CIA Mission 2014: Με ένα U-2 πάνω από την Μόσχα!

To U-2C με αριθμό σειράς 56-6680 που βρίσκεται αναρτημένο στην οροφή της αίθουσας εκθεμάτων του Air & Space Museum την Ουάσιγκτον φέρει ακόμη το ενθύμιο της πρώτης αποστολής του Κάρμινε Βίτο πάνω από την Σοβιετική Ένωση: μια τσίχλα, κολλημένη κάτω από την αριστερή πλευρά του κοκπιτ. «Ήμουν λίγο νευρικός και ο λαιμός μου είχε στεγνώσει» θυμόταν πολλά χρόνια μετά. Και δικαιολογημένα. Διότι η πρώτη του επιχειρησιακή αποστολή από το Wiesbaden της Δ. Γερμανίας στις 5 Ιουλίου 1956 προέβλεπε πτήση πάνω από την ίδια την Μόσχα!

Ο Βίτο ήταν ένας από τους πρώτους έξι πιλότους που εκπαιδεύθηκαν στο νέο αναγνωριστικό που κατασκεύασε η Lockheed για την CIA και ο μόνος που πέταξε πάνω από την πρωτεύουσα της «Κόκκινης Αυτοκρατορίας» τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Η Αποστολή 2014 ήταν η τρίτη υπέρπτηση U-2 πάνω από «δυνητικώς εχθρική περιοχή». Οι πιλότοι τις έλεγαν λακωνικά «hot flights».
Είχε προηγηθεί η πτήση του Καρλ Όβερστρητ πάνω από την Πολωνία και την Ανατολική Γερμανία στις 20 Ιουνίου 1956, για να ακολουθήσει ο Χέρβυ Στόκμαν στις 4 Ιουλίου πετώντας επί 8 ώρες και 45΄πάνω από σοβιετικό έδαφος, φθάνοντας βόρεια μέχρι το Λένινγκραντ όπου αφού φωτογράφησε τα ναυπηγεία, έστρεψε δυτικά φωτογραφίζοντας βάσεις βομβαρδιστικών στις χώρες της Βαλτικής.
Οι Σοβιετικοί σήκωσαν μαχητικά για να αναχαιτίσουν τον Όβερστρητ αλλά δεν μπόρεσαν να τον φθάσουν. Η πτήση του Στόκμαν επίσης παρακολουθείτο από τα σοβιετικά ραντάρ και αρκετά MiG απογειώθηκαν για την αναχαίτισή του, μάταια όμως. Στο ύψος που πετούσε το U-2 τίποτα δεν το έφθανε. Οι Αμερικανοί είχαν το απόλυτο αναγνωριστικό που θα τους αποκάλυπτε τα μυστικά των Σοβιετικών.
Το μεγαλύτερο μυστικό ήταν πόσα ακριβώς βομβαρδιστικά τζετ είχαν οι Κόκκινοι. Ο φόβος της αμερικανικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας ήταν μια μαζική επίθεση σοβιετικών πυρηνικών βομβαρδιστικών από τον Πόλο κατά των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ουάσιγκτον έπρεπε οπωσδήποτε να μάθει, όπως και ο,τιδήποτε άλλο ετοίμαζαν οι Σοβιετικοί. Και αυτό ήταν δουλειά των U-2.

Το κλιμάκιο των τεσσάρων U-2 που είχε αναπτυχθεί στο Wiesbaden άρχισε τις πτήσεις προσπαθώντας να συμπληρώσει τα κομμάτια του παζλ των πληροφοριών. H επιλογή του Βίτο για την αποστολή που θα τον έφερνε πάνω από την Μόσχα υπαγορεύθηκε περισσότερο από τις συνθήκες, παρά από οτιδήποτε άλλο.

Πριν από κάθε επιχειρησιακή πτήση, το προσωπικό του κλιμακίου ετίθετο με σήμα σε επιφυλακή 12 ώρες πριν την απογείωση. Το διάστημα αυτό, χειριστές και προσωπικό εδάφους προετοιμάζοντο για την αποστολή. Οι άνθρωποι της Lockheed, της Pratt & Whitney και της Kodak πραγματοποιούσαν ελέγχους στο αεροσκάφος και τον υψηλά διαβαθμισμένο αναγνωριστικό εξοπλισμό ενώ οι πιλότοι φορούσαν την ειδική προστατευτική στολή μερικής πίεσης και εισέπνεαν καθαρό οξυγόνο για να αποβάλλουν άζωτο από τον οργανισμό τους ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο να υποστούν την νόσο των δυτών σε περίπτωση ταχείας αποσυμπίεσης.

