Μπήκαν από καιρό στην ελληνική καθημερινότητα και έγιναν… πιο οικεία μέσα από την πρόσφατη συνεκπαίδευση (Poseidon’s Rage 2022) στην Κρήτη και τις επισκέψεις του ΥΕΘΑ Νίκου Παναγιωτόπουλου και του Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου στις εγκαταστάσεις συναρμολόγησής τους στο Φορτ Γουόρθ του Τέξας (εκεί που κάποτε κατασκευάζονταν τα F-16 και σήμερα συναρμολογούνται στο Γρήνβιλ της Νότιας Καρολίνας).
Παρόλα αυτά όμως τα F-35A δεν έκαναν κανένα βήμα κοντύτερα σε μια δυνητική παραλαβή από την ΠΑ, κάποια στιγμή (μάλλον) προς τις αρχές του 2028, από την επιστολή «αιτήματος και αποδοχής» (LOA) προς την αμερικανική κυβέρνηση.
Το ουσιαστικό και μοναδικό βήμα που θα δρομολογήσει το πρόγραμμα δεν είναι καν η αμερικανική απάντηση στη LOA και η αποδοχή της από ελληνικής πλευράς, αλλά η υπογραφή της συμφωνίας (μέσω του συστήματος FMS), οπότε και μόνο τότε ο χρόνος για τα ελληνικά JSF θα αρχίσει να μετρά αντίστροφα. [Φυσικά δεν ισχύει τίποτε από τα μυθεύματα των διαφόρων ιστοτόπων ότι “τα ζητήσαμε και θα τα πάρουμε νωρίτερα…]
Ας σημειωθεί ότι, παρά τις κάποιες δυνατότητες διεύρυνσης των δυνατοτήτων της γραμμής συναρμολόγησης, η διαδικασία παραμένει ουσιαστικά η ίδια. Ασχέτως με την αποδοχή οποιασδήποτε LOA, είναι μόνο η υπογραφή του συμβολαίου που τοποθετεί τον αγοραστή (και όχι πλέον υποψήφιο πελάτη, όπως είναι η Ελλάδα τώρα) στο τέλος της ουράς των προηγούμενων που έχουν ήδη δεσμευτεί με συμβόλαιο για αγορά Lightning II. [Σημειωτέον ότι η διατύπωση πρόσφατων κυβερνητικών ανακοινώσεων περί «αιτήματος δέσμευσης 20 συν 20 μαχητικών F-35» προς τις ΗΠΑ, εάν δεν εξηγηθεί επαρκώς, κάτι που δεν έχει γίνει μέχρι τώρα, μάλλον παραπέμπει σε (κενό) σχήμα λόγου».]
Αγοράζοντας F-35
Ας δούμε όμως τα χρονοδιαγράμματα της υλοποίησης προγραμμάτων αγοράς Lightning II ορισμένων πρόσφατων πελατών του JSF, που μπορούν να δώσουν αρκετά ακριβή εικόνα, δεδομένου ότι η εξέλιξή τους σχετίζεται με την παραγωγή του αεροσκάφους όπως είναι σήμερα (περίπου στα επίπεδα που θα διατηρηθεί τα επόμενα, αρκετά χρόνια).
Το Βέλγιο, ένας από τους Ευρωπαίους πελάτες του F-35 (που όμως δεν είναι συνεργάτης του προγράμματος όπως η Ολλανδία, η Νορβηγία ή η Δανία), υπέγραψε συμφωνία για 34 μαχητικά μέσω FMS τον Οκτώβριο του 2018 και αναμένεται να παραλάβει τα πρώτα το 2023. Τα αρχικά οκτώ όμως θα παραμείνουν στις ΗΠΑ, στη Luke AFB για την εκπαίδευση των Βέλγων Ιπταμένων και έτσι βελγικά Lightning II δεν θα φτάσουν στην ΑΒ Florennes παρά στο τέλος του 2024.
