Τα «φαντάσματα» του Blitz μέσα από μοναδικές φωτογραφίες

Τα χρόνια που πέρασαν από τον Σεπτέμβριο του ’40 έσβησαν τα σημάδια του πολέμου από τις βομβαρδισμένες βρετανικές πόλεις αλλά το Blitz της Luftwaffe δεν ξεχάσθηκε. Εβδομήντα οκτώ χρόνια μετά την Μάχη της Αγγλίας όπου ποτέ τόσοι πολλοί δεν όφειλαν τόσα πολλά σε τόσους λίγους, οι μνήμες των ανηλεών γερμανικών βομβαρδισμών μπορεί να είναι αχνές στους μεγαλύτερους σε ηλικία, όμως υπάρχουν πάντα.

Και χάρη στην σύγχρονη τεχνολογία, ιδίως στο photoshop, θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Φωτογραφίες της εποχής του Blitz, συνδυασμένες με σημερινές των ίδιων σημείων όπου τραβήχτηκαν τότε, ή «ταυτισμένες» με τον χάρτη του Google, θυμίζουν το φθινόπωρο που η Luftwaffe, έχοντας χάσει την Μάχη της Αγγλίας, έστρεψε την προσοχή της στους βομβαρδισμούς αστικών κέντρων –χάνοντας για πάντα την ευκαιρία να καταφέρει ένα συντριπτικό πλήγμα στην Βρετανία.

«The London Blitz» όπως έμεινε στην ιστορία, άρχισε ήσυχα. Μέχρι τις 05:00 πμ της 7^ης Σεπτεμβρίου 1940, η Πυροσβεστική του Λονδίνου είχε δεχθεί λιγότερες από 100 κλήσεις. Αυτό που ακολούθησε, λίγες μόνο εβδομάδες μετά το πλήγμα που είχε δεχθεί η πανίσχυρη Luftwaffe από τα μαχητικά της RAF, πρέπει να ήταν ένα άσχημο σοκ.

Στις 05:30 πμ, μια δύναμη 348 γερμανικών βομβαρδιστικών με την κάλυψη 617 μαχητικών συνοδείας άρχισε να σφυροκοπά την βρετανική πρωτεύουσα… Ο σφοδρός βομβαρδισμός διήρκεσε μέχρι τις 06:00 πμ. Έχοντας ως οδηγό τις φωτιές που άφησε πίσω του το πρώτο κύμα, ένα δεύτερο κύμα βομβαρδιστικών έφθασε δύο ώρες αργότερα εξαπολύοντας μια «βροχή» εμπρηστικών βομβών, με τις επιδρομές να συνεχίζονται ακατάπαυστα μέχρι την επόμενη ημέρα. Ο απολογισμός της πρώτης ημέρας του Blitz ήταν 430 πολίτες νεκροί και 1.600 τραυματίες.

Το «Μαύρο Σάββατο» της 7^ης Σεπτεμβρίου δεν ήταν παρά η αρχή. Η ένταση των αεροπορικών επιδρομών γρήγορα κλιμακώθηκε. Μόνο τον Σεπτέμβριο, η Luftwaffe έριξε στο Λονδίνο 5.300 τόννους βομβών μέσα σε 24 νύχτες. Το Λίβερπουλ δέχθηκε 15 επιδρομές τον Σεπτέμβριο και 9 τον επόμενο μήνα, με τον πρώτο μεγάλης κλίμακας βομβαρδισμό να πραγματοποιείται τον Νοέμβριο: 350 τόννοι εκρηκτικών, 30 νάρκες, 3.000 εμπρηστικές.
Για να «μαλακώσουν» την αντίσταση των Βρετανών και να κάμψουν το ηθικό τους εν όψει της προγραμματισμένης εισβολής, οι επιτελείς της Luftwaffe διεύρυναν την λίστα των στόχων, περιλαμβάνοντας επαρχιακές πόλεις, βιομηχανικά κέντρα παραγωγής, λιμάνια και σημεία εφοδιασμού. Μέχρι τον Νοέμβριο το Κόβεντρυ είχε καταστραφεί ενώ στην λίστα φιγουράριζαν και άλλες μεγάλες ή μικρότερες πόλεις –Λίβερπουλ, Μπέρμινχαμ, Μπρίστολ, Σάουθαμπτον, Σέφιλντ, Μέρσυσαϊντ, Κάρντιφ, Πόρτσμουθ, Χαλλ, Πλύμουθ, Κλάϊντμπανκ, Μπέλφαστ…
Στο πλαίσιο της νέας τακτικής των επαναλαμβανόμενων βομβαρδισμών, το Λονδίνο σφυροκοπήθηκε επί 57 συνεχόμενες νύχτες, μερικές φορές και κατά την διάρκεια της ημέρας. Οι νυχτερινές επιδρομές ήταν τόσο συχνές που ουσιαστικά ήταν συνεχείς. Πολλοί Λονδρέζοι, κουρασμένοι να τρέχουν κάθε τόσο στα καταφύγια μέσα στην νύχτα, βρήκαν πιο πρακτικό να κάνουν τα καταφύγια «σπίτι» τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία ενός χαρακτηριστικά βρετανικού πνεύματος αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας μπροστά στον κοινό κίνδυνο, κάτι που διέφυγε των σχεδίων των Ναζί.

