Black Buck: Το ‘Mighty Vulcan’ σε αποστολές αντι-ραντάρ στα Φώκλαντς

Το Vulcan αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα. Μόλις είχε ολοκληρώσει μια επιδρομή κατά του αργεντινού ραντάρ στο Port Stanley και ετοιμαζόταν να πάρει καύσιμο από ένα ιπτάμενο τάνκερ Victor όταν ο πρόβολος εναερίου ανεφοδιασμού έσπασε, αφήνοντας το πλήρωμα του XM597 με το δίλημμα: προσθαλάσσωση στον παγωμένο Νότιο Ατλαντικό ή αναγκαστική προσγείωση στην Βραζιλία –αν κατάφερναν να φθάσουν με τα καύσιμα που απέμεναν. Στα 45.000 πόδια πάνω από τον αφιλόξενο ωκεανό τα διλήμματα είναι το τελευταίο που θέλει κανείς.
Το 1982 τα πυρηνικά βομβαρδιστικά Vulcan Β2 βρέθηκαν να πολεμούν στην άλλη άκρη του κόσμου έναν συμβατικό πόλεμο για τον οποίο δεν ήταν προετοιμασμένα. Όμως οι αποστολές «Black Buck» κατά των οχυρωμένων Αργεντινών στο Port Stanley έδειξαν ότι η RAF είναι πάντα επικίνδυνη. Μετά την πρώτη επιδρομή βομβαρδισμού του αεροδρομίου με 21 συμβατικές βόμβες των 1.000 λιβρών στις 1 Μαΐου, ακολούθησαν και άλλες αποστολές από τα V-bombers. Σύμφωνα με το ανέκδοτο της εποχής, η διαφορά μεταξύ του Mr. Spock (από το Star Trek) και του διαδρόμου του Port Stanley είναι ότι «μόνο ένα έχει γ***θεί από Vulcan».

Την νύχτα της 30^ης προς 31^η Μαΐου, το Vulcan «597» του Επισμηναγού Νeil McDougall άφησε τον μακρύ διάδρομο του αεροδρομίου Wideawake στην Νήσο της Αναλήψεως φορτωμένο με δύο πυραύλους αντι-ραντάρ AGM-45 Shrike σε αυτοσχέδιους εξωτερικούς φορείς ανάρτησης οπλισμού. Σκοπός της αποστολής Black Buck 5, η εξουδετέρωση του 3D ραντάρ AN/TPS-43F της Westinghouse που είχε φέρει η Αεροπορία στο Port Stanley για να ελέγχει τον εναέριο χώρο γύρω από τα νησιά.
Για να βρει και να πλήξει ο Shrike τον στόχο του έπρεπε το ραντάρ του αντιπάλου να συνεχίσει να εκπέμπει. Έτσι, οργανώθηκε μια επιδρομή από Sea Harriers ώστε να υποχρεωθούν οι Αργεντίνοι να κρατήσουν το ραντάρ ανοικτό. Στις 08:45 (zulu time) το Vulcan εκτόξευσε δύο AGM-45. Ο πρώτος χτύπησε 9,1 με 13,7 μέτρα μακριά του, προκαλώντας ελαφρές ζημιές αλλά όχι την αχρήστευση του ραντάρ. Ο δεύτερος πύραυλος αστόχησε. Εντός 36 ωρών, οι Αργεντίνοι κατάφεραν να θέσουν το ραντάρ και πάλι σε λειτουργία.

