Το ένα και μοναδικό διθέσιο Α-10 – κρούση τη νύχτα και με άσχημο καιρό

Η εταιρεία Fairchild Republic που σχεδίασε και ανέπτυξε το A-10, σχεδίασε και μία δοκιμαστική διθέσια έκδοση για το εξειδικευμένο αυτό αεροσκάφος εγγύς υποστήριξης, το τελευταίο της κατηγορίας του.

Αποτελούσε τροποποίηση από την Fairchild πάνω σε ένα από τα έξι υπάρχοντα μονοθέσια πρωτότυπα A-10 του αρχικού προγράμματος ανάπτυξης. Το πρωτότυπο που θα αποτελούσε την βάση επιλέχθηκε τον Μάρτιο και μέσα σε λίγους μόνο μήνες ήταν έτοιμο για την πρώτη του πτήση.
Πραγματικά, έλαβε κωδικοποίηση ως ΥΑ-10Β και ξεκίνησε τις δοκιμές πτήσης στο Κέντρο Ελέγχου Πτήσεων Αεροπορίας στην αεροπορική βάση Έντουαρντς της Καλιφόρνια το Μάιο του 1979.
Επρόκειτο για μία ακόμα πιο εξειδικευμένη έκδοση κρούσης του Α-10, που θα ήταν βελτιστοποιημένη ειδικά για επιχειρήσεις τη νύχτα καθώς και σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες.
 
Για τον σκοπό αυτό κρίθηκε απαραίτητη η ύπαρξη και δεύτερου πιλότου ως χειριστή οπλικών συστημάτων (ΧΟΣ) στην πίσω θέση του πιλοτηρίου, η οποία ειρήσθω εν παρόδω δεν καλυπτόταν από την «μπανιέρα» τιτανίου κάτω από τον πιλότο-χειριστή, με αποτέλεσμα ο ΧΟΣ να είναι απροστάτευτος από αντιαεροπορικά πυρά.
Η καλύπτρα άλλαξε τελείως από την εργοστασιακή ανοιγόμενη προς τα πάνω σε μία νέου τύπου ανοιγόμενη στο πλάι, που δεν κατέστη δυνατό να είναι μονοκόμματη κι έτσι στηριζόταν επί πλαισίου σχεδίου «Α» μεταξύ των πιλοτηρίων.
Τα εκτινασσόμενα καθίσματα ACES-II με τα οποία ήταν εξοπλισμένο ήταν προορισμένα να εκτιναχθούν μέσα από την καλύπτρα, που θα θρυμματίζονταν για τον σκοπό αυτό. Επίσης προστέθηκε ένα μεγάλο φέρινγκ στο πιλοτήριο για να φιλοξενήσει επιπρόσθετα συστήματα ηλεκτρονικών πτήσης.

Στα βασικά χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης έκδοσης ήταν βέβαια η ικανότητα πλοήγησης σε χαμηλό υψοόμετρο καθώς κι η ακριβής οπτική άφεση όπλων τη νύχτα και σε αντίξοες καιρικές συνθήκες .
Στο αεροσκάφος εγκαταστάθηκαν και άλλα συστήματα για να το βοηθήσουν στην προβεβλημένη αποστολή του. Το σύστημα Head-Up Display αναβαθμίστηκε ενώ προστέθηκε ένα νέο σύστημα FLIR καθώς και τηλεοπτικό σύστημα χαμηλού επιπέδου φωτισμού (LLLTV), αποστασιόμετρο λέιζερ, ραντάρ αποφυγής αναγλύφου, αδρανειακό σύστημα πλοήγησης, υψομετρητή ραντάρ και ηλεκτρονική κινούμενη απεικόνιση χαρτών.
Το FLIR και το αποστασιόμετρο λέιζερ εγκαταστάθηκαν σε ένα εξωτερικό ατρακτίδιο τοποθετημένο στον σταθμό οπλισμού υπ’ αρ. έξι (ο κεντρικός σταθμός στην άτρακτο), όπως και το ραντάρ αποφυγής αναγλύφου το οποίο αναρτήθηκε στον σταθμό οπλισμού υπ’ αρ. τέσσερα (στο κέντρο της πτέρυγας, πλησίον του αριστερού σκέλους προσγείωσης).


