F-16, σταράτα λόγια

Στον απόηχο της συνέντευξης Τύπου του ΥΕΘΑ προχθές, το θέμα του προγράμματος εκσυγχρονισμού των F-16 της ΠΑ βρίσκεται στον αέρα, εν αναμονή της ανταπόκρισης της αμερικανικής πλευράς, κυριολεκτικά στην εκπνοή της ισχύος της LOA και για την οποία οι ΗΠΑ είχε κάνει (ανεπισήμως) γνωστό ότι δεν προτίθεται να παρατείνει (χωρίς τίποτε να αποκλείεται).
Υπό αυτό το πρίσμα οποιεσδήποτε εικασίες επί του θέματος θα είχαν σύντομη διάρκεια ζωής και δεν έχει νόημα να προχωρήσουμε σε τέτοιες.
Υπάρχουν όμως κάποια θέματα που πρέπει να σημειωθούν σε ότι αφορά το πλαίσιο το όλου θέματος αλλά και την «επόμενη ημέρα», όποια και αν είναι αυτή.
Ας ξεκινήσουμε όμως από το πιο σημαντικό ζήτημα, το πιο φαίνεται να είναι το πρόβλημα λόγω του οποίου έχει σκαλώσει το θέμα. Σύμφωνα με την ενημέρωση του ΥΕΘΑ η  Ελλάδα (λόγω των μνημονικών υποχρεώσεων για την εμφάνιση πλεονασμάτων) δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη χρηματοδότηση (και όχι το ύψος πλέον) του προγράμματος F-16V που χαρακτήρισε εμπροσθοβαρές και ειδικότερα τις πληρωμές έως και το 2021.
Στην πραγματικότητα –και με την ουσιαστική διάρθρωση που έχουν τέτοια προγράμματα (όχι φυσικά μόνο για την Ελλάδα) το πρόγραμμα δεν είναι εμπροσθοβαρές στις πληρωμές αλλά εμπροσθοβαρές στην υλοποίησή του. Από όσο είναι γνωστό πολλά πράγματα πρέπει να γίνουν ταυτόχρονα στα πρώτα τρία ή τέσσερα χρόνια, περιλαμβανομένων και των παραγγελιών για όλα τα απάρτια υλοποίησης των συλλογών που θα χρησιμοποιηθούν για την τροποποίηση των αεροσκαφών.
Από την άλλη βέβαια είναι γεγονός ότι το «ορατό» αποτέλεσμα του προγράμματος  σε αυτό το χρονικό διάστημα δεν είναι παρά η προετοιμασία των πρωτοτύπων πάνω στα οποία θα γίνουν οι δοκιμές και οι διαδικασίες αποδοχής.
Το πρόγραμμα όμως δεν θα αναμείνει την ολοκλήρωση των τελευταίων ώστε να ξεκινήσει η παραγωγή των απαρτίων και να αρχίσει στη συνέχεια η παραγωγή των συλλογών τροποποίησης (kit) που (δοκιμασμένα πλέον στο πρότυπό τους) θα «φορεθούν» στα αεροπλάνα. Με την εμπειρία του παρελθόντος η παραγωγή των απαρτίων ξεκινά με την υπογραφή του σχετικού συμβολαίου και όχι φυσικά μόνο για τα λίγα κομμάτια (2-4) που απαιτούνται για τα πρωτότυπα αεροσκάφη. Η ίδια η σύνθεση των συλλογών ξεκινά επίσης πρώιμα στην εξέλιξη του προγράμματος, αφού αυτό που ουσιαστικά μπαίνει σε δοκιμές στα πρωτότυπα F-16V είναι το λογισμικό και όχι το hardware (που σε όλα τα απάρτιά του είναι ήδη δοκιμασμένο). Το λογισμικό όμως θα διαμορφώσει τα ελληνικά F-16V GR, τόσο σε ότι αφορά τις επιλογές που έχουμε κάνει στις δυνατότητές τους όσο και στη διάσταση που αφορά τις ιδιαιτερότητες των ελληνικών Fighting Falcon από κατασκευής τους (π.χ. ASPIS II). Στις περισσότερες μάλιστα περιπτώσεις η τροποποίηση αεροσκαφών ξεκινά πριν καν ολοκληρωθούν οι τελικές δοκιμές, προκειμένου να κερδιθεί χρόνος.
