D-Day Recon: Αποστολή με Photo-Lightning πάνω από τις ακτές της Νορμανδίας

Οι μεγάλες ασπρόμαυρες αεροφωτογραφίες της απόβασης των Συμμάχων στις 6 Ιουνίου 1944 μαρτυρούν μια από τις λιγότερο διαφημισμένες αλλά από τις πιο επικίνδυνες αποστολές του πολέμου: της εναέριας αναγνώρισης. Χωρίς όπλα, μόνο με τις φωτομηχανές τους, την ταχύτητα του αεροπλάνου τους και μπόλικη τύχη, απαραίτητη σε κάθε αποστολή όσο καλά σχεδιασμένη κι αν είναι, οι πιλότοι των φωτοαναγνωριστικών πέταξαν πάνω από τις ακτές της Νορμανδίας όχι μόνο κατά την διάρκεια της «Μεγαλύτερης Ημέρας του Πολέμου» αλλά και πιο πριν, σε μια προσπάθεια να αποκαλύψουν τα μυστικά της γερμανικής άμυνας.

Τα αναγνωριστικά Lighting της USAAF μπορούσαν να φέρουν τέσσερεις έως πέντε διαφορετικούς τύπους φωτομηχανών στην θέση των πολυβόλων του ρύγχους, εφοδιασμένες με φακούς 5΄΄ έως 40΄΄ για… αδιακρισίες ακριβείας. Πετώντας σε ύψη από 25.000 έως 40.000 πόδια, τα αεροπλάνα ούτε που ακούγονταν στο έδαφος όμως την ίδια ώρα τα καρέ του φωτογραφικού φιλμ «έτρεχαν» αποτυπώνοντας με απίστευτη λεπτομέρεια αυτά που ο εχθρός ήθελε να κρύψει.
Οι πιλότοι των αναγνωριστικών ήταν μια ειδική κατηγορία από μόνοι τους. Το να πετούν «μόνοι, άοπλοι και άφοβοι» για ώρες στην υποστρατόσφαιρα απαιτούσε χειριστική δεινότητα, άψογη ναυτιλία, τέλεια φυσική κατάσταση και ατσάλινα νεύρα. Άλλωστε η δουλειά τους μόνο εύκολη δεν ήταν: να βρεις και να φωτογραφίσεις έναν (καμουφλαρισμένο) στόχο σε μια περιοχή 91,5 τετρ. μέτρων από τα 35.000 πόδια με το ταχύμετρο στα 400 μίλια την ώρα ακούγεται αρκετά δύσκολο. Στην πραγματικότητα είναι ακόμη δυσκολότερο όμως οι πιλότοι των αναγνωριστικών ήταν από τους καλύτερους. Έπρεπε να ήταν.
 

Πίσω από κάθε επιτυχημένη αποστολή βρίσκεται το πλήρωμα εδάφους του αεροπλάνου. Μηχανικοί με φόρμες μέσα στα λάδια και λεκέδες από υδραυλικό υγρό, οπλουργοί, φωτοτεχνίτες, όλοι τους δουλεύουν αμέτρητες ώρες πριν και μετά από κάθε επιχειρησιακή έξοδο. Είναι η εγγύηση ότι όλα θα λειτουργήσουν όπως πρέπει. Τα φώτα της δημοσιότητας σπανίως πέφτουν πάνω τους αλλά αυτοί είναι πάντα εκεί, ποτέ μακριά από το αεροπλάνο «τους».


Η Επιχείρηση Overlord βασίστηκε σε αναρίθμητες πληροφορίες πρακτόρων στην Γαλλία, τολμηρές αποστολές Commando που ρίσκαραν την ζωή τους για να φέρουν δείγματα εδάφους από τις ακτές όπου θα γινόταν η συμμαχική απόβαση και ακόμη πιο τολμηρές αποστολές αναγνώρισης στο φως της ημέρας. Οι φωτογραφίες που έφεραν πίσω οι πιλότοι των αναγνωριστικών έδειξαν την διάταξη των αντιαποβατικών κωλυμάτων, σειρές ολόκληρες από χαλύβδινους «Σκαντζόχοιρους», «Σιδερένιες Πύλες» και πασσάλους, πολλοί με νάρκες Teller προσαρμοσμένες στην κορυφή τους. Όταν ανέβαιναν τα νερά με την παλίρροια, ο κίνδυνος για τα αποβατικά θα ήταν θανάσιμος και αθέατος.
 



