Πρωτή δημοσίευση: Πτήση, τεύχος 103, Ιούνιος 1993
Φωτογραφίες: ΓΕΑ
Όταν το CL-215 πρωτοπαρουσιάστηκε τον Οκτώβριο του 1967, αποτέλεσε το πρώτο ειδικευμένο πυροσβεστικό αεροπλάνο. Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα ο απόγονός του, το στροβιλοελικοφόρο CL-415 φιλοδοξεί να συνεχίσει να ηγείται του χώρου της αεροπυρόσβεσης.
H Καναντέρ άρχισε τη σχεδίαση του CL-215 ανταποκρινόμενη σε σχετική αίτηση του Καναδικού Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας για ένα ειδικευμένο αεροπλάνο αεροπυρόσβεσης τον Οκτώβριο του 1963. Τους δύο ενδιαφερόμενους για το πρόγραμμα φορείς, αποτελούσαν η γαλλική _Σεκιουριτέ Σιβίλ_ και η πολιτειακή κυβέρνηση της καναδικής επαρχίας του Κεμπέκ.
Με βάση τις τεχνικές προδιαγραφές και τις συμβουλές τους, η εταιρία σχεδίασε το μοναδικό CL-215 αποκλειστικά για την καταπολέμηση δασικών πυρκαγιών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εμπειρία της Καναντέρ στη σχεδίαση, κατασκευή και υποστήριξη αμφιβίων αεροσκαφών υπερβαίνει σήμερα τα 50 χρόνια (στην αρχή σαν Καναδική Βίκερς), παραδίδοντας από τα μέσα της δεκαετίας του 1940, 369 συνολικά PBY-5A στην Βασιλική Καναδική και Αμερικανική Αεροπορία.
Το CL-215 έκανε την πρώτη του πτήση στις 23 Οκτωβρίου 1967 και το Μάρτιο του 1969 έλαβε το πιστοποιητικό Πλοϊμότητας από το Καναδικό Υπουργείο Συγκοινωνιών. Τρεις μήνες αργότερα ο πρώτος πελάτης, το Γαλλικό υπουργείο Εσωτερικών παρέλαβε το πρώτο αεροπλάνο για να ακολουθηθεί, τον Ιούνιο του 1970 από την κυβέρνηση του Κεμπέκ.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, το CL-215 μπήκε σε υπηρεσία σε έξι ακόμα επαρχίες στον Καναδά, ενώ από τις πρώτες χώρες στις οποίες εξήχθηκε υπήρξε και η Ελλάδα που παρέλαβε σε διαδοχικές παραγγελίες 16 συνολικά αεροπλάνα. H χώρα μας υπήρξε και ο αποδέκτης του τελευταίου CL-215 παραγωγής, το Μάιο του 1990, ενώ άλλες χώρες που το χρησιμοποιούν είναι η Ιταλία (5), η Ισπανία (30), η Βενεζουέλα (2), η Ταϊλάνδη (2) και η Γιουγκοσλαβία, μερικές από αυτές και σε καθήκοντα ναυτικής περιπολίας, έρευνας και διάσωσης αλλά και σαν μεταφορικό.
Το κυριότερο χαρακτηριστικό πίσω από την επιτυχία του αμφίβιου πυροσβεστικού θεωρείται η ικανότητα να γεμίζει τις δεξαμενές του από οποιαδήποτε σχεδόν υδάτινη επιφάνεια, η πολύ καλή συμπεριφορά και ευελιξία του σε χαμηλές ταχύτητες, η στιβαρή κατασκευή που του επέτρεπε να επιχειρεί κάτω από δύσκολες συνθήκες πτήσης, αλλά κυρίως η δυνατότητα μεταφοράς περισσότερων των 5 τόννων νερού.
Την εποχή της σχεδίασής του και για περίπου μια δεκαπενταετία οι εμβολοφόροι κινητήρες Πρατ & ΓουΪτνεϊ R-2800 (2.100 ίππων) αποτελούσαν εγγύηση αξιοπιστίας και χαμηλού κόστους λειτουργίας, ενώ ο στόλος των 125 αεροσκαφών αυτού του τύπου που συνολικά κατασκευάστηκαν, είχαν συμπληρώσει μέχρι τον Ιούνιο του 1992, 320.000 ώρες πτήσης και 960.000 ρίψεις.
