«Στενή επαφή» με τα F-35 στην Amendola

H Ιταλία έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που πέτυχε πρόσφατα IOC (περισσότερα στο τεύχος ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019) για μαχητικά πέμπτης γενιάς με τα F-35A στην αεροπορική βάση της Amendola. Η Π&Δ βρέθηκε εκεί πριν μερικούς μήνες και είχε πρόσβαση στα JSF της Ιταλικής Αεροπορίας. Στη διάρκεια της επίσκεψής μας είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με τον σμήναρχο Davide Marzinotto, διοικητή του 32^ο Stormo  και ένας από τους πιο έμπειρους πιλότους F-35A της ΑΜ. Σε μια μακρά συνομιλία μας αποκάλυψε πολλά πράγματα για το στελθ μαχητικό από την οπτική γωνία ενός ανθρώπου που έχει πετάξει το αεροπλάνο.
Ρωτάμε τον συνομιλητή μας τι πραγματικά σημαίνει το F-35 για τον χειριστή του και μας απάντησε: «Υπό το πρίσμα της κατάστασης του προγράμματος σήμερα, πρόκειται ήδη για ένα εξαιρετικό αεροσκάφος. Δεν κρύβω τα λόγια μου για τις πρωτοφανείς και καινοτόμες δυνατότητες που προσφέρει στον πιλότο του. Η ενσωματωμένη υπολογιστική ισχύς και η δυνατότητα διαχείρισης δεδομένων είναι άκρως εντυπωσιακές και δημιουργούν ένα νέο, πολύ υψηλό πρότυπο για μαχητικά. Θα πρέπει επίσης να υπογραμμίσω ότι, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για καινούργια πλατφόρμα, κατέχει ήδη δυνατότητες σε ανώτερο επίπεδο συγκριτικά με ώριμες σχεδιάσεις. Το χάσμα ανάμεσα στα μαχητικά “4,5 γενιάς” και του F-35 είναι πολύ ευρύ. Αναφορικά με τις επιδόσεις -που ίσως εντυπωσιάζουν τους λιγότερο γνώστες τεχνικών θεμάτων- είναι σίγουρα ένα αεροπλάνο με πολύ υψηλά σχετικά χαρακτηριστικά, που μπορεί να “τραβήξει” 9 g, άμεσα συγκρίσιμο με άλλα σύγχρονα μαχητικά. Τα πλεονεκτήματά του όμως κρύβονται βαθύτερα: Το F-35, για παράδειγμα, μπορεί να μεταφέρει καύσιμα και όπλα εσωτερικά για αποστολές στις οποίες τα συμβατικά μαχητικά πρέπει να τα φέρουν στο σύνολό τους εξωτερικά, με συνεπαγόμενες επιπτώσεις στις πτητικές επιδόσεις και την εμβέλεια. Φυσικά, η εσωτερική μεταφορά τους παρέχει πρωτίστως την κρίσιμη προστασία της τεχνολογίας στελθ».
O σμήναρχος Marzinotto συνέχισε: «Το F-35 δεν είναι απλά ένα αεροσκάφος πολλαπλών ρόλων αλλά “πάσης αποστολής” (omni–role). Επιτρέπει στον πιλότο του να εκτελέσει οποιαδήποτε αποστολή αρκεί να διαθέτει τα κατάλληλα όπλα και να μεταπέσει σε αυτήν ακόμη και εν πτήσει, δηλαδή αέρος-αέρος, αέρος-εδάφους, ISR (Intelligence Surveillance Reconnaissance) και SEAD/DEAD (Suppression/Destruction of Enemy Air Defences)».
Ο Ιταλός ιπτάμενος μας αναλύει -κάνοντας μια μεγάλη παρένθεση- ότι υπάρχει τελικά μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε μαχητικά multi role και omni–role. Τα πρώτα, όπως τα F-2000 της ΑΜ, μπορούν δυνητικά να εκτελέσουν ποικιλία αποστολών συγκριτικά με τα «ειδικευμένα» αεροσκάφη δεύτερης γενιάς, τα οποία μπορούσαν να υλοποιήσουν μόνο μία. Πρέπει όμως να φορτώσουν πριν από την απογείωσή τους τον απαραίτητο εξοπλισμό, όπως ατρακτίδια στόχευσης και αναγνώρισης για ISR και Recce ή εξοπλισμό ELINT για αποστολές SEAD/DEAD. Εάν παραστεί ανάγκη μετάπτωσης εν πτήσει και δεν έχει υπάρξει η πρόβλεψη πριν από την απογείωση, οι δυνατότητές τους είναι πολύ περιορισμένες. Αντίθετα το F-35 έχει ενσωματωμένο όλο τον εξοπλισμό που χρειάζεται για να αλλάξει ρόλο όποτε χρειαστεί και ενώ εκτελεί την αποστολή του. Η υποδομή στόχευσης και αναγνώρισης είναι πάντα παρούσα όπως είναι και ο εξοπλισμός ELINT. Ο σμήναρχος Marzinotto διευκρινίζει ότι το F-35 διαφοροποιείται και από κάποια μαχητικά τέταρτης γενιάς που χρησιμοποίησαν στο παρελθόν τον όρο «omni-role», αφού δεν έχουν παρά ένα μέρος των δυνατοτήτων του JSF στον τομέα αυτό, και συνεχίζει: «Η πρόκληση έγκειται στον πιλότο και το πώς θα διαχειριστεί και θα αφομοιώσει τον τεράστιο όγκο των πληροφοριών που του προσφέρει το αεροπλάνο, και είναι πράγματι πολύ μεγάλη. Έχει όμως το ίδιο το F-35 που συνδράμει ουσιαστικά για να την αντιμετωπίσει. Το JSF έχει την αποτελεσματικότερη υποδομή στην πρόσκτηση δεδομένων αλλά κυρίως στη συγχώνευσή τους (fusion) μέσα από “έξυπνες” μηχανές επεξεργασίας που λειτουργούν ανεξάρτητα, επιλέγουν τις πληροφορίες που είναι ανά πάσα στιγμή απαραίτητες στον πιλότο και τις παρουσιάζει με τρόπο που μεγιστοποιεί την Αντίληψη Περιβάλλοντος SA (Situational Awareness) χωρίς να υπερφορτώνει τον ιπτάμενο. Αν ήθελε κάποιος να συνοψίσει το μεγάλο πλεονέκτημα του F-35, αυτό δεν είναι άλλο από τη διαχείριση δεδομένων. Δεν είναι υπερβολή να αναφέρω ότι, αν ένα μαχητικό προηγούμενης γενιάς μπορούσε να αποκομίσει τον ίδιο όγκο πληροφοριών χωρίς όμως την υποδομή διαχείρισης και “έξυπνης” συγχώνευσης του JSF, τότε θα χρειαζόταν 50 οθόνες και 6-7 πιλότους για να ανταποκριθεί στην πρόκληση, που και πάλι θα ήταν αμφίβολο».