Την νύχτα της 2^ας προς 3^η Ιουνίου, η RAF ξαναχτύπησε. Την αποστολή Black Buck 6 ανέλαβε και πάλι το πλήρωμα του Επισμηναγού McDougall. Όμως αυτή την φορά οι Αργεντίνοι ήταν υποψιασμένοι. Μόλις το Vulcan άφησε τα 300 πόδια παίρνοντας απότομα ύψος για να επιτεθεί, έκλεισαν το ραντάρ πριν οι πύραυλοι μπορέσουν να εγκλωβίσουν την πηγή ακτινοβολίας. Ο κυβερνήτης του XM597 χρειάσθηκε να κάνει επί 40΄ κύκλους μέχρι να βρει μια ευκαιρία να χτυπήσει τον στόχο του.
Για να δελεάσει τον αντίπαλο, λέγεται ότι ο Επισμηναγός πέταξε σχεδόν… πάνω από το αεροδρόμιο. Ο πειρασμός ήταν μεγάλος και οι Αργεντίνοι ενέδωσαν, όπως κατέστησε σαφές το σύστημα RWR του βομβαρδιστικού, ενεργοποιώντας όχι το TPS-43F αλλά ένα αντιαεροπορικό ραντάρ. Το αποτέλεσμα ήταν δύο Shrikes από το πουθενά που κατέστρεψαν το ραντάρ ελέγχου πυρός TPS-44 ενός Skyguard της 601^ης Αντιαεροπορικής Πυροβολαρχίας σκοτώνοντας τους τέσσερεις χειριστές του…

Το (σχετικό) πλεονέκτημα των αποστολών αντι-ραντάρ ήταν ότι τα βομβαρδιστικά πετούσαν με λιγότερο βάρος καθώς αντί για 21 «thousand pounders» έφεραν μόνο πυραύλους. Με την προσθήκη έξτρα δεξαμενών χωρητικότητος 17.000 λιβρών καυσίμου (7,3 τόννοι) στην εσωτερική αποθήκη οπλισμού των αεροσκαφών, θα απαιτούντο μόνο τέσσερεις ανεφοδιασμοί από Victor εν πτήσει προς τον στόχο. Ωστόσο το καύσιμο πάντα ήταν πρόβλημα στις αποστολές «Black Buck».
Με τα καύσιμα να λιγοστεύουν κάθε λεπτό που περνούσε, το XM597 εγκατέλειψε την περιοχή του στόχου κατευθυνόμενο προς το ραντεβού του με το τάνκερ. Παίρνοντας θέση για την μεταφορά καυσίμου, ξαφνικά, χωρίς προφανή λόγο, ο πρόβολος ανεφοδιασμού έσπασε γεμίζοντας καύσιμο το αλεξήνεμο του Vulcan. Η ζημιά αυτή ανέτρεπε κάθε σχέδιο.
Επτά ημέρες στο εξωτικό Ρίο
Ευρισκόμενοι σε απόσταση περίπου 700 μιλίων από την Βραζιλία, η μόνη εναλλακτική που υπήρχε ήταν να προσπαθήσουν να φθάσουν στο Ρίο ντε Τζανέιρο πετώντας σε μεγάλο ύψος για οικονομία καυσίμου, αφού βεβαίως απαλλάσσονταν από τους δύο εναπομείναντες Shrike. Άλλωστε η Βραζιλία ήταν ουδέτερη χώρα.
Ο πρώτος πύραυλος εκτοξεύθηκε αλλά ο δεύτερος κόλλησε αρνούμενος πεισματικά να εγκαταλείψει τον φορέα του, προσθέτοντας ένα ακόμη πρόβλημα στον κυβερνήτη. Και αυτός ήδη είχε αρκετά. «Οι βραζιλιάνικες Αρχές αρνούντο να μας επιτρέψουν να προσγειωθούμε αν δεν εξηγούσαμε ποιοί είμαστε και τί κάναμε σε βραζιλιάνικο εναέριο χώρο» θυμάται ο Nav-Radar του «597» Σμηναγός David Castle, βετεράνος έξι αποστολών «Black Buck».