Γι’ αυτές τις φωτογραφίες τα αναγνωριστικά πέταξαν ΠΟΛΥ χαμηλά. Και όπως δείχνουν μερικές από αυτές, μπορούσαν να πετάξουν και… χαμηλότερα! Οι σημειώσεις στο πίσω μέρος τους είναι ενδεικτικές. «Επάκτια άμυνα. Γαλλία. «Σκαντζόχοιροι». Παρατηρείστε το άλογο στην ακτή με ομάδα εργασίας». Φανταστείτε την έκπληξη των Γερμανών της ομάδας εργασίας…
 
Οι φωτογραφίες που ελήφθησαν τον προηγούμενο μήνα της απόβασης, αποκάλυψαν πολλά από τα μυστικά της άμυνας του εχθρού. Οι φωτοερμηνευτές δούλευαν υπερωρίες προκειμένου να έχουν έτοιμα φωτομωσαϊκά όπως το εικονιζόμενο της Utah Beach για τους σχεδιαστές της απόβασης. Οι πληροφορίες των αεροφωτογραφιών αποτυπώθηκαν σε λεπτομερείς χάρτες για τον τρομερό βομβαρδισμό που θα άνοιγε τον δρόμο στις συμμαχικές δυνάμεις εισβολής, οι Διοικητές των μονάδων ενημερώθηκαν για τα αμυντικά έργα των Γερμανών στις ακτές, τα σχέδια επικαιροποιήθηκαν. Όλα πλέον ήταν έτοιμα για την απελευθέρωση της Ευρώπης.
 

Οι μηχανικοί είναι οι άνθρωποι που ξεκινούν μια αποστολή. Για την ακρίβεια έχουν ήδη ξεκινήσει την δουλειά τους πολύ πριν οι πιλότοι πάνε για ενημέρωση. Από μια βάση «κάπου στην Βρετανία» (οι λογοκριτές του Στρατού επαγρυπνούσαν πάντα) ένα F-5 Lightning του 7th Photographic Group (Reconnaissance) ετοιμάζεται για πτήση.

Τα αναγνωριστικά ταξιδεύουν πολύ γι’ αυτό και… διψάνε πολύ. Το πλήρωμα εδάφους φροντίζει να μην διψάσει το αεροπλάνο του αναρτώντας τις απαραίτητες εφεδρικές δεξαμενές καυσίμου χωρίς loader, με τα χέρια! Ο χρόνος ήδη τρέχει.

Αυτές οι κάμερες είναι τα αληθινά «όπλα» του F-5. Γι’ αυτό άλλωστε μοιάζουν με… κανόνια! Πραγματικά εργαλεία κατασκοπίας ακριβείας από ύψος 6 μιλίων, απαιτούσαν ιδιαίτερη προσοχή στην τοποθέτησή τους, όπως αν οι υπόλογοι τοποθετούσαν στο αεροπλάνο όπλα.

Στην Αίθουσα Ενημέρωσης της Μοίρας οι χειριστές μαθαίνουν τις αποστολές της ημέρας. Εδώ τίποτε δεν αφήνεται στην τύχη: πορείες, κωδικοί, φωτεινά σήματα, καιρικές συνθήκες προς την περιοχή του στόχου και πάνω από αυτόν, όλα αναλύονται με εξαντλητική σχολαστικότητα. Το αεροπορικό ρητό «Καλύτερα να είσαι εδώ κάτω και να εύχεσαι να ήσουν εκεί πάνω, παρά να είσαι εκεί πάνω και να εύχεσαι να ήσουν εδώ κάτω» δεν βγήκε χωρίς λόγο…

Τελευταίες λεπτομέρειες από τον Αξιωματικό Επιχειρήσεων. Μετά, ο πιλότος του αναγνωριστικού θα είναι μόνος του. Όμως γι’ αυτό έχει εκπαιδευτεί και μάλιστα εντατικά –η εναέρια αναγνώριση είναι ατομικό σπορ.
 

