Σε συνέχεια του Α’ Μέρους που μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Από τις περιορισμένες πληροφορίες που παραθέτουν οι πηγές, συμπεραίνεται πως δεν ήταν ιδιαιτέρως σπάνιο κάποιοι Γενίτσαροι να διατηρούν κρυφά τη χριστιανική τους πίστη μαζί με τις αναμνήσεις από τις οικογένειές τους. Συγκεντρώνονταν τις νύχτες και συζητούσαν με νοσταλγία για τα παιδικά τους βιώματα από τις πατρίδες τους. Αν μεταξύ τους υπήρχε κάποιος μεγαλύτερος ηλικιακώς όπου θυμόταν τις κατηχήσεις από την Εκκλησία ή γνώριζε περισσότερα, τούς εξηγούσε και τον παρακολουθούσαν σαν μαθητευόμενοι.
Κατά την επίσκεψή του στην Κωνσταντινούπολη το 1491, ο λόγιος Ιωάννης Λάσκαρης αναφέρει πως συνάντησε αρκετούς Γενιτσάρους όπου όχι μόνο κρατούσαν ακέραια την «προηγούμενη» θρησκεία τους, αλλά προστάτευαν και υποστήριζαν στο βαθμό που μπορούσαν τους «τέως» συμπατριώτες τους. Κάποιος συγγενής εξ αγχιστείας του σουλτάνου, ονόματι Χερσέκ, είχε παραδεχτεί πως μετάνοιωσε που απαρνήθηκε τα χριστιανικά ιδεώδη των πατέρων του και ότι τα βράδια συχνά προσευχόταν μπροστά στο Σταυρό.
Πέραν αυτών των εξαιρέσεων, η πλειοψηφία των Γενιτσάρων αποκοβόταν ολοσχερώς από τις ρίζες της κάτω από την αυστηρή πίεση του νέου περιβάλλοντος στο οποίο υποχρεώνονταν να ζουν. Υπάρχουν και παραδείγματα άλλων εξισλαμισμένων όπου η διαφορετική καταγωγή που έφεραν παιδιόθεν τους γεννούσε αδυσώπητο μίσος προς τους πρώην συμπατριώτες τους. Αυτό το τελευταίο ήταν λίαν επώδυνο για τους Χριστιανικούς πληθυσμούς, σκεπτόμενοι πως όχι μόνο έχαναν δια παντός τα παιδιά τους, αλλά έθρεφαν κατ’ ουσίαν και τον κατακτητή.
Θύματα του γενιτσαρομαζώματος, το οποίο συστηματικοποιήθηκε επί Μουράτ Β’ (1421-1451), δεν υπήρξαν μόνον οι Έλληνες, αλλά και οι Χριστιανοί Αρβανίτες με τους Σέρβους. Οι δε Βούλγαροι, ως εθελοντικοί προμηθευτές ανθρωπίνου δυναμικού του σουλτανικού στρατού, δεν υπέπεσαν θύματα αυτής της ολέθριας πρακτικής. Οι περισσότερες απαγωγές έλαβαν χώρα κατα την περίοδο ακμής της οθωμανικής αυτοκρατορίας, όταν οι συχνοί πόλεμοι και σφοδρές συγκρούσεις απαιτούσαν τη χρήση πολυπληθών μαχίμων μονάδων. Υπολογίζεται πως κατά την εποχή του Σουλεϊμάν Α’ (1520-1566) ο αριθμός στρατολογουμένων αιχμαλώτων παιδιών έφτασε τις 80.000. Καθίσταται αντιληπτό πως η περισυλλογή ελληνοπαίδων είχε κορυφωθεί κατά τον 15ο και τον 16ο αι., διότι τότε ήταν που ξεκίνησαν οι απελπισμένοι πατέρες τις εντατικές προσπάθειες σωτηρίας των οικογενειών τους. Το ότι ο μεγαλύτερος αριθμός των απαχθέντων ήταν Σλάβοι διαφαίνεται πάλι από πηγές όπου αναφέρουν ως κοινή γλώσσα επικοινωνίας των Γενιτσάρων τη σλαβική και όχι την ελληνική.