CL-215T
Ένα από τα πλεονεκτήματα της αρχικής σχεδίασης, οι εμβολοφόροι κινητήρες του CL-215, εξελίχθηκαν με την πάροδο του χρόνου σε σημαντικό μειονέκτημα λόγω της έλλειψης ανταλλακτικών και αεροπορικής βενζίνης σε πολλά αεροδρόμια, του υψηλού κόστους συντήρησης λόγω της έλλειψης του απαιτούμενου ειδικευμένου προσωπικού και κυρίως του χαμηλής σχέσης βάρους-ιπποδύναμης που προσέφεραν σε σχέση με τους ελικοστροβίλους που είχαν στο μεταξύ εδραιωθεί στην αγορά.
H Καναντέρ και με την προτροπή των δύο αρχικών συνεργατών της, της Κυβέρνησης του Κεμπέκ και της γαλλικής κυβέρνησης αλλά και με το έντονο ισπανικό ενδιαφέρον, προχώρησε στην αντικατάσταση των εμβολοφόρων κινητήρων με τους ελικοστροβίλους PW123AF.
Παράλληλα, δόθηκε η ευκαιρία της αναβάθμισης της αρχικής σχεδίασης με στοιχεία όπως υποβοηθούμενες επιφάνειες ελέγχου για μεγαλύτερη ευελιξία σε χαμηλά ύψη, νέο ηλεκτρικό σύστημα για απλοποίηση των διαδικασιών συντήρησης, ισχυρότερη μονάδα κλιματισμού στο πιλοτήριο για την άνεση του πληρώματος, νέο διπλό σύστημα ανεφοδιασμού με καύσιμα για περισσότερη επιχειρησιακή ευελιξία, πτερυγίδια στα ακτροπτερύγια για καλύτερη αεροδυναμική συμπεριφορά κ.ά.
Το πρόγραμμα CL-215T οριστικοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 1987 και η πρώτη πτήση ενός τροποποιημένου αεροπλάνου έγινε στις 8 Ιουνίου 1989. Παρόλο του ότι η σχεδίαση ικανοποίησε όλες τις επιχειρησιακές προδιαγραφές, το πρόγραμμα συνάντησε αρκετές δυσκολίες στη διαδικασία πιστοποίησης που είχαν σαν αποτέλεσμα την καθυστέρηση της λήψης του πιστοποιητικού πλοϊμότητας μέχρι το Μάρτιο του 1991. H Καναντέρ προσέφερε τις βελτιώσεις τόσο σε μορφή κιτ εκσυγχρονισμού για παλαιότερα αεροπλάνα όσο και ενσωματωμένες σε νέες κατασκευές.
Σύντομα, προς αποφυγή σύγχισης, τα αναβαθμισμένα αεροπλάνα διατήρησαν το χαρακτηριστικό CL-215T, ενώ ένα ακόμη πιο βελτιωμένο μοντέλο νέας παραγωγής, έγινε γνωστό σαν CL-415. Δύο πρωτότυπα CL-215T παραδόθηκαν στις αρχές του 1992 στην κυβέρνηση της επαρχίας του Κεμπέκ που υπήρξε επίσης χρηματοδότης του προγράμματος και είχε παραχωρήσει αρχικά τα αεροπλάνα για τις δοκιμές και την πιστοποίηση. Τα δύο αυτά αεροσκάφη χρησιμοποιήθηκαν στην πυροσβεστική περίοδο του περασμένου χρόνου επιβεβαιώνοντας και επιχειρησιακά τις δυνατότητές τους. Μέχρι σήμερα η κατασκευάστρια εταιρία έχει δεχθεί συνολικά παραγγελίες για 15 συλλογές μετατροπής CL-215T από την Ισπανία. Δέκα από αυτές έχουν παραδοθεί και οι παραδόσεις θα συνεχιστούν μέσα στο 1993.