«Για όνομα του Θεού, πες του να το βουλώσει όσο ασχολούμαστε με την κατάσταση, αν όχι, πες του ότι είμαστε από το Huddersfield» φώναξε στον συνάδελφό του που μιλούσε με τους Βραζιλιάνους στην συχνότητα κινδύνου. «Έτσι, τους είπε ότι είμαστε βρετανικό τετρακινητήριο σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και απελπιστικά χαμηλά σε καύσιμο, από το Huddersfield… Μας άφησαν να χειριστούμε την κατάσταση και από τα 23.000 πόδια κατεβήκαμε χωρίς να αγγίξουμε μανέττες και προσγειωθήκαμε στο Ρίο ντε Τζανέιρο».
Όμως η αποστολή αυτή θα του μείνει αξέχαστη. Για να ξεφορτωθούν απόρρητα έγγραφα, κώδικες, ραδιοσυχνότητες, χάρτες και φιλμ από την αποστολή πριν προσγειωθούν, έπρεπε να γίνει αποσυμπίεση της καμπίνας, να ανοίξουν την θυρίδα επιβίβασης και να ρίξουν το διαβαθμισμένο υλικό στην θάλασσα. Πετώντας 13.000 πόδια ψηλότερα απ’ ότι ένα επιβατικό αεροπλάνο, το πλήρωμα φόρεσε μάσκες οξυγόνου και άρχισε να πετάει ό,τι δεν έπρεπε να πέσει σε ξένα χέρια.

«Όταν προσπαθήσαμε να κλείσουμε την πόρτα δυσκολευτήκαμε, κανείς μας δεν την είχε κλείσει ποτέ εν πτήσει και έμεινε ανοικτή για 30 λεπτά. Τελικά καταφέραμε να την κλείσουμε αλλά αυτό σήμαινε ότι κρεμόμασταν στα 45.000 πόδια πάνω από το ρεύμα του αέρα για να πιάσουμε την χειρολαβή…» Έχοντας αναφέρει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, το βομβαρδιστικό αναχαιτίστηκε από δύο βραζιλιάνικα F-5E που σηκώθηκαν από την βάση Santa Cruz (2° Esquadrão do 1° Grupo de Aviação de Caça) και προσγειώθηκε με την πρώτη στo αεροδρόμιο Galeão του Ρίο, διαθέτοντας λιγότερες από 2.000 λίβρες (910 κιλά) καυσίμου –ποσότητα που θα άφηνε το Vulcan εντελώς «στεγνό» αν έπρεπε να εκτελέσει επανακύκλωση…
Ακόμη και μετά την προσγείωση όμως τα προβλήματα δεν έλειψαν. Το εξαμελές πλήρωμα συνελήφθη και τέθηκε για μια εβδομάδα υπό (χαλαρό) περιορισμό ενώ το ΧΜ597 κατασχέθηκε από τις Αρχές μαζί με τον πύραυλο που έφερε.

Μετά από έντονη διπλωματική διαμάχη μεταξύ Αργεντινής και Βρετανίας, η κυβέρνηση της  Βραζιλίας επέτρεψε στους έξι αεροπόρους να επιστρέψουν στις 10 Ιουνίου με το αεροπλάνο τους στην Νήσο Ascension –χωρίς όμως τον Shrike, ο οποίος κατέστη πηγή αμηχανίας καθώς αποκαλύφθηκε ότι οι Αμερικανοί είχαν εφοδιάσει τους Βρετανούς με το συγκεκριμένο όπλο.
Το ΧΜ597 απέκτησε νέο πρόβολο ανεφοδιασμού και στις 13 Ιουνίου πέταξε από την Ascension για την βάση Waddington, στην Βρετανία. Το προηγούμενο βράδυ, το ΧΜ607 είχε εκτελέσει την αποστολή Black Buck 7, την τελευταία επιχείρηση των Vulcan στο πόλεμο των Φώκλαντ, χτυπώντας με βόμβες κατά προσωπικού το αεροδρόμιο του Port Stanley ενώ οι βρετανικές δυνάμεις ετοιμάζονταν για την τελική μάχη. Την επόμενη ημέρα, 14 Ιουνίου 1982, περίπου 11.000 Αργεντίνοι παραδόθηκαν. Ο πόλεμος στον Νότιο Ατλαντικό είχε τελειώσει.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση 19/7/2018