Το δε τηλεοπτικό σύστημα LLLTV αντικατέστησε το ατρακτίδιο Pave Penny (AN/AAS-35) το οποίο ήταν αναρτημένο στην εξωτερική δεξιά πλευρά του πιλοτηρίου.
Τα κάθετα σταθερά ανακατασκευάστηκαν με μία προέκταση 20 ιντσών ως προς το ύψος. Το αεροσκάφος διατήρησε το θηριώδες περιστροφικό πυροβόλο GAU-8/A των 30 χλστ. αλλά είχε πλέον μικρότερο τύμπανο πυρομαχικών χωρητικότητας 750 βλήματα αντί για 1.350.
Οι δοκιμές πτήσης του εν λόγω πρωτότυπου ΥΑ-10Β με αριθμό σειράς 73-1664, ξεκίνησαν στις 23 Οκτωβρίου 1979 στο Κέντρο Ελέγχου Πτήσεων Αεροπορίας, κατά τη διάρκεια της Προκαταρκτικής Αξιολόγησης Πτήσης της Αεροπορίας, η οποία έληξε στις 4 Δεκεμβρίου 1979.
Το αεροσκάφος πέταξε συνολικά σε 28 αποστολές συμπληρώνοντας 48,6 ώρες πτήσης, ενώ από τις αποστολές αυτές, περίπου το ένα τρίτο διεξήχθησαν το βράδυ. Το A-10Β θα μπορούσε να κάνει άφεση μέχρι και οκτώ τόνων οπλικού φορτίου ενάντια σε εχθρικά τεθωρακισμένα αλλά και αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα.

Παρόλο που το πρόγραμμα δοκιμών του ΥA-10Β υπήρξε επιτυχές αποδεικνύοντας ότι θα ήταν ένα βιώσιμο αεροσκάφος νυχτερινής κρούσης, το πρόγραμμα ακυρώθηκε εξαιτίας των εξελίξεων στον εξοπλισμό νυχτερινής επίθεσης (όπως τα ατρακτίδια LANTIRN) που το κατέστησαν παρωχημένη ιδέα.
Επιπλέον, ήδη είχε φανεί ότι το Α-10 δεν θα επιβίωνε ενάντια στους τεθωρακισμένους σχηματισμούς του Συμφώνου της Βαρσοβίας με τα ολόενα και αποτελεσματικότερα οργανικά αυτοκινούμενα αντιαεροπορικά συστήματα.
Η USAF προτίμησε να επενδύσει σε μαχητικά αεροσκάφη πολλαπλού ρόλου εξειδικευμένα στην κρούση μεν, αλλά με πλήρεις ικανότητες αυτοπροστασίας δε. Το αποτέλεσμα ήταν το F-15E Strike Eagle.

Είναι αξιοσημείωτο ότι εκφράστηκε ανάγκη από την αμερικανική Αεροπορία και για εξειδικευμένη διθέσια εκπαιδευτική έκδοση, όπως ήταν εξάλλου η συνήθης πρακτική με όλα τα στρατιωτικά αεροσκάφη την εποχή εκείνη.
Μάλιστα δόθηκε και σχετική παραγγελία το 1981, αλλά η χρηματοδότηση ακυρώθηκε από το Κογκρέσο με αποτέλεσμα οι νέοι πιλότοι στον τύπο να αναγκάζονται να πραγματοποιήσουν την πρώτη τους πτήση «κατ’ ευθείαν στα βαθιά», χωρίς εκπαιδευτή συγκυβερνήτη.
Το πρωτότυπο έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα και αυτή τη στιγμή βρίσκεται ως στατικό έκθεμα στην αεροπορική βάση Έντουαρντς, ενώ προηγουμένως εκτίθετο στο Εθνικό Μουσείο της αμερικανικής Αεροπορίας.
Πρώτη δημοσίευση 7/12/2018