυχρού Πολέμου στα 80s: O Reagan, o Petrov, η επιχείρηση “Ryan”, η άσκηση “Able Archer” και το φθινόπωρο άγριου τρόμου του 1983»
Το συγκλονιστικός γεγονός του ψευδούς συναγερμού και του χειρισμού του από τον Πετρώφ δεν μπορεί να ερμηνευθεί ιστορικά, παρά μόνον εντασσόμενο στο πλαίσιο εκφοράς της έσχατης κορύφωσης του Ψυχρού Πολέμου τους μήνες εκείνους του δραματικού έτους 1983 (ιδίως του δύο επόμενους) σε ένταση που υπερέβη πιθανώς ακόμη και εκείνη της Κούβας το 1962 και σίγουρα του Γιομ Κιππούρ το 1973 (οπότε και δόθηκε DEFCON 3).
Τι είχε προηγηθεί;
Οι ΗΠΑ για όλη τη δεκαετία του ’70, παρά τα σοβαρά εξελικτικά βήματα εκσυγχρονισμού του οπλοστασίου τους, έγλειφαν τα τραύματα του Βιετνάμ, η επιρροή τους (με εξαίρεση την απόσπαση Αιγύπτου και Σουδάν από την ΕΣΣΔ) διεθνώς ήταν σε αποδρομή, οι ένοπλες δυνάμεις και οι μυστικές υπηρεσίες ο πρόσφορος στόχος για όποιον ήθελε να κάνει υψηλή σταδιοδρομία στο Κογκρέσσο …
Η πυρηνική αποτροπή είχε συρρικνωθεί σε 500 ICBM Minuteman II/III (τα Titan αποσύρονταν …), σταθερά κάτω των 40 SSBN με πυραύλους Poseidon (υπό αντικατάσταση από τους Trident I που έφεραν μόνο τα ΟΗΙΟ, που μόλις έμπαιναν σε υπηρεσία), από τα οποία 50% ήταν ανά πάσα στιγμή σε περιπολία (η ΕΣΣΔ είχε σταθερά άνω των 60, αλλά μόνο 33% το πολύ σε περιπολία) και ένα άθροισμα από 100 B-52H σε ρόλο διείσδυσης (με τι πιθανότητες; άλλο τα MiG-19, άλλο τα MiG-23/25 … είχαν μάθει βέβαια οι δεινόσαυροι την τέχνη της χαμηλής πτήσης, αλλά τα MiG-23 είχαν ξετρυπώσει τα … ιρανικά Σινούκ στο γνωστό μεθοριακό επεισόδιο …) με κολοσσιαίου τοννάζ θερμοπυρηνικές βόμβες (τυπικά μία Β53 ή 4 Β28 ή 4 Β83 στη δεκαετία του ’80, εσωτερικά, με την δεύτερη εσωτερική αποθήκη με 8 SRAM για καταστροφή στόχων αεράμυνας καθ’ οδόν για να “ανοίξει ο δρόμος προς τη Μόσχα”),
165 B-52G για αποστολές πυρηνικής κρούσεως, ναυτικής κρούσεως με AGM-84, αεροναρκοθέτησης, συμβατικού βομβαρδισμού και βαθμιαία ως φορείς δυσχερώς ανιχνεύσιμων βλημάτων πλεύσεως Boeing AGM-86B ALCM, εμβελείας 2500 χλμ), που μπορούσαν να αφεθούν πολύ έξω από την επικράτεια της ΕΣΣΔ και να πλήξουν, κατόπιν πολύωρης υποηχητικής πτήσεως στα 200 πόδια και παρακάτω, στρατηγικούς στόχους …) και (ως το 1983) 80 πανάρχαια B-52D (με την ψηλή ουρά) σε διπλό ρόλο συμβατικού βομβαρδισμού και φορέως θερμοπυρηνικών όπλων (AGM-28 Hound Dog, ως τα μέσα της δεκαετίας του ’70, βλήμα των 2 Μαχ, κολοσσιαίο, με κεφαλή μεγατόννων, τεραστίου βεληνεκούς, αλλά ευχερώς ανασχέσιμο λόγω προφίλ πτήσεως …).
