Δεν αποτελεί μυστικό πως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία, αποτελούν τις πύλες εισόδου προσφύγων και μεταναστών στην Ευρώπη. Ενδεικτικά, το 2015, περίπου 850 χιλιάδες, κυρίως πρόσφυγες αλλά και μετανάστες, διέσχισαν τα ελληνικά σύνορα και οι περισσότεροι κατέληξαν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.
Οι πρωτοφανείς μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές του 2015 και 2016 έχουν μειωθεί σημαντικά. Το 2019, 120.000 άτομα εισήλθαν στην Ευρώπη, σε σύγκριση με πάνω από ένα εκατομμύριο το 2015. Το πέρασμα της μεσογείου παραμένει, ωστόσο, εξαιρετικά επικίνδυνο, με 1.319 ανθρώπους να αγνοούνται ή να έχουν χάσει τη ζωή τους το 2019, σε σχέση με 2.217 το 2018. Η έλευση μεταναστών και αιτούντων άσυλων στην Ευρώπη καταδεικνύει την ανάγκη θέσπισης δικαιότερων και αποτελεσματικότερων ευρωπαϊκών πολιτικών ασύλου και μετανάστευσης.
Για πρώτη φορά, μετά από έξι χρόνια μεταναστευτικής και προσφυγικής κρίσης, ο αριθμός αιτούντων ασύλου στα νησιά έχει πέσει κάτω από τις 10.000, ενώ μειώθηκε συνολικά κατά 40% ο αριθμός των φιλοξενούμενων, σε όλη τη χώρα.
Οι ροές στις αφίξεις κατά το α΄ τετράμηνο του 2021 παρουσιάζονται μειωμένες κατά 73% σε σχέση με το α΄ τετράμηνο του 2020, ενώ οι εκκρεμότητες της Υπηρεσίας Ασύλου σε ένα χρόνο μειώθηκαν κατά 41%.
Είναι γνωστό επίσης πως οι πρόσφυγες που φτάνουν στην Ελλάδα, προέρχονται από την Τουρκία, η οποία έχει πληρωθεί αδρά από την ΕΕ για να τους φιλοξενεί στα εδάφη της. Είναι επίσης γνωστό πως η Τουρκία οπλοποιεί συχνά τους μετανάστες/πρόσφυγες, είτε για να αποσταθεροποιήσει την Ελλάδα, είτε για να εκβιάσει περισσότερα χρήματα από την ΕΕ. Το πρώτο δεν το έχει πετύχει, σε αντίθεση με το δεύτερο.
Όλα τα ανωτέρω είναι λίγο-πολύ γνωστά στην κοινή γνώμη. Αυτό που έχει εξεταστεί ελάχιστα και σίγουρα πρέπει να μελετηθεί εκτενέστερα, είναι η απειλή για τη Δημοκρατία από την αθρόα προσέλευση, κυρίως οικονομικών μεταναστών. Προς αποφυγή παρανοήσεων, αποτελεί άποψη του υπογράφοντα, πως άνθρωποι που ξεριζώθηκαν από τις πατρογονικές τους εστίες λόγω πολέμων, ή άλλων διώξεων που έχουν να κάνουν με την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων τους, θα πρέπει να έχουν ειδική μεταχείριση και φροντίδα.
Στο χώρο των “δικαιωματιστών”, υπάρχει η εσφαλμένη αντίληψη πως όλοι οι μετανάστες θα πρέπει να καλωσορίζονται. Ακόμη και αν δεχτούμε αυτή την άποψη, θα πρέπει ασφαλώς να υπάρχει ίσος καταμερισμός μεταξύ των χωρών, εκτεταμένοι έλεγχοι, υποχρεωτική εκπαίδευση στην κουλτούρα κάθε χώρας και πολλά άλλα. Υπάρχει επίσης η άποψη πως η μετανάστευση θα βοηθήσει την Ευρώπη, διότι ο πληθυσμός της γερνάει. Αυτό είναι εν μέρει σωστό (όντως η ΕΕ γερνάει ηλικιακά), αλλά σίγουρα δεν είναι μακροπρόθεσμη λύση.
