ΘΕΜΑ: Το μέλλον των ελληνικών F-16C/D Block 30 (Μέρος 4, πως μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα μαχητικά με τον βέλτιστο τρόπο)

Το άρθρο αυτό έχει δημοσιευτεί στην Π&Δ Τεύχος 385. Η παρούσα ανάρτηση αφορά το 4ο μέρος του δημοσιεύματος
ΠΑ, F-16C/D Block 30
Το μέλλον των PXI Μέρος 4ο
Στην επόμενη μέρα της έγκρισης του προγράμματος εκσυγχρονισμού των F-16 Peace Xenia III και IV της Πολεμικής Αεροπορίας στο επίπεδο F-16V, το θέμα των υπόλοιπων αεροσκαφών του τύπου τίθεται πλέον επιτακτικότερα επί τάπητος. Για τα μαχητικά τού εξοπλιστικού προγράμματος Peace Xenia II, δηλαδή τα Block 50, υφίσταται μια (δυνητική) αναβάθμιση ΕΜΖ που θα επιτρέψει να συνεχίσουν να υπηρετούν αξιόμαχα για τα επόμενα 20 χρόνια· δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τα 32 αεροπλάνα Block 30 που αξιοποιεί η 330Μ (Π&Δ 353). Αν και πολλά έχουν ειπωθεί υπέρ της διατήρησής τους, ίσως και με αλλαγή ρόλου έναντι της πώλησης κάποιων ή εντέλει όλων, υπάρχει ένα πλαίσιο που περιβάλλει τα παλαιότερα αυτά μαχητικά, δεν μπορεί να αγνοηθεί και το αναλύουμε πλήρως παρακάτω.
 Του Σταύρου Τσαντζαλή, Δρ. Μηχανολόγου Μηχανικού και του Φαίδωνα Γ. Καραϊωσηφίδη, Αεροναυπηγού. Φωτογραφίες Νίκος Χαντζής, αρχείο Π&Δ και αρχείο Πολεμικής Αεροπορίας
F-16 Peace Xenia Ι, επιλογές για το μέλλον
Αν και επισήμως δεν υφίσταται ακόμη απάντηση στο ερώτημα «Τι μέλλει γενέσθαι με τα Block 30» και πιθανόν δεν θα υπάρξει σύντομα, εκ των πραγμάτων διαφαίνεται επιδίωξη πώλησης, μέρους τουλάχιστον των αεροσκαφών αυτών, σε αεροπορία τρίτης χώρας.
Εξετάζοντας τις πιθανές εξελίξεις υπάρχουν τουλάχιστον τα ακόλουθα ενδεχόμενα σενάρια όσο και διάφορες παραλλαγές τους.
Τα παλαιά αυτά μαχητικά, βαδίζοντας προς την τρίτη δεκαετία της ζωής τους, θα μπορούσαν απλώς να παραμείνουν σε χρήση με την ΠΑ -ως έχουν-υπηρετώντας στον σημερινό τους ρόλο ή και σε καθήκοντα εκπαίδευσης/επιχειρησιακής μετάπτωσης για το σύνολο του στόλου των F-16, στο πλαίσιο που είχε διατυπωθεί από την ηγεσία της ΠΑ τον Οκτώβριο του 2017. Σε κάθε περίπτωση όμως το μέλλον των Block 30 σε οποιοδήποτε ρόλο (δεδομένης της ηλικίας και της κατάστασής τους), δεν θα μπορούσε να είναι μακροχρόνιο. Τα καθαρά επιχειρησιακά τους καθήκοντα θα τερματίζονταν με την ολοκλήρωση των πρώτων Μοιρών F-16V (χρονικό σημείο στο οποίο τοποθετείται και η έναρξη απόσυρσης των F-4), ενώ τα εκπαιδευτικά τους καθήκοντα δεν θα μπορούσαν να ξεπεράσουν (στην καλύτερη περίπτωση) την επόμενη δεκαετία.

