Στις 15 Αυγούστου του 1940, λίγο πριν τη λιτάνευση της ιερής εικόνας της Παναγίας Τήνου, το ιταλικό υποβρύχιο «Ντελφίνο» “εν καταδύσει” εξαπέλυσε τρεις τορπίλες κατά του ευδρόμου ΕΛΛΗ ενώ ήταν αγκυροβολημένο έξω από τον λιμένα της Τήνου όπου και συμμετείχε στις εκδηλώσεις του εορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, εκ των οποίων μόνο μία βρήκε το στόχο της, προκαλώντας έκρηξη στο μηχανοστάσιο και πυρπόληση των δεξαμενών πετρελαίου, με 9 νεκρούς και 24 τραυματίες. Οι δε άλλες δύο τορπίλες προορίζονταν να χτυπήσουν τα επιβατηγά Έλση και Έσπερος που βρίσκονταν μέσα στο λιμάνι της Τήνου. Όμως η απόπειρα απέτυχε και οι τορπίλες αστόχησαν και εξερράγησαν στη προκυμαία χωρίς να προκαλέσουν θύματα. Όλοι μας γνωρίζουμε τη συνέχεια της εν λόγω ιστορίας, με τον ελληνισμό να συσπειρώνεται κατά τα ων Ιταλών εισβολέων του 1940 και να βροντοφωνάζει ΌΧΙ στην Ιταλική υπεροψία. Αυτά που δε γνωρίζουμε ή αμελούμε οι περισσότεροι, είναι η ενδιαφέρουσα ιστορία του ιταλικού υποβρυχίου που με τη δράση του οδήγησε την ελληνική κοινωνία από τη γιορτή στο πένθος, εκείνο το Δεκαπενταύγουστο.
Το Delfino (που ασφαλώς στα ελληνικά σημαίνει Δελφίνι), ήταν ένα υποβρύχιο που υπηρετούσε στο Ιταλικό Βασιλικό Ναυτικό κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έλαβε το όνομά του από το Ντελφίνο του 1892, το πρώτο ιταλικό υποβρύχιο που κατασκευάστηκε ποτέ. Η κατασκευή του ξεκίνησε στις 27 Απριλίου 1930 και άνηκε στην οικογένεια των ιταλικών υποβρυχίων τύπου «Καρχαρίας», στα ιταλικά «Squalo». Παραδόθηκε στο Ιταλικό Πολεμικό Ναυτικό μαζί με άλλα τρία υποβρύχια, μοναδικά στο είδος τους, στις 19 Ιουνίου 1931.
Χαρακτηριστικά
Τα υποβρύχια Squalo-class ήταν μια ομάδα τεσσάρων υποβρυχίων που κατασκευάστηκαν αποκλειστικά στην Ιταλία για το Ιταλικό Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό. Κατασκευάστηκαν στο ναυπηγείο Cantieri Riuniti dell’Adriatico (CRDA) στο Monfalcone και σχεδιάστηκαν από τον κατασκευαστή Κούριο Μπερνάρντις.
Τα υποβρύχια Squalo-class ήταν ουσιαστικά επαναλήψεις της προηγούμενης κατηγορίας Bandiera (ελληνική μετάφραση: «Σημαία»), που χρησιμοποίησε η Ιταλία στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως τα προηγούμενα, έτσι και αυτά, μοιράστηκαν τα ίδια προβλήματα, αναφορικά με τη σταθερότητα και το βύθισμα, απαιτώντας τις ίδιες τροποποιήσεις. Είχαν βάρος 920 μετρικούς τόνους (910 τόνους) όταν βρίσκονταν στην επιφάνεια, ενώ όταν βυθίζονταν ζύγιζαν 1.125 μετρικούς τόνους (1.107 τόνους). Είχαν μήκος 69,8 μέτρα, είχαν πλάτος 7,21 μέτρων, ενώ το βύθισμα τους ήταν 5,19 μέτρων.
Για τη λειτουργία τους στην επιφάνεια, τα σκάφη τροφοδοτήθηκαν από δύο πετρελαιοκινητήρες 1.500 ίππων (1.119 kW), καθένας εκ τον οποίων τροφοδοτούσε ένα άξονα προπέλας. Κατά την κατάδυση κάθε άξονας προπέλας οδηγούνταν από έναν ηλεκτροκινητήρα 650 ίππων (485 kW). Θα μπορούσαν να αναπτύξουν ταχύτητα έως και 15,1 κόμβους (28 χλμ/ώρα) στην επιφάνεια και 8 κόμβους (15 χλμ/ώρα) υποβρύχια. Στην επιφάνεια, η τάξη «Squalo» είχε μια εμβέλεια 5.650 ναυτικών μιλίων (10.460 χλμ.) με ταχύτητα 8 κόμβους (15 χλμ./Ώρα), ενώ υποβρύχια, τα καύσιμα του αρκούσαν για ταξίδι 100 ναυτικών μιλίων (190 χλμ.) με ταχύτητα 3 κόμβους (5,6 km/h).