Η ματαίωση της κατασκευής των 244 B-1A (αεροσκαφών εξίσου ικανών σε μεγάλα και μικρά ύψη, και κλάσεως 2 Μαχ, σαν Tu-160 υπό κλίμακα, αλλά πιθανώς πιο προηγμένων …) από τον Κάρτερ το 1977 κατέστησε το αεροπορικό σκέλος της αποτροπής των ΗΠΑ αναξιόπιστο, αφού τα μόνα α/φ που μπορούσαν με βεβαιότητα να διεισδύσουν στην ΕΣΣΔ και να επιβιώσουν ήταν τα 57 (από παραγωγή 76 …) FB-111A, που από δύο βάσεις στη Νέα Αγγλία και πλήθος α/δ διασποράς στις ΒΑ ΗΠΑ θα εξορμούσαν για να “ρίξουν με τις κλωτσιές” την πόρτα της σοβιετικής αεράμυνας, πλήττοντας με AGM-69A SRAM ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης, ραντάρ ελέγχου πυρός συστοιχιών στρατηγικών SAM, αεροδρόμια αναχαιτιστικών και συναφείς στόχους στις βόρειες πολικές εσχατιές της ΕΣΣΔ (Μουρμάνσκ, Αρχάγγελο, Γη του Φραγκίσκου Ιωσήφ, Νόβαγια Ζέμλυα, Ζεβέρναγια Ζέμλυα, και φυσικά στην ενδοχώρα βορείως Λένινγκραντ και Μόσχας), χωρίς πάντως να μπορούν να φθάσουν στην “καρδιά της ΕΣΣΔ”, έστω και με πολλούς εναέριους ανεφοδιασμούς.
Την ίδια εποχή, με τα SS-18 & SS-19, η ΕΣΣΔ είχε πάρει τεράστιο προβάδισμα στα ICBM (σε εμβέλεια/φορτίο δεν ξεπεράστηκαν ποτέ), ενώ με τις κλάσεις Delta IV & Typhoon που κυοφορούντο διεκδικούσε ανάλογο προβάδισμα στα SSBN. Η ανάδειξη του Ρέηγκαν στις εκλογές του 1980 σήμανε την ανάθεση εντολής στην ηγεσία των ΗΠΑ για κτήση στρατιωτικού προβαδίσματος έναντι της ΕΣΣΔ. Προεχόντως, αλλά όχι μόνο, στα στρατηγικά όπλα.
Αποφασίστηκε άμεσα η παραγωγή 100 βελτιωμένων Β-1Β, του νέου ICBM πολλαπλών κεφαλών MX / Peacekeeper, η έρευνα για έκδοσή του μεταφερόμενη σιδηροδρομικώς ή οδικώς, η ανάπτυξη του Trident II και η επέκταση του αριθμού των B-52G που θα έφεραν τους ALCM, όπως και η έναρξη τροποποίησης ορισμένων Β-52Η για τον ίδιο σκοπό. Άλλα βήματα, όπως η εντολή για έναρξη σχεδιασμού του “αόρατου” Β-2 και του επίσης αόρατου ALCM AGM-129 παρέμειναν μυστικά τόσο από την ΕΣΣΔ όσο και από την αμερικανική κοινή γνώμη.
Ανακοινώθηκε το Strategic Defence Initiative, ένα χιμαιρικό σχέδιο ανάσχεσης εχθρικών ICBM/SLBM στο διάστημα, που δεν ήταν μεν υλοποιήσιμο με τα μέσα της εποχής, αλλά έδωσε στην ΕΣΣΔ το μήνυμα ότι θα συρθεί σε αδυσώπητο τεχνολογικό και οικονομικό ανταγωνισμό εξοπλισμών μέχρι τελικής πτώσεως, και ότι στόχος των ΗΠΑ είναι στη μακρά διάρκεια να καταστούν αλώβητες από πυρηνικά όπλα άλλων εθνών, και ειδικότερα από βαλλιστικούς πυραύλους. Η εντύπωση που προκλήθηκε στην ΕΣΣΔ είναι δύσκολο να περιγραφεί … Ταυτόχρονα, πιο “γήινες” εφαρμογές, όπως η εξαπόλυση του πρωτότυπου αντιδορυφορικού όπλου ASAT από F-15, υπογράμμιζαν ότι οι ΗΠΑ εννοούν όσα λέγουν, και δουλεύουν βήμα βήμα, στη στάθμη της τεχνικής …
Περαιτέρω, εγκαινιάστηκαν εντατικές ασκήσεις της SAC, με τεράστιους σχηματισμούς Β-52 να κινούνται προς την ΕΣΣΔ και να αναστρέφουν χιλιόμετρα μόνο από τον εναέριο χώρο της. Ομάδες μάχης αεροπλανοφόρων άρχισαν, για πρώτη φορά, να εισέρχονται στα διεθνή ύδατα της Οχοτσκικής Θάλασσας και να διεξάγουν εντατικές α/υ επιχειρήσεις με α/τ Spruane, S-3A Viking & P-3C Orion στις μέχρι πρότινος ασφαλείς περιοχές περιπολίας των σοβιετικών SSBN, και σε μικρή απόσταση από τη βάση τους στο Πετροπαυλόφσκ της Χερσονήσου Καμτσάτκα.