H Πολωνία υπέγραψε συμβόλαιο για 32 F-35A νωρίς το 2020 και τα πρώτα από αυτά θα βρίσκονται στην γραμμή συναρμολόγησης της Lockheed Martin στο Fort Worth του Τέξας αργότερα μέσα στο 2022, με τις αρχικές παραδόσεις να προβλέπονται για το τέλος του 2024. Όπως και στην περίπτωση του Βελγίου τα αεροπλάνα αυτά θα καταλήξουν στην Αριζόνα για εκπαίδευση των Πολωνών πιλότων.
H Ελβετία, η οποία επέλεξε το F-35A τον Ιούνιο του 2021 είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση αφού η προμήθεια θα πρέπει να επικυρωθεί με δημοψήφισμα, θέμα το οποίο όμως δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί οριστικά. Παρόλα αυτά η Βέρνη ανακοίνωσε στις 18 Μάϊου 2022 ότι προτίθεται να υπογράψει άμεσα το σχετικό συμβόλαιο για δυο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι η προσφορά της LOA έχει χρονικό ορίζοντα, που όταν λήξει οι όροι που συμφωνήθηκαν, πιθανόν να μην ισχύουν. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι στοχεύει σε παραδόσεις το 2027, χρόνος κατά τον οποίο πρέπει να αρχίσει η αντικατάσταση των μαχητικών που διαθέτει σήμερα η Ελβετική Αεροπορία. Δηλαδή και στην ελβετική περίπτωση ο χρόνος υλοποίησης είναι περίπου πέντε χρόνια.
H Φινλανδία έγινε ο πιο πρόσφατος πελάτης JSF όταν στις αρχές Φεβρουαρίου 2022 υπέγραψε σχετική LOA για 64 αεροπλάνα. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που υπήρξαν κατά την επιλογή του μαχητικού, το Νοέμβριο του 2021 (προφανώς με βάση την προσφορά της αμερικανικής κυβέρνησης), οι πρώτες παραδόσεις αεροσκαφών στις ΗΠΑ για εκπαίδευση θα ξεκινήσουν στο τέλος του 2025, με τις αρχικές αφίξεις σε φινλανδικό έδαφος να ακολουθούν στο τέλος του 2026 και τις παραλαβές να ολοκληρώνονται έως το 2028-2029.
Ο Καναδάς (εταίρος στο πρόγραμμα) και η Γερμανία, που επίσης έχουν επιλέξει το F-35A ως μελλοντικό μαχητικό, βρίσκονται ακόμη σε στάδιο διαπραγμάτευσης, αλλά προφανώς θα τοποθετηθούν μπροστά από την Ελλάδα.
Ένας δυνητικός «κίνδυνος» είναι να επανακάμψει η «παραγγελία» των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (για 50) που είναι «παγωμένη» από το 2021, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι στην νέα παγκόσμια πραγματικότητα που εξελίσσεται μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αυτή δεν μπορεί να «ξεπαγώσει» οποιαδήποτε στιγμή.
Αυτή τη στιγμή, πέραν των παραπάνω υποψηφιοτήτων δεν υπάρχει άλλος δυνητικός πελάτης για το JSF, με την Τσεχία να βρίσκεται αρκετά βήματα πίσω μας. Παρόλα αυτά, μόνο όταν υπογραφεί το ελληνικό συμβόλαιο θα έχει «μπει το νερό στο αυλάκι»…
Ένα ευνοϊκό σενάριο για την Ελλάδα θα ήταν η αποδοχή της LOA στο τέλος του 2022 ή τις αρχές του 2023 και αμέσως μετά η υπογραφή του συμβολαίου, που -με βάση τα παραπάνω παραδείγματα- θα μπορούσε να αποδώσει αεροπλάνα στο τέλος του 2027, αν και πιθανότατα όχι σε ελληνικό έδαφος.