Οι χειριστές έπρεπε να είναι «στον σωλήνα» τουλάχιστον δύο ώρες πριν δοθεί το «πράσινο φως» για την εκτέλεση της πτήσης. Η MC-3 Partial Pressure Flying Suit που ανέπτυξε η David Clark Co. ήταν ένα ακόμη μέτρο προστασίας, κάτι σαν ασφάλεια ζωής. Στο ύψος που επιχειρούν τα U-2, αν για οποιονδήποτε λόγο έχαναν την καλύπτρα ή την συμπίεση στο κοκπιτ, η αιφνίδια αποσυμπίεση θα έβραζε κυριολεκτικά τα υγρά του σώματος των πιλότων και θα τους σκότωνε στην στιγμή.

Σε περίπτωση ξαφνικής αποσυμπίεσης του κοκπιτ, οι σωλήνες της MC-3 θα φούσκωναν αυτόματα σφίγγοντας την φόρμα γύρω από τον κορμό και τα άκρα (ένα σύστημα κορδονιών εξασφάλιζε την τέλεια προσαρμογή της ακριβώς στο σώμα κάθε χειριστή) εμποδίζοντας το πρήξιμο που προκαλεί η έκθεση σε χαμηλή πίεση μέχρι ο πιλότος να κατεβάσει το αεροπλάνο χαμηλότερα, σε πιο ασφαλές υψόμετρο. Εκτός της στολής μερικής πίεσης οι χειριστές φορούσαν και την κάσκα MA-2 της International Latex Corp. η οποία παρείχε σταθερή πίεση και οξυγόνο.

Το συγκεκριμένο Σαββατοκύριακο της 4^ης Ιουλίου οι πάντες γιόρταζαν την εθνική επέτειο των Ηνωμένων Πολιτειών. «Χωρίς σήμα από τα Κεντρικά, μετά τις 5 το απόγευμα όλοι πήγαν στην Λέσχη» διηγείτο ο Κάρμινε Βίτο. Έτσι, όταν ήλθε καθυστερημένα σήμα για αποστολή, ήταν ο μόνος που είχε πιεί μόνο ένα ποτό! «Παρόλο που η σειρά των πτήσεων είχε καθοριστεί εκ των προτέρων τραβώντας ξυλαράκια, επιλέχθηκα εγώ για την αποστολή…»

Μετά από μια νύχτα… πυροτεχνημάτων που τον κράτησε άγρυπνο, η αποστολή ξεκίνησε νωρίς το επόμενο πρωί με το υποχρεωτικό πρόγευμα –μπριζόλα και αυγά. «Πάντα μας τάιζαν μπριζόλα και αυγά πριν την πτήση. Δεν είχα καμμία όρεξη για μπριζόλα και αυγά στις δύο τα ξημερώματα όμως ήταν στο checklist. Έτσι έπρεπε να τα φάω…». Με το λογότυπο της NACA στην ουρά, το «αεροσκάφος μετεωρολογικών ερευνών» 187, στην πραγματικότητα το ‘Article 347’ της CIA, άφησε τον διάδρομο του Wiesbaden για το Σιδηρούν Παραπέτασμα.
 
Η πορεία ήταν παρόμοια με αυτήν της Αποστολής 2013 αλλά νοτιότερα. Πετώντας πάνω από την Κρακοβία (Πολωνία) και κατόπιν πάνω από το Μπρεστ και το Μπαρανόβιτσι της Ουκρανίας, το U-2 θα κατευθυνόταν ανατολικά-βορειοανατολικά πραγματοποιώντας υπέρπτηση του Μινσκ με τελικό προορισμό την Κόκκινη Πρωτεύουσα.

 
Από την αρχή της αποστολής ο καιρός δεν ήταν σύμμαχος. Στο έδαφος η ορατότητα ήταν μόλις 200 πόδια και παρόλο που στα 3.000 με 4.000 πόδια ο ουρανός ήταν καθαρός, από τα μισά της διαδρομής και μετά υπήρχε πυκνή βάση νεφών. Μετά το Μινσκ ο καιρός καθάρισε ενώ ο Βίτο ακολουθούσε την σιδηροδρομική γραμμή προς την Μόσχα, προστατευμένη από ένα εκτενές δίκτυο ζωνών αεράμυνας σε ομόκεντρους κύκλους με ακτίνα 20, 40 και 60 χλμ από το κέντρο της πόλης.
 