Τα προφίλ άφεσης ALCM πάνω από το Βόρειο Ατλαντικό και τον Αρκτικό Ωκεανό ήταν σε ημερήσια διάταξη. Η φωτοαναγνώριση της Βαλτικής, του Μουρμάνσκ (“The most valuable piece of real estate on earth!”, έλεγε ο πολύς John Lehmann, ο θρυλικός υπουργός Ναυτικών του Ρέηγκαν και έφεδρος πλοηγός/βομβαρδιστής στα Α-6 …) και του Πετροπαυλόφσκ από τα SR-71 έγινε σχεδόν καθημερινή.
Η φοβική, εσωστρεφής τότε ηγεσία της ΕΣΣΔ υπό τον Γιούρι Αντρόπωφ, πρώην διοικητή της KGB (ενδεικτική της ιδιοσυγκρασίας του ανδρός η αντίδρασή του στην επίσκεψη Μπραντ στην Ανατολική Γερμανία το 1970 και στην εκεί ενθουσιώδη υποδοχή του: Εντολή για … αποτέφρωση των οστών του Χίτλερ, μήπως και τα γεγονότα αποτελέσουν προάγγελο παγγερμανικής εξέγερσης με … παλαιό πρόσημο … Και μη χειρότερα …) άρχισε να ερμηνεύει όλα τα παραπάνω ως προάγγελο πρώτου πυρηνικού πλήγματος.
Αυτή η δυνατότητα εικάζεται ότι θα υπήρχε ίσως στα τέλη της δεκαετίας του ’80, με όλα τα Β-1Β και τα 460 AGM-129 σε υπηρεσία (τα MiG-31 ακόμη δεν υπηρετούσαν σε μεγάλους αριθμούς …), με τους ΜΧ και με τους Trident II D5. το τελευταίο ειδικά αποτελούσε τολμηρή υπόθεση εργασίας: Οι SLBM δεν θεωρούνται όπλα πρώτου πλήγματος, διότι η κίνηση του υ/β δεν επιτρέπει ακρίβεια στόχευσης ικανή να αφανίσει σιλό ΙCBM, γι’ αυτό κατά παράδοση θεωρούνται όπλα “εκδικητικού πλήγματος” κατά αστικών κέντρων, βιομηχανικών ζωνών κλπ.
Αλλά το Trident II θα είχε CEP κάτω των 400 μέτρων, και θεωρητικά θα μπορούσε να πλήξει σιλό σοβιετικών ICBM (δυνατότητα που πάντως δεν αποδείχθηκε …). Αλλά το 1983 τέτοιο ζήτημα δεν υπήρχε. Ο Αντρόπωφ ήταν παρανοϊκά ξενοφοβικός, δεν γνώριζε ξένες γλώσσες ή πολιτισμούς, δεν είχε ζήσει ή δράσει ποτέ εκτός ΕΣΣΔ, η κίνηση των ιδεών και αντιλήψεων στο καπιταλιστικό σύστημα του ήταν βαθύτατα ξένη, και θεωρούσε πράγματι πιθανό ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ απέβλεπαν στην κααταστροφή της ΕΣΣΔ με ένα αιφνιδιαστικό θερμοπυρηνικό πλήγμα αφανισμού.