Το συμπέρασμα από όλα τα παραπάνω είναι ότι με την υπογραφή του συμβολαίου απαιτείται μια σημαντική προκαταβολή και ακολουθούν μεγάλες δόσεις τα πρώτα χρόνια, που πληρώνουν τους προμηθευτές των απαρτίων, έστω και αν τα πρώτα χρόνια υφίστανται μόνο μερικά πρωτότυπα. Στη συνέχεια (μετά την πρώτη τετραετία περίπου) οι δόσεις γίνονται πολύ μικρές.
Αυτό που φαίνεται να χωρίζει την ελληνική από την αμερικανική θέση (USAF, δεδομένου ότι αυτή διαπραγματεύεται για λογαριασμό μας λόγω FMS) είναι η εκταμίευση της προκαταβολής και οι χρηματορροές στη συνέχεια, λόγω της αδυναμίας πληρωμής των απαιτούμενων ποσών.
Το ύψος αυτών των υποχρεώσεων προκαταβολής-δόσεων δεν είναι γνωστό με ακρίβεια αλλά έχει αναφερθεί ότι ίσως φτάνει τα 700-800 εκατ. ευρώ. Από εκεί και ύστερα τα νούμερα δεν μας βγαίνουν. Πριν μερικούς μήνες είχε αναφερθεί από τον τότε ΑΝΥΕΘΑ ότι οι ετήσιες δυνατότητες δόσεων (δεδομένου ότι το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από τον υφιστάμενο προϋπολογισμό του ΥΕΘΑ –σήμερα 500 εκατομμύρια) θα κυμαίνονται ανάμεσα στα 100-120 εκατομμύρια ευρώ. Προχθές αναφέρθηκαν ποσά των 150 εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο. Εδώ βέβαια έρχεται να «κολλήσει» η δωρεάν βοήθεια των ΗΠΑ στην οποία έχουμε αναφερθεί (θέμα που είχαμε αποκαλύψει πρώτοι). Αυτή ανέρχεται στα 460 εκατ. δολάρια ή 370 περίπου εκατομμύρια ευρώ (1:1,23). Άρα, για την τετραετία 2018-2021 τα ποσά αυτά συσσωρεύονται σε 820 εκατομμύρια ευρώ. Ακόμη και με την συντηρητική προσέγγιση του πρώην ΑΝΥΕΘΑ φτάνουν τα 670-730 εκατ. ευρώ.
Με τους παραπάνω προσεγγιστικούς υπολογισμούς (οι μόνοι που μπορούν να γίνουν από έναν εξωτερικό παρατηρητή), είναι πιθανό ότι η διαφορά που υφίσταται ανάμεσα στο τι μπορούμε να δώσουμε και στο τι προβλέπει η LOA είναι 150 εκατ. ευρώ ή λιγότερο, αν και δεν ξέρουμε –όπως προαναφέραμε- το ακριβές ποσό των υποχρεώσεων.
Όλα τα παραπάνω βέβαια εδράζονται σε ένα και μοναδικό δεδομένο, την δωρεάν αμερικανική βοήθεια των 460 εκατ. δολαριών ή 370 περίπου εκατομμυρίων ευρώ. Αυτά τα χρήματα, δεν μειώνουν μόνο το κόστος του προγράμματος, φέροντάς το στα μέτρα που μπορούμε να αντέξουμε αλλά υποβοηθά και το θέμα των προκαταβολών-πρώιμων εκταμιεύσεων.