Ο σμήναρχος Davide Marzinotto μας μίλησε ακόμη και για μια από τις μεγάλες καινοτομίες του F-35, την οποία πολλοί παραβλέπουν, είναι ότι δεν σχεδιάστηκε να επιχειρεί ποτέ μεμονωμένα αλλά ως ένα διασυνδεδεμένο οπλοσύστημα σε δικτυοκεντρικό περιβάλλον με κυρίαρχο στοιχείο την ανταλλαγή δεδομένων με άλλες πλατφόρμες. Όπως όλα τα σύγχρονα μαχητικά, το JSF για τον σκοπό αυτό είναι εξοπλισμένο με ραδιοζεύξη Link 16. Μπορεί επίσης να συνεργάζεται με επίγειες δυνάμεις μέσω υποδομών ανταλλαγής μηνυμάτων VMF (Variable Message Format) για να υλοποιεί ψηφιακά υποβοηθούμενες αποστολές (Digital Aided) CAS. Το Link 16 όμως είναι ένα σύστημα που υπάρχει εδώ και αρκετό καιρό, ενώ παρά τις αναβαθμίσεις του θεωρείται ήδη πεπερασμένων δυνατοτήτων για την παροχή ασφαλούς (από υποκλοπές και παρεμβολές) διασύνδεσης. Επιπλέον, η χρήση του υποβαθμίζει την προστασία της τεχνολογίας στελθ. Αντίθετα το F-35 ενσωματώνει και το προηγμένο σύστημα ραδιοζεύξης πολλαπλών λειτουργιών MADL (Multifunction Advanced Data Link) που επιτρέπει την ταχεία και ασφαλή επικοινωνία με άλλα ομοιότυπά του χωρίς υποβάθμιση των χαρακτηριστικών στελθ, χάρη σε ένα συγκρότημα κατευθυντικής διασύνδεσης ευρέως φάσματος. Αν και προς το παρόν «συνδρομητές» του δικτύου μπορεί να είναι μόνο τα JSF και δίκτυα κέντρων διοίκησης (επίγειων και εναέριων), η USAF σκοπεύει να εξοπλίσει αντίστοιχα όλα τα στελθ αεροπλάνα της, περιλαμβανομένων και των B-2. Ανοικτό παραμένει το θέμα επικοινωνίας των μαχητικών που διαθέτουν μόνο Link 16 σε αποστολές που επιβάλλουν την πλήρη εφαρμογή κάλυψης στελθ.
Όπως επιβεβαιώνει ο σμήναρχος Marzinotto, «το F-35 προσφέρει τεχνολογική αριστεία, αλλά το κυρίαρχο στοιχείο και ο μεγαλύτερος αντίκτυπος που έχει είναι η υπεροχή στη διαχείριση πληροφοριών».
Δεν έκρυψε ακόμη και την άποψή του για ένα στοιχείο του προγράμματος του JSF που έχει εγείρει ερωτηματικά και έχει προκαλέσει κριτική είναι το διασυνδεδεμένο σύστημα συντήρησης και τεχνικής υποστήριξης, το γνωστό ALIS (Autonomic Logistics Information System), το οποίο αφορά τη διαχείριση διαδικασιών του παγκόσμιου στόλου των F-35. Ένας τομέας κριτικής αναφέρεται στο ότι είναι πολύ «επεμβατικό», καθώς παρέχει στη Lockheed Martin μεγάλη ποσότητα ευαίσθητων πληροφοριών, ειδικά για την επιχειρησιακή χρήση και την εκτέλεση αποστολών, περιορίζοντας ίσως έτσι αντίστοιχα την «εθνική κυριαρχία» σε θέματα ασφάλειας για το οπλοσύστημα.

Το πλήρες άρθρο της επίσκεψής μας στην Amendola και την «στενή επαφή» με τα ιταλικά F-35 στο τεύχος μας (Π&Δ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2018) που κυκλοφορεί, μέρος ενός μεγαλύτερου αφιερώματος για τις εξελίξεις στο JSF.