Το «σοβαρό επεισόδιο» μεταξύ σοβιετικού και βρετανικού Ναυτικού που αποκάλυψαν μυστικά αρχεία του Foreign Office

Αποχαρακτηρισμένα απόρρητα έγγραφα του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών αποκαλύπτουν ότι ο Ψυχρός Πόλεμος ενίοτε γινόταν λίγο… θερμότερος. Σύμφωνα με το Foreign Office, ένα σοβιετικό πολεμικό έβαλλε εναντίον ελικοπτέρου του Βασιλικού Ναυτικού που εκτελούσε «πτήση ρουτίνας» ανοικτά της Κύπρου πριν 42 χρόνια σε ένα επεισόδιο που θα μπορούσε κάλλιστα να εξελιχθεί άσχημα.
Το περιστατικό το οποίο κρατήθηκε μυστικό για τέσσερεις και πλέον δεκαετίες σημειώθηκε το πρωί της 13^ης Ιουνίου 1976, όταν ένα ανθυποβρυχιακό ελικόπτερο Wessex HAS.3 του 737 NAS δέχθηκε επίθεση με φωτοβολίδες από ένα σοβιετικό ναρκαλιευτικό που έπλεε ανοικτά των ανατολικών ακτών της Κύπρου. Το ναρκαλιευτικό «473» έβαλλε δις με πράσινες φωτοβολίδες (rocket flares) κατά του ελικοπτέρου οι οποίες πέρασαν 20 και 10 γυάρδες μπροστά του (18 μ και 9 μ αντίστοιχα) θέτοντάς το σε κίνδυνο, αναφέρουν τα σχετικά έγγραφα.
Το ελικόπτερο πετούσε «σε απόσταση ασφαλείας» από το σοβιετικό πολεμικό, σημειώνεται στην αναφορά του Ναυτικού. Οι ρουκέτες εκτοξεύθηκαν σε μια προσπάθεια να προκαλέσουν απώλεια ελέγχου στο πλήρωμα του Wessex για να συντριβεί, υποστηρίζει δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Telegraph. Ωστόσο, το εν λόγω περιστατικό, όσο σοβαρό κι αν χαρακτηρίζεται, δεν ήταν παρά ένα ακόμη επεισόδιο του Ψυχρού Πολέμου –από τα πολλά που δυνητικώς θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια κλιμάκωση.

Το βρετανικό ελικόπτερο αποχώρησε από την περιοχή και προσνηώθηκε στο HMS Devonshire (D02), ένα αντιτορπιλλικό κατευθυνομένων βλημάτων κλάσης County, το οποίο συμμετείχε σε ναυτικά γυμνάσια στην Ανατολική Μεσόγειο την συγκεκριμένη περίοδο. Ποιος… παρακολουθούσε ποιόν, δεν είναι δύσκολο να το αντιληφθεί κανείς.
Το περιστατικό προκάλεσε τότε την εντονότατη αντίδραση της βρετανικής Πρεσβείας στην Μόσχα που επέδωσε στο σοβιετικό υπουργείο Εξωτερικών νότα διαμαρτυρίας για τις ενέργειες του πληρώματος του ναρκαλιευτικού. «Λυπούμεθα που το ελικόπτερό μας, επιχειρώντας πάνω από ανοικτή θάλασσα σε ασφαλή απόσταση από την διεθνή ναυσιπλοΐα, έπρεπε να αντιμετωπίσει αυτή την επικίνδυνη παρενόχληση» ανέφερε χαρακτηριστικά η βρετανική διακοίνωση.
Η τότε κυβέρνηση των Εργατικών πάντως δεν ήθελε κλιμάκωση των σχέσεων με την Σοβιετική Ένωση και ο πρωθυπουργός Κάλαχαν αποσιώπησε το συμβάν. Ωστόσο λίγους μήνες πριν, ο Υπαρχηγός του Επιτελείου Ναυτικού, Ναύαρχος Σερ Τζων Τρέτσερ, προειδοποιούσε ότι οι Σοβιετικοί επεκτείνουν «θεαματικά» τις ναυτικές τους δραστηριότητες όσο ποτέ άλλοτε.
«Τους βλέπουμε να επιδεικνύουν την δύναμή τους όλο και περισσότερο και σε κάθε άσκηση φαίνεται να αυξάνεται το επίπεδο του σοβιετικού ενδιαφέροντος και δραστηριότητος» επεσήμαινε. Για όσους ήταν πολύ νέοι για να θυμούνται, αυτή η διαρκής επαγρύπνηση και ανησυχία για το απρόβλεπτο ήταν ο Ψυχρός Πόλεμος.
Αλέξανδρος Θεολόγου
 
Πρώτη δημοσίευση 1/8/2018