Επίσης, στους κατοίκους του Λονδίνου φάνηκε πολύ λογικό να βρουν καταφύγιο από τις βόμβες στους σταθμούς του υπόγειου σιδηρόδρομου και έσπευσαν να… μετακομίσουν εκεί κατά χιλιάδες. Η κυβέρνηση προσπάθησε να αποθαρρύνει την πρακτική αυτή αλλά σύντομα η θέα αποκαμωμένων ανθρώπων που κοιμόντουσαν με τα πράγματά τους στις αποβάθρες του «Tube» έγινε μια από τις εμβληματικές εικόνες του πολέμου.
Το Μπέρμινχαμ χτυπήθηκε πιο άγρια το βράδυ της 21^ης προς 22^α Νοεμβρίου και ξανά το επόμενο βράδυ, 22 προς 23 Νοεμβρίου. Οι Γερμανοί βελτίωναν τις τακτικές τους (τον Μάιο του ’41 το Μέρσυσαϊντ θα βομβαρδιζόταν σχεδόν κάθε βράδυ επί μια εβδομάδα, τακτική που άφησε την πόλη με 1.500 αμάχους νεκρούς, 1.450 τραυματίες και 70.000 άστεγους) και αύξαναν την αποτελεσματικότητα των επιδρομών. Ο βομβαρδισμός του Κόβεντρυ όμως έμεινε στην μνήμη ως ένας από τους χειρότερους.
Στις 14 Νοεμβρίου 1940 οι γερμανικοί βομβαρδισμοί πήραν νέα μορφή: 500 αεροσκάφη έριξαν 500 τόννους εκρηκτικών και σχεδόν 900 εμπρηστικές βόμβες στο Κόβεντρυ σε μια επιδρομή που κράτησε 10 ολόκληρες ώρες. Η τακτική αυτή θα επαναλαμβανόταν αργότερα σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα κατά τους ισοπεδωτικούς βομβαρδισμούς της Γερμανίας από την Bomber Command της RAF. Τότε ήταν η σειρά της…
Η εκστρατεία τρόμου της Luftwaffe διήρκεσε από τις 7.9.1940 έως τις 11.5.1941, με την τελευταία και μεγαλύτερη επιδρομή κατά του Λονδίνου να πραγματοποιείται την νύχτα της 10^ης Μάιου 1941 η οποία έμεινε στη ιστορία ως «The Longest Night». Τα γερμανικά αεροπλάνα έριξαν 711 τόννους εκρηκτικών και 2.393 εμπρηστικές με αποτέλεσμα τον θάνατο 1.436 ατόμων. Μετά τον Μάιο, οι επιθέσεις κατά βρετανικών αστικών κέντρων μειώθηκαν σημαντικά καθώς η Γερμανία ετοιμαζόταν για την επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης.

Στους εννέα μήνες του Blitz χάθηκαν 43.000 άνθρωποι. Εάν συνυπολογισθούν οι σποραδικές επιδρομές με ισχυρότερες βόμβες που ακολούθησαν και εκείνες του «δεύτερου Blitz» το 1942 κατά ιστορικών πόλεων, όπως το Κάντερμπερυ, το Γιόρκ και το Έξετερ, ο Κεραυνοβόλος Πόλεμος του Χίτλερ στοίχισε στην Βρετανία 60.000 ζωές. Οι σοβαρά τραυματισμένοι ήταν ακόμη περισσότεροι, φθάνοντας τους 87.000, τα δε κατεστραμμένα σπίτια ανήλθαν στα 2 εκατομμύρια.
Όταν τελείωσε ο πόλεμος, οι κατεστραμμένες πόλεις σιγά-σιγά ξαναχτίσθηκαν. Όμως οι άνθρωποι είχαν χαθεί για πάντα. Η εκπληκτική δουλειά του Νικ Στόουν «Φαντάσματα του Blitz» και οι αποτυπώσεις φωτογραφιών εποχής σε χάρτες του σήμερα, λένε ξανά την ιστορία του Blitz με έναν σύγχρονο, διακριτικό αλλά σαφή τρόπο. Για να μην ξεχαστεί ποτέ, ούτε αυτός ούτε οι θυσίες για την ελευθερία.