Ένα άλλο (θεωρητικό) σενάριο θα ήταν η προσπάθεια εκσυγχρονισμού των Block 30, ώστε να συνεχίσουν να υπηρετούν με την ΠΑ πέραν της δεκαετίας. Στις διαχρονικές προτάσεις της Lockheed Martin που αναλύσαμε παραπάνω υπήρχε πάντα (και εξακολουθεί να υφίσταται ως εν δυνάμει επιλογή) ο εκσυγχρονισμός των 32 Block 30 στο επίπεδο F-16 Block 52+/Advanced με τη χρήση πλεονασματικών απαρτίων. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο όμως υπάρχουν και απάρτια που πρέπει να αγοραστούν. Από τα υπάρχοντα, τα νεότερα από τα υποσυστήματα θα χρησιμοποιηθούν για την αναβάθμιση των Β50 αλλά και η ΠΑ δεν θα έχει τη δυνατότητα διάθεσης σημαντικών κονδυλίων (ειδικά με την παράλληλη υλοποίηση των δύο άλλων προγραμμάτων). Έτσι, οι όποιες τυχόν αναβαθμίσεις δεν μπορεί παρά να είναι παρά πολύ περιορισμένου κόστους και ενταγμένες στα διαθέσιμα πλεονασματικά απάρτια που δεν θα χρησιμοποιηθούν από τα Β50.
Μια κύρια επιδίωξη για την παραμονή των Block 30 στις τάξεις της ΠΑ θα ήταν η αντικατάσταση απαρτίων που είτε παρουσιάζουν μειωμένη απόδοση λόγω παλαιότητας είτε έχει σταματήσει η παραγωγή και η υποστήριξη από τον αρχικό κατασκευαστή τους, κάτι που οδηγεί σε αύξηση του κόστους συντήρησης. Έτσι, για παράδειγμα, θα μπορούσε να υιοθετηθεί ένα σύγχρονο INS µε ενσωματωμένη μονάδα GPS (EGI), όπως το Η764 που χρησιμοποιούν σήμερα τα Block 52+/52Μ και που θα αντικατασταθεί από το LN-260. Από τις σημαντικότερες ελλείψεις των Β30 είναι το σύστημα IFF, για το οποίο θα μπορούσε να γίνει χρήση των APX-113 που θα αφαιρεθούν από τα Block 52+/52 Advanced. Σε επίπεδο Μονάδας ή στην ΕΑΒ θα ήταν πολύ χρήσιμη η μετατροπή του πιλοτηρίου και του εξωτερικού φωτισμού για συμβατότητα με NVG, κάτι που στους Αμερικανούς είχε τιμολογηθεί περί τα $80.000.

 
Τα πλεονασματικά APG-68(V)9 θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν, αφού και με βάση τη Northop Grumman υπάρχει συμβατότητα τόσο με τους FCC των A/B όσο και τους EFCC των B30, τους GAC των Β50, τους ισραηλινούς I-GAC και φυσικά με όλες τις γενιές MMC. Όπως υποστηρίζει η κατασκευάστρια εταιρεία, η βελτίωση είναι της τάξης του 33% έναντι των APG-68(V)7 των σημερινών Β50, ενώ μειώνεται το κόστος υποστήριξης κατά 45%.
Η αντικατάσταση του EFCC από πλεονασματικούς MMC5000 είναι εφικτή: ο πρώτος είναι εξελικτικό μοντέλο του FCC που «φορούσαν» τα ευρωπαϊκά F-16A/B πριν την εφαρμογή MLU, οπότε και αντικαταστάθηκε από τον MMC3000, ο οποίος με τη σειρά του είναι ο πρόγονος του MMC5000 (υπάρχουν όμως κάποια ερωτηματικά σχετικά με την πολυπλοκότητα της αντικατάστασης που συνεπάγεται και κόστος, με εναλλακτική την πώληση των απαρτίων σε ήδη κατόχους Β40/Β50 που κάνουν χρήση των -εκτός παραγωγής- GAC). Εναλλακτικά θα μπορούσε να γίνει προμήθεια CFCC με λειτουργικό SCU-7 (κόστους περίπου $70.000 ανά μονάδα) προσφέροντας και συνεργασία με το Scorpion HMCS της Thalesvisionix (κόστος $120.000), ήδη πιστοποιημένο για χρήση µε NVS.
Αναβάθμιση χρειάζονται και οι υποδομές επικοινωνίας, στις οποίες θα μπορούσαν να υιοθετηθούν οι ασύρματοι ARC-210 µε κόστος περί τα $150.000, αν και η μελλοντική απόσυρση των F-4 AUP θα δημιουργήσει τέτοια πλεονασματικά συστήματα. Τα B30 θα μπορούσαν επίσης να κληρονομήσουν τα IDM (Improved Data Modem) των B50, αφού η εγκατάσταση Link 16 ενέχει πολύ υψηλό κόστος και εκτεταμένες μετατροπές. Με όλα τα παραπάνω τα Β30 θα γίνουν κάτι παραπάνω από αξιόμαχα μειώνοντας ταυτόχρονα κατά πολύ το κόστος συντήρησης, αφού τα «νέα» απάρτια είναι σε παραγωγή και έχουν πολύ μεγαλύτερο MTBF (Mean Time Between Failure) που µε τη σειρά του σημαίνει μικρότερη δαπάνη συντήρησης σε σχέση µε τα υπάρχοντα.

