Η μακρά “παράδοση” των κρατών της Αφρικής σε εμφύλιες διαμάχες είναι γνωστή. Οι κίνδυνοι όμως που εγκυμονούν σήμερα από μια πιθανή αποσταθεροποίηση της Αιθιοπίας σε συνδυασμό με την εύθραυστη πολιτική κατάσταση στις γειτονικές Σομαλία, Σουδάν και Ερυθραία, σχετίζονται άμεσα με την άνοδο του ισλαμιστικού κινήματος στη Μαύρη Ήπειρο και την πιθανή αύξηση των μεταναστευτικών ροών από την Αφρική προς την Ευρώπη.
Οι τρεις αεροπορικές επιδρομές της πολεμικής αεροπορίας της Αιθιοπίας κατά των ανταρτών στο Τιγκράι φανερώνει την κλιμάκωση των εχθροπραξιών σε έναν εμφύλιο με διεθνείς διαστάσεις.
Όλα ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2020, όταν η κυβέρνηση του βραβευμένου με Νόμπελ Ειρήνης, Άμπιι Αχμέτ (σ.σ: για την προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων με την Ερυθραία,) προχώρησε στην αναβολή των εκλογών στη χώρα εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού.
Η απόφαση αυτή θεωρήθηκε προσχηματική από το TPLF -Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο του Τιγκράι- το οποίο αξιοποιώντας τη μεγάλη επιρροή του στη χώρα και το ισχυρό στρατιωτικό του σκέλος (το οποίο αριθμεί 250.000 στρατιώτες) προχώρησε σε επιθέσεις σε κυβερνητικές υποδομές, παίρνοντας σταδιακά τον έλεγχο στην ομώνυμη περιοχή.
Η ισλαμιστική διείσδυση και οι μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη
Τις εξελίξεις στην περιοχή είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα σπεύσουν να αξιοποιήσουν προς όφελος τους ομάδες Τζιχαντιστών, όπως αυτή της Αλ-Σαμπάμπ. Η Αλ-Σαμπάμπ αποτελεί τη μεγαλύτερη τρομοκρατική τζιχαντιστική οργάνωση στην Ανατολική Αφρική (ιδιαίτερα στη Σομαλία) και συνεργάζεται στενά με τον ISIS και την Αλ-Κάιντα.
Αυτός είναι και ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρεπει να ανησυχούν, καθώς μπορεί το ISIS να ηττήθηκε στη Συρία, αλλά νέες οργανώσεις με δυναμικούς πυρήνες και χιλιάδες μαχητές είναι ενεργές στην ευρύτερη περιοχή του Σαχέλ, στο Αφγανιστάν αλλά και στη Σομαλία.
Ένα επιπλέον πρόβλημα το οποίο είναι ανάγκη να απασχολήσει την Ευρώπη είναι οι πιθανές προσφυγικές/μεταναστευτικές ροές τις οποίες θα προκαλέσει η επιδείνωση της κατάστασης στην Αιθιοπία. Πληροφορίες αναφέρουν ότι περίπου 10.000 πολίτες έχουν ήδη μετακινηθεί στο Σουδάν αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο, ενώ εκτιμήσεις αναφέρουν ότι είναι πολύ πιθανόν περίπου 100 χιλ. ακόμη Αιθίοπες να αναζητήσουν στο μέλλον την τύχη τους στην Ευρώπη. Και αυτό σε μία συγκυρία, όπου ανάλογη κινητικότητα παρατηρείται και στο Αφγανιστάν, μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν.
Απότοκος του εμφυλίου είναι και η οικονομική κρίση που μαστίζει την Αιθιοπία, η οποία πάλευε να συνέλθει από τις αιματηρές και καταστροφικές για την οικονομία της πόλεμο πολέμο με την γειτονική Ερυθραία, ο οποίος έληξε μόλις το 2019. Αυτή η κατάσταση στην οικονομία – με την καταστροφή των καλλιεργειών λόγω του πολέμου να είναι καταλυτική – αναμένεται να οδηγήσει σε επισιτιστική και ανθρωπιστική κρίση στο εσωτερικό της χώρας, η οποία αντιμετωπίζει ήδη σοβαρό πρόβλημα και με την πανδημία.
Ο ρόλος της διεθνούς κοινότητας και οι αναγκαίες πρωτοβουλίες της ΕΕ
Ο ΟΗΕ έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για τον τερματισμό της διένεξης των δύο πλευρών οι οποίες μέχρι σήμερα δεν έχουν τελεσφορήσει. Πέρα από τις ΗΠΑ – η οποία έχουν ενεργό ενδιαφέρον για την περιοχή – η Ευρώπη είναι ανάγκη να βγει από το “λήθαργο” της και να δράσει αποφασιστικά, καθώς οι συνέπειες θα χτυπήσουν πρώτα στα εδάφη της και όχι πέρα από τον Ατλαντικό.
Η παρουσία της κρίνεται επιβεβλημένη στην Ανατολική Αφρική με κάθε τρόπο και πιθανή αδιαφορία της (και) σε αυτό το πεδίο της διεθνής σκακιέρας θα επιφέρει βαρύ τίμημα στο άμεσο μέλλον.
Άλλωστε, η εξέλιξη του μεταναστευτικού προβλήματος αναμένεται να είναι εκρηκτική το επόμενο διάστημα και δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Τα διπλωματικά της εργαλεία έχουν αποδειχθεί αδύναμα ως σήμερα ενώ μεμονωμένα τα κράτη μέλη – με εξαίρεση τη Γαλλία – δεν δείχνουν ιδιαίτερα “ζεστά” σε παρεμβάσεις τέτοιου βεληνεκούς.
Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό και με αφορμή τον εμφύλιο στην Αιθιοπία ότι πρέπει να τεθεί σε άμεση εφαρμογή το σχέδιο για τη δημιουργία και ενεργοποίηση μιας στρατιωτικής δύναμης ταχείας αντίδρασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η προάσπιση των συμφερόντων της αλλά και η ισχυροποίηση του κύρους της ΕΕ απαιτεί να αποδείξει την αποφασιστικότητα της με όλα τα μέσα. Μόνο τυχαίο δεν είναι ότι οι μέχρι σήμερα χλιαρές και άνευρες παρεμβάσεις της στο διεθνές στερέωμα αντιμετωπίζονται τις περισσότερες φορές με αδιαφορία και ειρωνικές ανακοινώσεις από τους “ισχυρούς” του πλανήτη.