Γιατί όμως κάνουμε λόγο για απειλή στη Δημοκρατία;
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ αναζητά μια συμφωνία με την Τουρκία, διότι, εάν η τελευταία δεν μπορεί να πειστεί να σταματήσει τη ροή των προσφύγων/μεταναστών προς τις χώρες της ΕΕ, τα δεξιά κόμματα στη Γερμανία μπορούν να αυξήσουν το μερίδιο ψήφου τους, εις βάρος του Χριστιανοδημοκρατικού συνασπισμού της Μέρκελ στις προσεχείς εκλογές.
Το πρόβλημα φυσικά δεν είναι τα δεξιά κόμματα, αλλά οι ακροδεξιές παραφυάδες τους και τα “καθαρόαιμα” λαϊκιστικά ακροδεξιά κόμματα, που βασίζουν μεγάλο μέρος της ρητορικής τους στη ρητορική μίσους προς τους μετανάστες/πρόσφυγες.
Καθότι οι ακραίες φωνές εκφράζουν ευρωσκεπτικισμό και κερδίζουν όλο και περισσότερο σε δημοφιλία, αποτελούν απειλή για την ΕΕ. Η ρητορική τους περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ρητορική μίσους για τους αλλοδαπούς, συντηρητισμό, υπερεθνικισμό, απέχθεια προς την ΕΕ, ακόμη και εκδηλώσεις θαυμασμού για φασιστικά καθεστώτα (Γαλλία του Βισύ, καθεστώς Μουσολίνι, ακόμη και αυτό του Χίτλερ). Μπορεί η ακροδεξιά να μην είναι για την ώρα θανάσιμη απειλή, είναι σίγουρα όμως μια χρόνια ασθένεια.
Από την άλλη, μετριοπαθή κόμματα βλέπουν την άνοδο των λαϊκιστικών ακραίων δυνάμεων ως απειλή και σε ορισμένες περιπτώσεις, αναγκάζονται να προσαρμόσουν τη ρητορική τους (προς τον λαϊκισμό) για να μην χάσουν ψήφους. Ή στην καλύτερη περίπτωση, αποφεύγουν θέματα που προκαλούν πόλωση. Ενώ ο λαϊκισμός υποστηρίζει κάποιες βασικές πτυχές της δημοκρατίας – λαϊκή κυριαρχία και διακυβέρνηση πλειοψηφίας – απορρίπτει ορισμένους ακρογωνιαίους λίθους της φιλελεύθερης δημοκρατίας, ιδίως τα δικαιώματα των μειονοτήτων, το κράτος δικαίου και το διαχωρισμό των εξουσιών. Η λαϊκιστική ακροδεξιά πάει ένα βήμα παραπέρα, υποστηρίζοντας ακόμη και τον ολοκληρωτισμό. Φυσικά και τα “mainstream” κόμματα που κυβερνούν στις περισσότερες χώρες, έχουν σημειώσει αποτυχίες σε θέματα όπως η δημόσια υγεία, η οικονομία, η εκπαίδευση, η ανεργία κτλ. Ωστόσο, η ρητορική που πρεσβεύει ακραίες ιδέες, όπως αποχώρηση από την ΕΕ και λοιπούς δυτικούς οργανισμούς, εκτός του γεγονότος πως στερείται βάσης, μπορεί μελλοντικά να δυναμιτίσει τα θεμέλια δημοκρατικών διαδικασιών και κεκτημένων.
Που θέλουμε να καταλήξουμε; Επειδή η ανεξέλεγκτη μετανάστευση είναι ένα “hot button topic” και αποτελεί ζήτημα που εκμεταλλεύονται στο έπακρο λαϊκιστικές και φυγόκεντρες δυνάμεις στην ΕΕ, για να αυξήσουν την επιρροή τους, η Ελλάδα, διαφυλάσσοντας νόμιμα τα σύνορά της, που είναι επίσης σύνορα της ΕΕ, αφαιρεί τα βέλη από τη φαρέτρα τους και προασπίζεται τη Δημοκρατία σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο λαϊκισμός και η ξενοφοβία είναι βασικά εργαλεία για εξτρεμιστικά στοιχεία, τα οποία ενώνονται κάτω από τη σημαία της αντιπαλότητας στο δρόμο προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η ΕΕ μπορεί να προοδεύσει μόνο εάν αυτή, και όλα τα κράτη μέλη της, είναι φιλελεύθερες δημοκρατίες.