Σημειωτέον ότι το Νο 1 όπλο πρώτου πλήγματος, ο Pershing II του US Army, δεν είχε αρχίσει ακόμη να εγκαθίσταται: Οι πρώτοι έφθασαν στο Mutlangen της Στουτγκάρδης το Νοέμβριο του 1983 και αρχική επιχειρησιακή ετοιμότητα ανακοινώθηκε στις 15.12.1983 …η ανάπτυξη και των 108 βλημάτων σε κινητούς φορείς στο Mutlangen, στο Neckarsulm και στη Neu-Ulm της Βαυαρίας ολοκληρώθηκε στα τέλη του 1985 … Το βλήμα αυτό, με βεληνεκές της τάξεως του 1800 χλμ., πραγματικά μπορούσε να πλήξει τη Μόσχα σε 5 λεπτά και λιγότερο, με θανάσιμη ακρίβεια και χωρίς επαρκή προειδοποίηση …
Σε απάντηση των κινήσεων Ρέηγκαν, ο Αντρόπωφ εξαπέλυσε, το αργότερο στις αρχές του 1983, την επιχείρηση RYAN, τη μεγαλύτερη ως τότε κινητοποίηση των KGB & GRU, με SIGINT & HUMINT δράσεις, που έφθαναν μέχρι τη σχολαστική καταγραφή της εισόδου και εξόδου αμερικανών και δυτικών αξιωματούχων σε κυβερνητικά κτήρια. Στόχος: Η έγκαιρη γνώση ενδεχόμενης αμερικανικής/νατοϊκής αποφάσεως για πρώτο πυρηνικό πλήγμα κατά της ΕΣΣΔ, και πιθανώς η πρόληψή της με αντίστοιχο πλήγμα.
Η άσκηση ABLE ARCHER του ΝΑΤΟ, το Νοέμβριο του 1983, εξελήφθη τότε ως πρόφαση εξαπόλυσης πυρηνικής επίθεσης κατά της ΕΣΣΔ, και οι τυπικές ασκήσεις διοίκησης και επικοινωνίας ηγετικών κλιμακίων στο πλαίσιο αυτής, ακόμη και σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο, έγιναν αντιληπτές από την ΕΣΣΔ ως πραγματικές προπαρασκευαστικές πράξεις εξαπόλυσης του Αρμαγγεδώνα από τις ΗΠΑ/ΝΑΤΟ. Δεν γνωρίζουμε αν ο ψευδής συναγερμός, στον οποίο πρωταγωνίστησε ο Πετρώφ, θα είχε ίσως άλλη έκβαση μόλις 45 μέρες αργότερα.
Η κατάρριψη της πτήσης 007 της KAL, νωρίτερα το Σεπτέμβριο του 1983, πιθανώς εντάσσεται σε ένα πλαίσιο εκπομπής αποτρεπτικών παραστάσεων εκ μέρους της ΕΣΣΔ. Αλλά μάλλον υπάρχουν ακόμη πολλά να μάθουμε για τη σκοτεινή αυτή περίοδο, και, επειδή ορισμένες διαδικασίες και μνημόνια ενεργειών πιθανώς είναι ακόμη επίκαιρα, η ώρα αυτή πιθανώς δεν έχει έρθει …
Για την ιστορία, όταν ο Ρέηγκαν έμαθε όλα τα παραπάνω από εκθέσεις πληροφοριών, προβληματίστηκε έντονα. Αδυνατούσε να συλλάβει ότι ο Αντρόπωφ είχε πράγματι την εδραία πεποίθηση ότι ο Δυτικός κόσμος επιθυμεί τον πυρηνικό πόλεμο. Προβληματίστηκε βαθύτατα, και μπήκε στη λογική του αφοπλισμού, την οποία εκδίπλωσε μόλις βρήκε συνομιλητή, στο πρόσωπο του Γκορμπατσώφ, με πρώτο βήμα την INF Treaty: Με αυτήν αναιρείτο ένα βήμα κλιμάκωσης, το οποίο εισήγαγε μεν η ΕΣΣΔ με τους SS-20, αλλά το οποίο κατ’ αποτέλεσμα περιήγαγε ΗΠΑ και ΝΑΤΟ σε πολύ πλεονεκτικότερη θέση έναντι της ΕΣΣΔ (λόγω του εκπληκτικού συνδυασμού των 108 βαλλιστικών Pershing II & των 464 επίγειας εκτόξευσης βλημάτων πλεύσης στη Ευρώπη) από ότι πριν.
Οι ΗΠΑ έδιναν περισσότερα, αφού αφαιρούσαν τη δαμόκλειο σπάθη που κρεμόταν πάνω από τη Μόσχα για να κερδίσουν κάτι που αφορούσε μόνο το ευρωπαϊκό θέατρο επιχειρήσεων (οι δικές τους στρατηγικές δυνάμεις ήταν έτσι και αλλιώς απρόσβλητες από όπλα αυτής της κατηγορίας, και ευάλωτες μόνο σε ICBM), και ενώ η συντριπτική υπεροχή των ΕΣΣΔ/ΣτΒ σε τακτικά πυρηνικά όπλα και μάλιστα βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς της έδινε σοβαρό προβάδισμα στο γερμανικό έδαφος μετά την απόσυρση των INF.