CL-415
Το CL-415 είναι όπως προαναφέραμε το τελευταίο μιας μακράς σειράς ειδικευμένων πυροσβεστικών που εκτός των βελτιώσεων που ενσωμάτωσε το CL-215T, περιλαμβάνει ακόμη:
- αναβαθμισμένο πιλοτήριο με πλήρως ηλεκτρονικό πίνακα οργάνων
(EFIS), - ψηφιακά ηλεκτρονικά με ενσωματωμένο σύστημα αυτοδιάγνωσης για την απλούστευση της συντήρησης και τον εύκολο εντοπισμό βλαβών, κάτι που βελτιώνει τη διαθεσιμότητα του αεροσκάφους,
- νέες μεγαλύτερες δεξαμενές πυροσβεστικού υλικού με χωρητικότητα 6.130 λίτρων,
- πίνακας διαχείρισης και ενδείξεων των δεξαμενών στο ύψος των ματιών των χειριστών για ακριβείς ρίψεις,
- ψηφιακά όργανα ναυτιλίας και επικοινωνιών για το συντονισμό με άλλες εναέριες και επίγειες πυροσβεστικές δυνάμεις.
Οι δύο κινητήρες PW123AF, μέλη της καταξιωμένη σειράς PW100 της Πρατ & ΓουΪτνεϊ αποδεικνύονται όμως (όπως άλλωστε και στο CL-215T) το κύριο υπόβαθρο πίσω από τις αλματώδεις αυξήσεις στις επιδόσεις του πυροσβεστικού. Για την απλοποίηση της διαδικασίας πιστοποίησης, η Καναντέρ υιοθέτησε το όλο συγκρότημα (κινητήρες-θύλακες-έλικες) από το _αδελφό_ σκάφος του γκρουπ Μπομπαρτιέ, Ντε Χάβιλαντ Dash 8.
O άξονας των κινητήρων έχει κλίση 3 μοίρες ως προς την οριζόντιο, ενώ το επίπεδο των ελίκων είναι 75 εκατοστά πιο μπροστά, από αυτό των παλαιών εμβολοφόρων κινητήρων σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί το κέντρο βάρους στο ίδιο σημείο. Είναι επίσης 25 εκατοστά υψηλότερα ώστε η εξαγωγή της τουρμπίνας των ελικοστροβίλων να βρίσκεται πάνω από την πτέρυγα.
Αναβάθμιση CL-215 του 1985 – το πρώτο CL-415EAF παραδόθηκε στον πελάτη του
Αποδίδουν 2.380 ίππους ο καθένας στην απογείωση (έως και σε θερμοκρασίες 33ψC), ενώ η μέγιστη συνεχής ισχύ είναι 2.125 ίππους έως και σε θερμοκρασίες 45 C. Ανταποκρίνονται άμεσα στις απαιτήσεις ισχύος, και προσφέρουν σημαντική οικονομία χρήσης. Σε σχέση με το Dash 8, υπήρξε η ανάγκη αντικατάστασης των τετράφυλλων ελίκων Χάμιλτον Στάνταρ 14SF από το μοντέλο -17 στο -19 όταν στις πρώτες εμφανίστηκαν προβλήματα αποσύνθεσης των συνθέτων υλικών από τις οποίες είναι κατασκευασμένες.
H αντικατάσταση των κινητήρων δημιούργησε κάποια προβλήματα αλληλοεπίδρασης του ωστικού τους κύματος και των ουραίων πτερυγίων, ενώ η όλη σχεδίαση αντιμετώπισε προβλήματα ευστάθειας. Για το πρώτο πρόβλημα τοποθετήθηκε ένα ανάστροφο πτερύγιο καμπυλότητας στο κάτω μέρος του δεξιού οριζοντίου σταθερού που εμποδίζει τον αποχωρισμό της ροής σε συνθήκες χαμηλών ταχυτήτων και υψηλών αποδόσεων των κινητήρων.
Το πρόβλημα της ευστάθειας λύθηκε με την τοποθέτηση μικρών καθέτων σταθερών πτερυγίων στο μέσον κάθε ουραίου οριζοντίου σταθερού, αλλά και των πτερυγυδίων στα ακροπτερύγια, όπως και της τροποποίησης του πίσω μέρους της ατράκτου.
Το άλλο αξιοπρόσεκτο σημείο του CL-415, είναι οι νέου τύπου δεξαμενές σε τέσσερα ανεξάρτητα τμήματα κάθε ένα από τα οποία διαθέτει τη δική του θυρίδα ρίψης. H πλήρωση των δεξαμενών γίνεται μέσα σε 12 δευτερόλεπτα και με συνολική διαδρομή 1292 μέτρων (από το σημείο που το αεροπλάνο προσεγγίζει σε ύψος 15 μέτρων μέχρι τη στιγμή που θα ξαναβρεθεί στα 15 μέτρα με τις δεξαμενές γεμάτες), ενώ η απόσταση _υδρο-δρόμησης_ είναι 634 μέτρα.
