Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει μπει στην 3η πλέον μέρα της και μπορούμε -με δεδομένες επιφυλάξεις βέβαια- να τολμήσουμε μια ερμηνεία των πραγματικών γεωπολιτικών προθέσεων της Μόσχας, όπως αυτές εμφανίζονται από τη στρατιωτική της δράση. Φυσικά μιλάμε για εκτιμήσεις, όχι για αποδείξεις, που θα έρθουν πολύ καιρό αργότερα και μπορεί να φανερώνουν πολύ διαφορετικές στρατηγικές.
Τι βλέπουμε στην πράξη μέχρι τώρα: 4 κύριους επιθετικούς άξονες, όπου ο πρώτος, ο «Λευκορωσικός» όπως θα τον ονομάσουμε, έχει καταφέρει να περικυκλώσει το Κίεβο και να έχουμε ήδη αψιμαχίες μέσα στην πόλη. Στη συνέχεια έχουμε τον κυρίως «Βόρειο» άξονα (νο 2), αυτόν που έχει κάνει προωθήσεις σε ουκρανικό έδαφος κατά μήκος των βόρειων ουκρανικών-ρωσικών συνόρων, στοχεύοντας το Κονοτόπ και το Τσερνίγιβ (Τσέρνιγκοφ), τις εκεί δηλαδή μεγάλες πόλεις. Μετά ο 3ος σημαντικός άξονας είναι αυτός του «Νότου» που με εκκίνηση από την Κριμαία στρέφεται τόσο δυτικά προς Χερσώνα αλλά και ανατολικά προς Μελιτόπολη και μετά Μαριούπολη και συνδέεται ως τακτική με τον 4ο που στοχεύει το Χάρκοβο στο Βορρά, όπως θα αναλύσουμε στη συνέχεια.
Τι είναι αυτοί οι άξονες όμως γεωπολιτικά; Ας τους δούμε με βάση δύο χάρτες. Ο πρώτος δείχνει τα κύρια σημεία επίθεσης των Ρώσων, με τα εδάφη που έχουν καταλάβει ή έστω ελέγχουν σημαντικά έως σήμερα. Ο δεύτερος χάρτης (μια δική μας δημιουργία) δείχνει πάλι την Ουκρανία, αλλά με απεικόνιση πλέον του ποια είναι η κυρίαρχη γλώσσα που μιλιέται σε κάθε περιοχή. Έτσι στο χάρτη αυτό φαίνονται οι 4 κύριοι άξονες προσβολής αλλά πάνω στο «έδαφος» των πληθυσμών της χώρας, ανάλογα την επικράτηση της ρωσικής, όπου βέβαια μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι δίγλωσσο. Η ρωσική γενικότερα μιλιέται περισσότερα στα ανατολικά (προφανώς περισσότερο σε Κριμαία και Ντονμπας που είναι από το 2014 υπό ρωσικό έλεγχο και επιρροή), ενώ στο κέντρο της χώρας και στα δυτικά έχουμε επικράτηση της ουκρανικής γλώσσας. Ο χρωματισμός των αξόνων δείχνει και την διαφοροποίηση τους γεωπολιτικά.
Αρχικά λοιπόν ο νο 1, «Λευκορωσικός» άξονας (με πράσινο χρώμα στο δεύτερο χάρτη) είναι ο πιο «πολιτικός», καθώς επιδιώκει να διαλύσει την ουκρανική κυβέρνηση, με πολιορκία της πρωτεύουσας. Τον λέμε «πολιτικό» καθώς η εισβολή εδώ γίνεται σε βαθιά «ουκρανικό» έδαφος, δηλαδή σε περιοχές που οι ρωσόφωνοι της Ουκρανίας είναι λίγοι, ο πληθυσμός είναι πιο έντονα συσπειρωμένος στο ουκρανικό ιδεώδες και βέβαια η πόλη η ίδια, το Κιέβο, είναι μεγάλη, περίπου 3 εκατομμύρια σε πληθυσμό. Είναι δηλαδή μια πολύ δύσκολη περιοχή να ελεγχθεί μακροχρόνια, ενώ οι αστικές μάχες είναι ότι χειρότερο, ακόμη και για τους καλύτερους στρατούς του κόσμου και καταλήγουν σε τεράστιες αιματοχυσίες, ενώ μπορεί να κρατήσουν μήνες μέχρι την κατάληψη.