Υπάρχει όμως σήμερα που συζητάμε και πότε;
Είναι δεδομένο ότι το ποσό εγκρίθηκε (αρχικά) από το αμερικανικό Κογκρέσο αλλά υπήρχε μια διαδικασία για την απόκτησή τους. Σύμφωνα με τα όσα γνωρίζουμε (επιβεβαιωμένα) η βοήθεια –εάν ακολουθείτο η διαδικασία (έχουμε γράψει από του θέματος), τα χρήματά της θα ήταν εγγραμμένα στον αμερικανικό προϋπολογισμό και διαθέσιμα από το 2019. Εδώ υπήρχαν διάφορα… «παπαγαλάκια» που διέδιδαν ότι τα χρήματα –εάν μας δίνονταν (γιατί άραγε να συνέβαινε το αντίθετο;) – δεν θα ήταν διαθέσιμα ούτε το 2020, χωρίς βέβαια να τεκμηριώνουν αυτή τη θέση τους.
Κρίσιμο ερώτημα: υπάρχουν (δυνητικά) τα χρήματα της αμερικανικής βοήθειας και από πότε είναι διαθέσιμά (πλέον);
Ας πάμε όμως στην επόμενη μέρα.
Όλοι ελπίζουμε ότι το θέμα θα καταλήξει ευνοϊκά στις 30 Απριλίου.
Σε αντίθετη περίπτωση όμως όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά.
Ο ΥΕΘΑ αναφέρθηκε σε νέα διαδικασία…
Νέα LOA με το ίδιο αντικείμενο δεν έχει προφανώς νόημα. Αμερικανικές πηγές έλεγαν, ήδη από την περίοδο των πρώιμων διαπραγματεύσεων (και πριν τις πολλαπλές χρονικές επεκτάσεις), ότι το πρόγραμμα μπορεί μόνο να υποστεί rescoping, δηλαδή να μόνο μεταβληθεί στις βασικές παραμέτρους του.
Εάν (και το αναφέρουμε ως παράδειγμα και τίποτε περισσότερο) η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταποκριθεί οικονομικά στο τρέχον πρόγραμμα μπορεί να αφήσει την LOA του να λήξει και να συζητήσει ένα νέο πρόγραμμα. Ας πούμε για χάρη της συζήτησης ότι μια νέα διαπραγμάτευση θα εστιαστεί στα 55 Block 52+ σε πρώτη φάση με προαίρεση για τα 29 (+1) Block 52M στη συνέχεια. Προαιρέσεις όμως (option) που διατηρούν τα ίδια οικονομικά μεγέθη έχουν συνήθως σύντομη διάρκεια (1-2 χρόνια) και δεν μας βγάζουν από την στενωπό. Θεωρητικά θα μπορούσε να χωριστεί το πρόγραμμα σε φάσεις (χωρίς δέσμευση του ίδιου κόστους μέσω option) αλλά αυτό θα οδηγούσε σε σημαντική επιβάρυνση τόσο κόστους όσο και χρόνου υλοποίησης, κάνοντας έτσι το όλο εγχείρημα άσκοπο.
Εάν τα χρήματα που χωρίζουν τις δυο πλευρές είναι τόσο λίγα όσο αφήνεται να εννοηθεί, τότε θα είναι πραγματικά κρίμα να χαθεί η ευκαιρία και αυτό απευθύνεται κυρίως προς την αμερικανική πλευρά.
Εάν βέβαια από την άλλη αληθεύουν κάποιες φήμες που κυκλοφορούν για μπακαλίστικους υπολογισμούς από ελληνικής πλευράς «να αρχίσουμε να πληρώνουμε όταν πάρουμε τα πρωτότυπα και όσο το δυνατόν αργότερα» τότε σηκώνουμε τα χέρια και επικαλούμεθα την επιφοίτηση ανώτερων δυνάμεων. Γιατί απλώς αυτά δεν γίνονται!
Εν αναμονή λοιπόν ευχάριστων εξελίξεων και θα τα πούμε πάλι στη συνέχεια…
Φαίδων Γ. Καραϊωσηφίδης