Οι επιδόσεις αυτές επιτρέπουν την υδροληψία από στενούς κόλπους και μικρές λίμνες. O χειριστής έχει τη δυνατότητα της _απελευθέρωσης_ των τεσσάρων θυρίδων ταυτόχρονα με κάλυψη ίχνους στο έδαφος 120 περίπου μέτρων και μέγιστη συγκέντρωση νερού/αφρού (στο μέσον του ίχνους) 5 λίτρα/τετραγωνικό μέτρο, τεσσάρων θυρίδων ανά δυάδες με κάλυψη ίχνους 150 μέτρων και μέγιστη συγκέντρωση 2,5 λίτρα/τετρ. μέτρο ή τεσσάρων θυρίδων διαδοχικά με ίχνος 320 μέτρων και συγκέντρωση ανά τετραγωγικό μέτρο 1,7 λίτρα περίπου.
Μια σημαντική διαφορά από τις προηγούμενες εκδόσεις είναι η ενσωματωμένη στο πυροσβεστικό σύστημα του CL-415 δυνατότητα χρήσης πυροσβεστικού αφρού. O αφρός καλύπτει την περιοχή της πυρκαγιάς σαν “κουβέρτα”, διπλασιάζει το εμβαδόν κάλυψης, μειώνει τη θερμοκρασία του εδάφους απορροφώντας θερμότητα και έτσι επιμηκύνει το χρόνο που το υγρό κάνει να εξατμιστεί.
Τον Σεπτέμβριο αρχίζει η μετατροπή του πρώτου CL-215 σε CL-415EAF
H άμεση σχεδόν εξάτμιση του νερού που ρίχνουν τα αεροπλάνα, λόγω της υψηλής θερμοκρασίας είναι και ο κύριος λόγος που περιορίζει την αποτελεσματικότητά τους. Πυροσβέστες στον Καναδά με εμπειρία χρήσης αφρού, υποστηρίζουν ότι είναι από τρεις έως και πέντε φορές αποτελεσματικότερος του νερού, ενώ για τη δημιουργία του απαιτείται μια μικρή ποσότητα συμπυκνωμένου υλικού (περίπου 0,06% του όγκου της ποσότητας του νερού).
Το σύστημα του CL-415 αποτελείται από δύο δεξαμενές των 3.000 λίτρων και δύο ηλεκτρικές αντλίες που τροφοδοτούν με συμπυκνωμένο αφρό τις δεξαμενές νερού. Τα χαρακτηριστικά του παραγόμενου αφρού ρυθμίζονται εν πτήση από τους χειριστές του αεροπλάνου ανάλογα με τις συνθήκες της πυρκαγιάς που καλούνται να αντιμετωπίσουν.
H μεταφερόμενη ποσότητα συμπυκνωμένου αφρού αρκεί για 16 περίπου ρίψεις πριν χρειαστεί αναπλήρωση. Όπως και στους προγόνους του, οι δεξαμενές του το CL-415 μπορεί να πληρώσει τις δεξαμενές του υδρο-δρομώντας στην επιφάνεια του νερού μέσα σε 12 δευτερόλεπτα.
Στη συνέχεια μόλις βρεθεί στον αέρα, μπορεί να αναπτύξει ταχύτητα 375 χλμ./ώρα. Ένα μοναδικό CL-415 που προσβάλλει μια πυρκαγιά που απέχει έξι μίλια (11 χλμ.) από την περιοχή υδροληψίας, μπορεί να πραγματοποιήσει εννέα ρίψεις την ώρα (μία κάθε 6,5 λεπτά περίπου), εναποθέτοντας 55.200 λίτρα νερού στην εστία της φωτιάς μέσα σε 60 λεπτά. H αύξηση της αποδοτικότητας έναντι του CL-215 είναι περίπου 40%, ενώ έναντι του CL-215T περίπου 15%, κυρίως λόγω της διαφοράς στη χωρητικότητα των δεξαμενών.