Οι Ρώσοι λοιπόν εδώ δεν φαίνεται να έχουν σκοπό κατάληψης, αλλά κυρίως πίεσης και πολεμικής μόχλευσης, ώστε η ουκρανική κυβέρνηση να αναγκαστεί να φύγει, να παραιτηθεί ίσως, ή ακόμη καλύτερα για αυτούς, να πέσει από πραξικόπημα -όπως ευθέως το πρότεινε ο Πούτιν προτρέποντας τον ουκρανικό στρατό να κάνει στάση κατά των «ναρκομανών του Κιέβου». Οπότε οι μάχες έχουν κυρίως στόχο τρομοκράτησης του πληθυσμού και κυβερνητικής κατάρρευσης που θα δώσει, αν η διάδοχη κατάσταση είναι πρόθυμη να διαπραγματευτεί με τη Μόσχα, και την αφορμή να λήξει η εισβολή και ο Πούτιν να δηλώσει «νικητής».
Ο 2ος άξονας τώρα, ο «Βόρειος» είναι ο κυρίως εξοντωτικός πολεμικά (με μπλέ χρώμα στον χάρτη, σε πολλαπλά μέτωπα). Είναι εκεί που η Ουκρανία είχε όπως φαίνεται συγκεντρώσει σημαντικές χερσαίες δυνάμεις της, περιμένοντας εισβολή (ενώ η προώθηση από την Λευκορωσία προς Κίεβο μάλλον τους αιφνιδίασε καθώς δεν πίστευαν ότι το καθεστώς Λουκασένκο θα έφθανε σε τόσο ανοιχτή συμπαράταξη με τη Μόσχα). Στην περιοχή αυτή η Ρωσία «καταναλώνει» μεγάλο μέρος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και του οπλοστασίου της, με τις δικές της βέβαια απώλειες. Αλλά και εδώ έχουμε περιοχές κυρίως ουκρανόφωνες, δύσκολες να ελεγχθούν μακροπρόθεσμα και να μείνουν υπό κατοχή. Εκτιμούμε λοιπόν πως βασικός στόχος της Ρωσίας σε αυτό το πεδίο είναι διττός, από τη μια όπως είπαμε να απομειώσει σοβαρά τις ουκρανικές δυνάμεις αλλά και να τις απασχολήσει, ώστε να μην μπορούν να μετακινηθούν προς δυτικά, προς Κίεβο δηλαδή, για να το υπερασπίσουν.
Ο 3ος, ο «Νότιος» άξονας (με πορτοκαλί χρώμα στον χάρτη νο 2, στο κάτω μέρος) τώρα φαίνεται να είναι ο πραγματικά κατακτητικός. Ξεκινά από τη ρωσόφωνη Κριμαία και φθάνει στον Δνείπειρο ποταμό, που είναι και το μεγάλο στρατηγικό ανάχωμα της Ουκρανίας, καταλαμβάνοντας και πάλι περιοχές με αρκετό ρωσόφωνο στοιχείο. Η κίνηση των στρατευμάτων της Μόσχας γίνεται προς τα ανατολικά, σε προσπάθεια να καταληφθεί η παραλιακή ζώνη με κέντρα τις Μελιτόπολη, Μπερντιάνσκ και Μαριούπολη, ώστε να αποκατασταθεί επαφή με το ήδη αποσχισμένο Ντονμπάς. Επίσης η ίδια κίνηση στράφηκε προς δυτικά με σημείο αγκύρωσης τη μεγάλη πόλη Χερσώνα, στην εκβολή του Δνείπειρου στη Μαύρη Θάλασσα. Στην ίδια λογική εντάσσεται και ο 4ος επίσης κατακτητικός άξονας, αυτός του «Χαρκόβου» στο Βορρά (με πορτοκαλί χρώμα επίσης).