Τα σκάφη ήταν οπλισμένα με οκτώ εσωτερικούς σωλήνες τορπιλών 53,3 εκατοστών (21 ίντσες), τέσσερις στην πλώρη και τέσσερις στην πρύμνη. Μπορούσαν να φέρουν έως και δώδεκα τορπίλες . Ήταν επίσης οπλισμένοι με ένα πυροβόλο όπλο 102 χιλ. για μάχες στην επιφάνεια. Παράλληλα έφεραν ελαφρύ αντιαεροπορικό όπλο αποτελούμενο από ένα ή δύο πολυβόλα των 13,2 χιλ.
Πρότερη δραστηριότητα
Μετά την είσοδο στην υπηρεσία του Ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού, το Ντελφίνο έκανε δύο μεγάλα ταξίδια. Στη Μαύρη Θάλασσα το 1933 και στην ανατολική Μεσόγειο το 1934. Τον Δεκέμβριο του 1936 περιπολούσε την ανατολική ακτή της Ισπανίας κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφύλιου Πολέμου, κάνοντας μια αποτυχημένη επίθεση εναντίον ενός εμπορικού πλοίου. Το 1937, μετά τον δεύτερο ιταλο-αιθιοπικό πόλεμο, το Ντελφίνο στάλθηκε στην Ερυθρά Θάλασσα και επέστρεψε στη Μεσσήνη το επόμενο έτος.
Ο τορπιλισμός της «Έλλης»
Μετά την είσοδο της Ιταλίας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο τον Ιούνιο του 1940, το Ντελφίνο περιπολούσε στο Αιγαίο. Στις 15 Αυγούστου 1940 ο Ντέλφινο συμμετείχε στον τορπιλισμό του ελληνικού καταδρομικού «Έλλη», το οποίο βρισκόταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Τήνου, για τους εορτασμούς της Παναγίας. Η ελληνική πλευρά ανησυχούσε ότι το παλαιό, αν και πρόσφατα εκσυγχρονισμένο, ελαφρύ πλοίο, θα ήταν ευάλωτο μετά από μια σειρά απρόκλητων βομβιστικών επιθέσεων από ιταλικά αεροσκάφη σε σκάφη του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, κατά τη διάρκεια εκείνου του καλοκαιριού του 1940. Ωστόσο, η επικρατούσα άποψη ήταν ότι αυτή η Αγία μέρα, που είναι επίσης μια Αγία μέρα για τους Καθολικούς Ιταλούς, όπως και για τους Ορθόδοξους Έλληνες, θα απέτρεπε οποιαδήποτε επίθεση. Σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών της Ιταλίας, Τσιάνο, η επίθεση που διέταξε ο Μουσολίνι είχε ως στόχο να εκφοβίσει τους Έλληνες, οι οποίοι ήταν ουδέτεροι ως εκείνο το σημείο του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, αν και από τον Απρίλιο του 1940 είχαν δεχτεί βρετανικές εγγυήσεις εναντίον του Άξονα.
Μετά την επίθεση, οι Ιταλοί κατηγόρησαν τους Βρετανούς ότι έκαναν αυτοί την επίθεση χρησιμοποιώντας τορπίλες που αγοράστηκαν πριν από τον πόλεμο. Η επιχείρηση κατάφερε μόνο να ενώσει τους Έλληνες, εδραιώνοντας την απάντησή τους στο τελεσίγραφο της Ιταλίας δύο μήνες αργότερα (28 Οκτωβρίου).
Μετέπειτα δράση και βύθιση
Στις 29 Νοεμβρίου 1940 στο βόρειο Αιγαίο, το Ντελφίνο τορπίλισε με δύο τορπίλες το ελληνικό «Ψαρά». H ιταλική πλευρά ισχυρίστηκε πως το ελληνικό πλοίο είχε πληγεί, αλλά αυτό δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ. Την 1η Αυγούστου 1941, ενώ το Ντελφίνο περιπολούσε στο Τομπρούκ, δέχτηκε επίθεση από ένα βρετανικό αεροσκάφος Short Sunderland της 230 Μοίρας. Το Ντελφίνο πέτυχε να καταρρίψει το βρετανικό αεροσκάφος και περισυνέλεξε τέσσερις άνδρες από το πλήρωμα των δώδεκα. Μετά από περαιτέρω περιπολίες γύρω από τη Σικελία και τη Μάλτα, τον Φεβρουάριο του 1942, το Ντελφίνο μεταφέρθηκε στην σχολή υποβρυχίων στη Pula για εκπαιδευτικές αποστολές. Επέστρεψε στην ενεργό υπηρεσία τον Νοέμβριο του 1942, με έδρα το Τάραντο , πραγματοποιώντας τρεις αποστολές μεταφοράς στη Βόρεια Αφρική, λαμβάνοντας πάνω από 200 τόνους πυρομαχικών και καυσίμων. Στις 23 Μαρτίου 1943 το Ντελφίνο, βυθίστηκε μια ώρα μετά την αποχώρηση από το λιμάνι του Τάραντο, μετά από σύγκρουση με σκάφος συνοδείας του.
Γιάννης Γκουμάκης,
Πτυχιούχος Ιστορίας, Μεταπτυχιακός Φοιτητής Πολιτικής Επικοινωνίας