Βράβευση ισπανικών και ιταλικών πληρωμάτων που συμμετείχαν στην κατάσβεση της πυρκαγιάς στην Εύβοια
Φυσικά η Καναντέρ κατανοώντας ότι η επένδυση για ένα ειδικευμένο πυροσβεστικό αεροπλάνο είναι δυσβάστακτη για πολλές χώρες, προσφέρει το CL-415 με τη δυνατότητα εκτέλεσης πολλαπλών καθηκόντων. Ένα ελαφρό και εύκολο στην τοποθέτηση σύστημα εναέριου ψεκασμού κάτω από τις πτέρυγες μετατρέπει το αεροπλάνο σε ψεκαστικό εκμεταλλευόμενο τις εσωτερικές δεξαμενές.
Σε μια αποστολή ένα τέτοιο αεροσκάφος θα μπορούσε να καλύψει 11.000 στρέμματα με εντομοκτόνα, ενώ με μικρές τροποποιήσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση πετρελαιοκηλίδων ψεκάζοντας χημικά-απορρυπαντικά, επιχειρώντας τόσο από την ξηρά όσο και από τη θάλασσα. Με τον κατάλληλο εξοπλισμό το CL-415 μπορεί να εκτελέσει αποστολές, παράκτιων περιπολιών για τη δίωξη λαθρεμπορίου, λαθρομετανάστευσης ή την προστασία θαλάσσιων πλουτοπαραγωγικών πηγών.
H σχεδίαση αποτελεί επίσης ιδανική εφαρμογή σε ρόλους έρευνας και διάσωσης έχοντας τη δυνατότητα επιχειρήσεων με κυματισμό έως και 1,2-1,8 μέτρα και πλευρικό άνεμο 35 κόμβων. Φυσικά μπορεί πάντα να χρησιμοποιηθεί και σαν μεταφορικό με ικανότητα μεταφοράς 30 επιβατών σε καθίσματα αεροπορικού τύπου, ή 2 τόννων φορτίου σε αποστάσεις έως και 1500 χιλιόμετρα, με δυνατότητα ταχείας αλλαγής από τη μία διαμόρφωση στην άλλη.
Στα μελλοντικά σχέδια της κατασκευάστριας εταιρίας είναι η προσθήκη μιας εξοπλισμένης έκδοσης για ανθυποβρυχιακό αγώνα. H πρώτη πτήση του CL-415 αναμένεται τον Οκτώβριο του 1993 και η πρώτη παράδοση στην γαλλική κυβέρνηση θα πραγματοποιηθεί το πρώτο τρίμηνο του επομένου έτους. H Καναντέρ έχει μέχρι στιγμής εξασφαλίσει εκτός των 17 συλλογών μετατροπών (15 για την Ισπανία και 2 για την κυβέρνηση του Κεμπέκ), παραγγελίες για 12 CL-415 από τη Γαλλία και 8 από το Κεμπέκ.
TEXNIKA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ CL-415
Διαστάσεις
Εκπέτασμα: 28,6 μέτρα
Μήκος: 19,8 μέτρα
Ύψος: 9 μέτρα
Βάρη
Κενό: 12.333 κιλά
Μέγιστο απογείωσης
(την ξηρά): 19.890 κιλά
Μέγιστο βάρος
προ υδροληψίας: 16.420 κιλά
μετά την υδροληψία: 20.865 κιλά
Βάρος απορ. φορτίου: 6.123 κιλά
Καυσίμων: 4.649 κιλά
Όρια δομικής φόρτισης: -1.0 g +3.25 g
Επιδόσεις (πυροσβεστικό)
Μέγιστη ταχύτητα: 375 χλμ./ώρα
Διαδρομή απογείωσης
ξηρά: 844 μέτρα
νερό: 814 μέτρα
Διαδρομή προσγείωσης
ξηρά: 674 μέτρα
νερό: 664 μέτρα
Βαθμός ανόδου: 1.375 μέτρα το λεπτό
Εμβέλεια: 2.427 χλμ.
Κατανάλωση (τυπική): 840 λίτρα/ώρα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ
CL-215 / CL-215T / CL-415
Μέγιστη ταχύτητα: 375 χλμ./ώρα 375 χλμ./ώρα 304 χλμ./ώρα
Ρυθμός ανόδου: 1.375 πόδια/λεπτό 1.375 πόδια/λεπτό 1.000 πόδια/λεπτό
Ίχνος ρίψης νερού: 265 μέτρα / 122 μέτρα /122 μέτρα
Παραγωγικότητα 3ωρης αποστολής
108.322 λίτρα / 96.650 λίτρα / 77.009 λίτρα