Σε ύψος άνω των 66.000 ποδών, ο πιλότος του μοναχικού U-2 έπιασε στον ασύρματο το ρωσικό παραμύθι «Ο Πέτρος και ο Λύκος» που μετέδιδε στην μουσική εκδοχή του ένας σοβιετικός ραδιοφωνικός σταθμός. Κάτω από το αεροπλάνο κυλούσε αργά ένα μωσαϊκό καλλιεργημένης γης που θύμισε στον Βίτο ότι οι Ρώσοι αγρότες δούλευαν την γη με τα χέρια. «Δεν θα μπορούσα να θυμώσω με ανθρώπους που δούλευαν τόσο σκληρά. Δεν ήμουν ποτέ θυμωμένος με τον σοβιετικό λαό, μόνο με την κυβέρνησή τους» έλεγε χρόνια μετά.

Μπροστά φάνηκε η Μόσχα, κρυμμένη από αχλή… «Έκανα τόσο δρόμο μέχρι εδώ για το τίποτα» θυμάται πως σκέφτηκε τότε. Όμως οι φωτομηχανές του U-2 μπορούσαν και έβλεπαν μέσα από το πέπλο που κάλυπτε την σοβιετική πρωτεύουσα. Το εργοστάσιο όπου κατασκεύαζαν τα πρώτα βομβαρδιστικά τζετ μεγάλης εμβέλειας «Bison», στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Κέντρο Δοκιμών Ράμενσκε, ένα εργοστάσιο πυραυλοκινητήρων στο Χίμκι, όλα αποτυπώθηκαν με εξαιρετική ακρίβεια στο ειδικό αεροφωτογραφικό φιλμ που «έτρεχε» αχόρταγα κατά το photo-run.

Οι θυρίδες των φωτομηχανών έκλεισαν και o Βίτο έστρεψε βόρεια με πορεία προς τις ακτές της Βαλτικής –όπου φωτογράφισε ένα εργοστάσιο κατασκευής πυραύλων στο Καλίνινγκραντ– πριν στρέψει ξανά νότια για την Δυτ. Γερμανία και το Wiesbaden. Αργότερα έμαθε πως οι Σοβιετικοί έστειλαν τουλάχιστον πέντε MiG-17 για να τον αναχαιτίσουν.

Ο πιλότος του πρώτου MiG ματαίωσε την απογείωση αλλά το αεροσκάφος βγήκε εκτός διαδρόμου και εξερράγη… Ο Νο 2 πέρασε μέσα από τις φλόγες του αεροπλάνου του αρχηγού και εγκατέλειψε κι αυτός. Δύο ακόμη μαχητικά επιφυλακής απογειώθηκαν όμως οι χειριστές τους χάθηκαν και συγκρούσθηκαν στον αέρα. Αμφότεροι εγκατέλειψαν χρησιμοποιώντας τα εκτινασσόμενα καθίσματά τους.
Ένα πέμπτο μαχητικό διετάχθη να απογειωθεί ωστόσο ο πιλότος του φαίνεται ότι χάθηκε και δεν μπόρεσε να βρει το ιπτάμενο τάνκερ. Έκτοτε αγνοείται… Ο Κάρμινε Βίτο δεν πιστώθηκε ποτέ αυτές τις «καταρρίψεις». Άλλωστε δεν έριξε ούτε σφαίρα.

Πλησιάζοντας στο Wiesbaden, το ραντάρ των Καναδών ακούστηκε στην συχνότητα. «Lone Ranger, εδώ Tonto. Διατήρησε την παρούσα πορεία. Έχεις 22 λεπτά πριν την προσγείωση». Ο Βίτο ήξερε ότι καλούσε αυτόν επειδή «είχαν το καλύτερο ραντάρ στην περιοχή» όμως δεν απάντησε. Τα U-2 πετούσαν τηρώντας πάντα σιγή ασυρμάτου. Και αυτή η σιγή καλύπτει σχεδόν όλο το φάσμα των αποστολών τους μέχρι σήμερα.