Για τους Έλληνες το παιδομάζωμα δεν αποσκοπούσε μόνο στην εκπαίδευση Γενιτσάρων, αλλά και στην επάνδρωση του οθωμανικού στόλου η οποία συντελείτο κάθε τέσσερα χρόνια μεταξύ 26 Απριλίου και 26 Οκτωβρίου. Επειδή δεν απαιτούσε την αλλαγή θρησκείας αλλά μόνον την προσαρμογή στον τουρκικό τρόπο ζωής, δεν είχε τον ίδιον αντίκτυπο με αυτόν του γενιτσαρομαζώματος. Αν όμως λάβουμε υπόψιν μας τις ασθένειες που μεταδίδοντο στα πλοία ή τους θανάτους κατά τις συγκρούσεις με εχθρικά ή πειρατικά σκάφη, τότε γίνεται αντιληπτό πως οι απώλειες δεν ήταν αμελητέες.
Οι πηγές πληροφοριών σχετικά με τους αριθμούς των στρατευομένων ποικίλουν αναλόγως της περιόδου και των αναγκών της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η Ύδρα, οι Σπέτσες, τα Ψαρά και άλλα νησιά στελέχωναν τα πλοία με ποσοστό ανάλογο του πληθυσμού τους. Από αναφορές του Ενετού πρέσβεως στην Κωνσταντινούπολη το 1593, γνωρίζουμε ότι στρατολογείτο ένα άτομο ανά είκοσι σπίτια. Ο ίδιος γράφει το 1596 ότι 8.000 νησιώτες χρησιμοποιήθηκαν για αυτόν το σκοπό. Οι 6.000 εξ αυτών ήταν μισθοφόροι, ενώ οι υπόλοιποι επιτελούσαν καταναγκαστική εργασία ως κωπηλάτες γαλερών. Ο αριθμός πάντως των υπηρετούντων ναυτών δεν ήταν εκπληκτικά μεγάλος κατά τη διάρκεια των κυριοτέρων ναυτικών επιχειρήσεων των Τούρκων. Υπολογίζονται κάπου 25.000 με 30.000 μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν δούλοι και αιχμάλωτοι. Σε χαλαρότερες περιόδους δεν ξεπερνούσαν τους 1.000, ενώ κατά το χειμώνα ήταν πολύ λιγότεροι: 100 με 200 άνδρες επιφορτίζονταν με καθήκοντα συντηρήσεως των ιστιοφόρων. Η πρακτική στρατολογήσεως, Μουσουλμάνων ναυτών ως επί το πλείστον, από απομακρυσμένες περιοχές υιοθετήθηκε κυρίως κατά το τέλος της ισχύος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, όταν ο Σελίμ Γ’ (1789-1807) επιχείρησε την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό του στόλου. Σε αυτήν την περίοδο, η καταναγκαστική ναυτολόγηση, εν αντιθέσει με την ενοικίαση μισθοφόρων, περιορίστηκε σε κάποια νησιά με μακραίωνη ιστορία και έντονη θαλασσινή εμπειρία.
Ο αριθμός των Ελλήνων έφτανε τότε τις 8.000 οι οποίοι, κατά τις πηγές, αποτελούσαν την ελίτ του οθωμανικού στόλου. Σχεδόν ταυτοχρόνως καθιερώθηκε και ο βαθμός του Μπας Ρέϊς, δηλαδή του συγκυβερνήτου του σκάφους και διοικητού των Χριστιανών ναυτών. Το ανώτερο αυτό πόστο απενέμετο κυρίως σε Υδραίους οι οποίοι προσπαθούσαν να βελτιώνουν τις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων, ενώ κρυφά προσέφεραν και αρκετές υπηρεσίες στη μητέρα πατρίδα. Σε υψηλότερα όμως κλιμάκια δε μπορούσαν να ανέλθουν παρά μόνον αν αποδέχονταν την αλλαγή θρησκεύματος. Τα καθήκοντά τους ποικίλαν, αλλά το βασικότερο ήταν η πλοήγηση. Η ζωή τους εν πλω πρέπει να ήταν αρκετά σκληρή και απαιτητική αν κρίνουμε από αναφορές περί ουκ ολίγων αποδράσεων. Σε αυτό το τελευταίο συνέβαλε και το αμήχανο αίσθημα της παρουσίας τους σε αλλόπιστα πλοία που αντιμάχονταν τα ελληνικά. Έτσι οδηγούνταν σε ανυπακοή που άλλοτε κατέληγε σε γενικευμένη ανταρσία. Οι υπηρεσίες που προσέφεραν εν συνόλω ήταν λίαν χρήσιμες για τους απείρους Τούρκους, συνδράμοντάς τους και σε σημαντικές νίκες. Με αυτόν τον τόπο όμως βελτίωναν αισθητά και τις δικές τους ικανότητες, κάτι που έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στη θαλάσσια υπεροχή των Ελλήνων κατά την επανάσταση του 1821.