Αν ένας πλήρης εκσυγχρονισμός των Block 30 στο επίπεδο Block 52+/Block 52 Advanced δεν είναι οικονομικά εφικτός από την ΠΑ για τις ελληνικές ανάγκες, θα ήταν ίσως επιβεβλημένο να επιδιωχθεί για το σενάριο πώλησης των μαχητικών σε άλλη χώρα. Όπως είναι πλέον φανερό από τις μέχρι τώρα προσπάθειες, τα ελληνικά μαχητικά του τύπου καταλήγουν «στον πάτο» των προτάσεων που υποβάλλονται σε ενδιαφερόμενες χώρες, αφού, όπως αναλύθηκε παραπάνω, δεν έχουν υποστεί παρά ελάχιστες οριακές «βελτιώσεις» στα 30 χρόνια που υπηρετούν. Ακόμη όμως και αν κάποια στιγμή βρεθεί δυνητικός πελάτης (εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες aggressor θα ενδιαφερθούν για F-16), η τιμή πώλησης θα είναι πολύ χαμηλή.

Η κατάσταση θα ήταν πολύ διαφορετική και τα ελληνικά Block 30 θα αποτελούσαν μεγάλο δέλεαρ για τη διεθνή αγορά μαχητικών, αν προσφέρονταν ήδη εκσυγχρονισμένα σε επίπεδο Block 50+/Block 50 Advanced ή συνοδεύονταν με τέτοια δυνατότητα. Σε αυτήν την περίπτωση το κόστος υλοποίησης του εκσυγχρονισμού με συμπλήρωση των απαρτίων που δεν υφίστανται ως πλεονασματικά και ενσωμάτωση πλήρων δυνατοτήτων (Link 16, JHMCS κ.ά.) θα επιβάρυνε τον αγοραστή, με την ΠΑ να καρπώνεται από τη ρευστοποίηση της υπεραξίας. Ρεαλιστικές εκτιμήσεις στην αγορά επισημαίνουν ότι μια τέτοια ενέργεια από ελληνικής πλευράς μπορεί να εκτοξεύσει την αξία των ελληνικών Β30 κατά 100%-150% από το χαμηλό επίπεδο που βρίσκεται σήμερα.

Οποιαδήποτε προστιθέμενη αξία στα Βlock 30, πολύ περισσότερο ένα πλήρες πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, θα απαιτήσει εφαρμογή πλήρους δομικής αποκατάστασης, ένα εγχείρημα που δεν είναι ούτε μικρού κόστους ούτε σύντομης υλοποίησης. Αντίστοιχο πρόγραμμα έχει ξεκινήσει η Αμερικανική Αεροπορία για 300 από τα αεροσκάφη της, τα οποία θα υποστούν εργασίες επέκτασης του δομικού ορίου ζωής στις 12.000 ώρες πτήσης ώστε να παραμείνουν επιχειρησιακά μέχρι το 2050 (είτε στις τάξεις της USAF είτε σε άλλους χρήστες)! Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τροποποιήσεις και αλλαγές στην άτρακτο, τις πτέρυγες και την καλύπτρα και το πρώτο αεροσκάφος που ολοκλήρωσε τη διαδικασία ήταν ένα Βlock 52 του σμήνους επιδείξεων Thunderbirds (θα ακολουθήσουν τρία ακόμη F-16 με το σύνολο της τετράδας να ενέχει χρέη «πρωτοτύπων»). Το κόστος ανά μονάδα για την Αμερικανική Αεροπορία φτάνει τα $2,4 εκ. και οι εργασίες ολοκληρώνονται σε χρονικό διάστημα που φθάνει έως και τους 9 μήνες. Το γεγονός ότι αυτά τα F-16 έχουν περάσει ήδη από πρόγραμμα Falcon STAR καταδεικνύει την αναγκαιότητα του προγράμματος για τα Β30 και ίσως και για τα Β50!