Ο σκιώδης κόσμος των Πληροφοριών είναι ο λόγος που ελάχιστες ιστορίες από την δράση των U-2 έχουν γίνει γνωστές όλα αυτά τα χρόνια. Ο Κάρμινε Βίτο πέταξε τις πρώτες αποστολές του τύπου από το 1955 έως το 1959, πραγματοποιώντας την τελευταία του πτήση με το πρώτο U-2C στην αεροπορική βάση Edwards. Τον Αύγουστο του 1960 άφησε τις Επιχειρήσεις των U-2 στα κεντρικά της CIA και επέστρεψε στην Αεροπορία απ’ όπου αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του Σμηνάρχου. Πέθανε τον Αύγουστο του 2003 στο Ώστιν του Τέξας.
Μια ιστορία λέει πως θα μπορούσε να είχε πεθάνει πολύ νωρίτερα. Κατά την διάρκεια μιας σημαντικής αποστολής, αντί να φάει μια καραμέλα λεμόνι (τις αγαπημένες του) έκανε λάθος στην τσέπη και έβαλε στο στόμα του το… χάπι υδροκυανίου που χορηγούσε η CIA για να αποφύγουν οι πιλότοι των U-2 τα βασανιστήρια σε περίπτωση που καταρριφθούν και συλληφθούν! Ο ίδιος πάντως διέψευδε την ιστορία αυτή. Άλλωστε η διάψευση είναι συνυφασμένη με την κατασκοπεία.
Η επιτυχία των πρώτων υπερπτήσεων του Detachment A από το Wiesbaden ενθάρρυνε την CIA. Οι Σοβιετικοί σήκωναν μαχητικά για να αναχαιτίσουν τα U-2 αλλά ποτέ δεν τα έφθαναν, μένοντας τουλάχιστον 20.000 πόδια χαμηλότερα από το ύψος που πετούσαν τα αμερικανικά κατασκοπευτικά. Στις 9 Ιουλίου 1956 ο Marty Knutson διέσχισε το μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής Ρωσίας, πετώντας από τις χώρες της Βαλτικής ως την Ουκρανία. Την επόμενη ημέρα ο Glen Dunaway πραγματοποίησε την μεγαλύτερη ως τότε πτήση του Det. A προς ανατολάς, φθάνοντας μέχρι την Κριμαία και πίσω. Οι Σοβιετικοί δεν χάρηκαν καθόλου.
Την ίδια ημέρα, η σοβιετική κυβέρνηση επέδωσε νότα διαμαρτυρίας στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Μόσχα, περιγράφοντας με αρκετές λεπτομέρειες τις «ωμές παραβιάσεις» του σοβιετικού εναερίου χώρου για αναγνωριστικούς σκοπούς. Οι Ρώσοι έκαναν λόγο για υπερπτήσεις από ένα «δικινητήριο μέσο βομβαρδιστικό». Αυτό επιβεβαίωνε ότι οι πιλότοι των MiG ήταν αρκετά μακριά από τα U-2 για να τα περιγράψουν με ακρίβεια.
Ο Πρόεδρος Αϊζενχάουερ δεν συμμεριζόταν τόσο την αισιοδοξία της CIA. Όπως του είχαν πει, τα σοβιετικά ραντάρ δεν ήταν σε θέση καν να εντοπίσουν ένα σχετικά μικρό σε μέγεθος αεροπλάνο όπως το U-2 σε ύψος 70.000 ποδών. Αποφάσισε απρόθυμα την αναστολή των υπερπτήσεων, παρόλο που αυτές είχαν αποδείξει πως το «χάσμα βομβαρδιστικών» που φοβόταν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν υπήρχε.
Τελικά ο Πρόεδρος άλλαξε γνώμη και έδωσε την έγκρισή του για νέες πτήσεις –αφού προηγουμένως έλαβε διαβεβαιώσεις πως τα U-2 είχαν πολλές πιθανότητες να διεισδύσουν στον σοβιετικό εναέριο χώρο χωρίς να εντοπισθούν. Σύντομα, ένα δεύτερο κλιμάκιο δημιουργήθηκε στην Τουρκία και ένα τρίτο στην Ιαπωνία. Υπερπτήσεις άρχισαν να εκτελούνται και από το Πακιστάν καθώς οι αναλυτές της CIA έκριναν ότι το δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης των Σοβιετικών ήταν ασθενέστερο στην περιοχή μεταξύ Κασπίας και Ιμαλαϊων.
Μετά από οκτώ υπερπτήσεις με ορμητήριο το Πακιστάν που απέφεραν ανεκτίμητες πληροφορίες, οι αποστολές πάνω από σοβιετικό έδαφος ήταν σποραδικές. Στα τέλη Απριλίου, το Det. 10-10 στο Πεσαβάρ ειδοποιήθηκε να ετοιμάσει μια ακόμη πτήση. Θα την εκτελούσε ένας έμπειρος πιλότος της CIA, o Gary Powers.
 
 
Αλέξανδρος Θεολόγου  
 
Πρώτη δημοσίευση 1/5/2018