Εάν συναντούσαν εχθρικά μαχητικά, οι πιλότοι των αναγνωριστικών δεν είχαν άλλη προστασία εκτός από την εντυπωσιακή ταχύτητα του Lightning. Τρεις καθρέπτες οπίσθιας θέας, στην κορυφή και εκατέρωθεν της καλύπτρας, βοηθούσαν στην αποφυγή δυσάρεστων εκπλήξεων. Ωστόσο τίποτε δεν αποτελεί καλύτερη εγγύηση ασφαλείας από την συνεχή επαγρύπνηση.
 

Πτήση προς την περιοχή ενδιαφέροντος. Το εικονιζόμενο F-5 (s/n 43-29006) ‘Sis and Willie’ φέρει τις χαρακτηριστικές ασπρόμαυρες λωρίδες αναγνώρισης (Invasion stripes) οι οποίες βάφτηκαν σε όλα τα αεροσκάφη των Συμμάχων εν όψει της Απόβασης στην Νορμανδία.
 

D-Day, 6 Ιουνίου 1944: Ένα αμερικανικό F-5 της USAAF αποτυπώνει σε φιλμ την κίνηση αποβατικών σκαφών στην Ακτή Juno των Καναδών, στο Courseulles-sur-Mer. Η Ιστορία καταγράφεται σε πραγματικό χρόνο.
 

Οι πρώτες συμμαχικές απώλειες συγκεντρώνονται στον αιγιαλό αποβάσεως της Utah Beach για εκκένωση. Εκτιμάται ότι μόνο την πρώτη ημέρα της απόβασης οι απώλειες ανήλθαν σε τουλάχιστον 10.000 άνδρες, εκ των οποίων 4.414 επιβεβαιωμένα νεκροί…

Αγροί σπαρμένοι με assault gliders… Οι κάμερες ενός αναγνωριστικού Lightning φωτογραφίζουν τα ανεμόπτερα εφόδου που έφεραν ενισχύσεις στην Νορμανδία την πρώτη ημέρα της απόβασης.

Φέρνοντας πίσω πολύτιμες φωτογραφίες για ανάλυση, ένα F-5 επιδεικνύει τις λωρίδες αναγνώρισης που έφεραν τα συμμαχικά αεροσκάφη. Επιχειρώντας κυρίως από το Mount Farm του Oxfordshire, τα αναγνωριστικά του 7th Photographic Group (Reconnaissance) εκτέλεσαν συνολικά 4.251 αποστολές πάνω από την κατεχόμενη Ευρώπη επιστρέφοντας με περισσότερες από 3 εκατ. φωτογραφίες! Ο ρόλος που διαδραμάτισε η Μονάδα πριν και κατά την διάρκεια της συμμαχικής απόβασης (31 Μαίου-30 Ιουνίου 1944) αναγνωρίσθηκε με Distinguished Unit Citation.
 

Από το αεροπλάνο, οι φωτοαποθήκες φθάνουν χωρίς καθυστέρηση με jeep στην Μοίρα για την εμφάνιση και φωτοερμηνεία του φιλμ. Οι μεγάλες διαστάσεις των αρνητικών (9΄΄x 9΄΄) υπόσχονταν καθαρές και «ευανάγνωστες» φωτογραφίες κάνοντας ευκολότερη την δουλειά των φωτοερμηνευτών.
 