Με αυτές τις δύο επιθετικές αιχμές η ρωσική εισβολή δίνει στρατηγικό βάθος στην Κριμαία που ως χερσόνησος ήταν έως τώρα δύσκολη στην επικοινωνία, ενώ της προσφέρει την απαραίτητη πρόσβαση σε πόσιμο νερό (από παραποτάμους του Δνείπειρου) και βέβαια δημιουργεί μια τεράστια ρωσική ζώνη ελέγχου της Μαύρης Θάλασσας, κάνοντας και την Αζοφική Θάλασσα αποκλειστικά ρωσική περιοχή. Το ίδιο θα έχει συμβεί και προς βόρεια, καθώς η επίθεση προς Χάρκοβο, πάλι σε περιοχές με ρωσικό στοιχείο, μπορεί να στραφεί προς τα ανατολικά και να «συναντήσει» τη ζώνη του Λουχάνσκ (Ντονμπάς), διευρύνοντας έτσι την έκταση μόνιμου ελέγχου της Ρωσίας.
Τι δείχνουν ειδικά αυτοί οι δύο άξονες, κατά την εκτίμηση μας βέβαια; Τις περιοχές που η Ρωσία θέλει να αποσπάσει μόνιμα από την Ουκρανία, όποια και να είναι η εξέλιξη των υπόλοιπων επιχειρήσεων. Δηλαδή ακόμη και να καταφέρουν οι Ουκρανοί να αντισταθούν στα άλλα μέτωπα, στο δικό τους Νότο και εν μέρει στα Βόρειοανατολικά η Μόσχα θα έχει καταλάβει μια μεγάλη περιοχή, γεωγραφικά σχετικά αυτόνομη και κυρίως με έντονη παρουσία ρωσόφωνων πληθυσμών, ή τουλάχιστον πληθυσμών που σταδιακά θα είναι πιο εύκολο να «εκρωσίσει». Να θυμίσουμε εδώ πως οι ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας, είναι και οι πιο ανεπτυγμένες βιομηχανικά, ενώ οι κέντροδυτικές είναι περισσότερο αγροτικές και χαμηλότερων εισοδημάτων.
Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως ένας ακόμη άξονας που πολλοί υπέθεταν πως θα εκδηλωνόταν, δηλαδή ο «Ανατολικός» μέσα από τα ήδη αποσχισμένα εδάφη του Ντονμπάς, δεν είναι -προς το παρόν βέβαια- ιδιαίτερα πιεστικός. Υπάρχουν επιθέσεις αλλά όχι στην ένταση των άλλων τριών μετώπων. Ίσως η Ρωσία αισθάνεται πως αυτός μπορεί να «αναμένει» μέχρι να σταθεροποιηθούν-ολοκληρωθούν οι στόχοι των άλλων.
Η παραπάνω εκτίμηση -το τονίζουμε εκ νέου- είναι προσωρινή και πιθανά να ανατραπεί τις επόμενες μέρες. Την προτείνουμε όμως προς συζήτηση και βέβαια επισημαίνουμε πως ο διαχωρισμός των Ουκρανών πολιτών σε «ουκρανόφωνους» και «ρωσόφωνους» δεν σημαίνει πως οι τελευταίοι υποδέχονται με «ανοιχτή αγκαλιά» τα ρωσικά στρατεύματα, ούτε πως είναι ενθουσιασμένοι με τον πόλεμο (κανείς λογικός άνθρωπος δεν μπορεί να είναι). Είναι όμως πληθυσμοί με μεγαλύτερο ποσοστό ρωσικής καταγωγής, που η Μόσχα μπορεί να ποντάρει πως σε βάθος χρόνου θα καταφέρει να προσεγγίσει και να σταθεροποιήσει τον έλεγχο της σε όσες ουκρανικές περιοχές πράγματι επιθυμεί να κρατήσει. Καταδικάζοντας το Ουκρανικό κράτος σε μια συρρικνωμένη γεωγραφικά ζώνη, σημαντική πιο ανίσχυρη και προφανώς πιο ελεγχόμενη από την ίδια.