Ακολουθεί η «φωτοπληροφοριακή αξιοποίηση» των καρέ της αποστολής. Στην αίθουσα φωτοερμηνείας, διαβαθμισμένο προσωπικό τοποθετεί την φωτοταινία σε μια φωτεινή τράπεζα προκειμένου να διαπιστωθεί τί ακριβώς τράβηξαν οι κάμερες του αεροσκάφους. Τα αρνητικά αποκτούν ταυτότητα με την αναγραφή στοιχείων όπως ημερομηνία, την Μοίρα που πέταξε την συγκεκριμένη αποστολή, ύψος πτήσης, τύπος κάμερας κ.ά ώστε μετά τους απαραίτητους μαθηματικούς υπολογισμούς και τις γεωμετρικές και τριγωνομετρικές μετρήσεις να γίνει εντοπισμός του στόχου επί χάρτου με αντιπαραβολή των διαθέσιμων στοιχείων.
 

Στα εμφανιστήρια, τεράστιες βρετανικές μηχανές τυπώνουν αυτόματα σε χαρτί το θέμα των αρνητικών καθώς δύο αξιωματικοί ρίχνουν μια πρώτη ματιά στα αποτελέσματα του photo run. Κάθε τέτοια μηχανή μπορούσε να τυπώνει 900 φωτογραφίες την ώρα.
 

Εφοδιασμένοι, εκτός από στερεοσκόπια, με υπομονή, μεθοδικότητα και βαθιά γνώση του αντικειμένου, οι φωτοερμηνευτές «παίζουν» με κανόνες οπτικής και τριγωνομετρίας, ευκρίνειες φωτομηχανών, ύψη, ταχύτητες και κλίσεις αεροσκαφών κατά την λήψη προκειμένου να αντλήσουν και την παραμικρή λεπτομέρεια από τις αεροφωτογραφίες μπροστά τους.

Η ανάλυση και η φωτοερμηνεία θα συνεχισθεί προκειμένου να αποκαλυφθούν και τα πιο καλά κρυμμένα μυστικά του αντιπάλου. Στην φωτοερμηνεία η ακρίβεια παίζει πρωταρχικό ρόλο αφού, αναλόγως της κλίμακας, ένα χιλιοστό εκτός σημαίνει απόκλιση έως και δέκα μέτρα.
 

Η Ακτή Omaha όπως την είδαν τα αναγνωριστικά του 7th Photo Group (Recon.) Για την αναγνώριση και χαρτογράφηση περιοχών, οι φωτοερμηνευτές χρησιμοποιούσαν περισσότερες από μια κατακόρυφες φωτογραφίες ή έναν συνδυασμό κατακορύφων και λοξών αεροφωτογραφιών, συνθέτοντας την εικόνα μιας ολόκληρης περιοχής.
 

Στις ακτές της απόβασης, αρματαγωγά LST ξεφορτώνουν ακατάπαυστα άνδρες, εφόδια και υλικά κάτω από μια προστατευτική «ομπρέλλα» αντιαεροπορικών αεροστάτων. Στο εσωτερικό μαίνοντο σφοδρές μάχες με τις γερμανικές τεθωρακισμένες Μεραρχίες όμως το προγεφύρωμα στην Γαλλία ήταν γεγονός.
 
Την ίδια ώρα, οι υπόλογοι φορτώνουν με δύο κάμερες με φακούς 24΄΄ ένα φωτογραφικό Lightning για μια ακόμη αποστολή. Ο πόλεμος δεν τελείωσε αλλά στην Νορμανδία ξεκίνησε η αρχή του τέλους που θα γραφόταν σχεδόν έναν χρόνο αργότερα στο ερειπωμένο Βερολίνο.
 

 
Σε εκείνον τον πόλεμο όλοι πολέμησαν με ό,τι είχαν, με την ίδια όμως προσήλωση στην τελική νίκη. Οι αναγνωριστές μπορεί να μην έβγαλαν άσσους με δεκάδες καταρρίψεις αλλά τα «όπλα» τους διαπέρασαν την άμυνα του εχθρού αποκαλύπτοντας τα μυστικά και τις αδυναμίες του. Και αυτό, 74 χρόνια πριν ήταν αρκετό για να κάνει την διαφορά.
 
Αλέξανδρος Θεολόγου
 
Πρώτη δημοσίευση 2/6/2018