14.7 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
ΝΕΑΙΣΤΟΡΙΑΟ εξισλαμισμός των Ελλήνων κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας

Ο εξισλαμισμός των Ελλήνων κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας

- Advertisement -

Σαφώς πριν από την εγκαθίδρυση του οθωμανικού ζυγού στον ελλαδικό χώρο, πόλεμοι και αέναες αντιπαλότητες των βαλκανικών κρατών, η επέκταση των ενδυναμωμένων Σέρβων, οι εκάστοτε αλβανικές επιδρομές, οι συνεχείς πειρατείες και ληστείες, αλλά προπαντός η μακρά σοβαρή εσωτερική κρίση του Βυζαντίου, ήταν οι κύριοι παράγοντες που συνετέλεσαν στη μείωση των ελληνικών πληθυσμών. Στην ήδη δημιουργηθείσα παρακμή ήρθε κατόπιν να προστεθεί η ταχεία εξάπλωση των Οθωμανών στις ευρωπαϊκές επαρχίες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας από το δεύτερο μισό του 14ου αι. και έπειτα. Οι αιώνες οι ακολούθησαν δεν ήταν λιγότερο κρίσιμοι, από κάθε άποψη. Οι επαναλαμβανόμενοι σκληροί πόλεμοι των σουλτάνων με τους Ενετούς και τις άλλες μεγάλες δυνάμεις της κεντρικής Ευρώπης επιδείνωσαν την εξαιρετικά ασταθή κατάσταση, ενώ οι εξαναγκαστικές μαζικές μετακινήσεις των πληθυσμών, η δουλεία και οι εξισλαμισμοί έθεσαν σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη του ελληνικού Έθνους και του πολιτισμού, όπως περιγράφει με μελανά χρώματα και ο Σκώτος ιστορικός George Finlay στο μεγαλειώδες, επτά τόμων, σύγγραμμά του για την ιστορία της Ελλάδας από το 146 π.χ. μέχρι των ημερών του το 1864.



Από τις βασικότερες και θλιβερότερες πάντως αιτίες ήταν αδιαμφισβήτητα ο εξισλαμισμός – είτε εθελοντικός είτε εξαναγκαστικός – του κατακτημένου πληθυσμού. Ο εθελοντικός εξισλαμισμός ελάμβανε χώρα κυρίως στη Μικρά Ασία και δη κατά τα πρώτα χρόνια της οθωμανικής επικυριαρχίας, ενώ ο εξαναγκαστικός γινόταν κατά βάση στα χριστιανόπουλα, τα οποία εκπαιδεύονταν από αρκετά μικρή ηλικία για μέλη της σουλτανικής φρουράς ή για υψηλόβαθμοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι. Είτε στη μία είτε στην άλλη πάντως περίπτωση, αλλαγή θρησκείας σήμαινε εν γένει απώλεια της εθνικής και πολιτισμικής ταυτότητας, όπως είναι κατανοητό. Οι αιτίες εξισλαμισμού ήταν στις πλείστες των περιπτώσεων εξωγενείς. Στην περίπτωση δε των χριστιανόπουλων ήταν εξαναγκαστικές. Στα πτωχά κοινωνικά στρώματα οι λόγοι σχετίζονταν με οικονομικές παραμέτρους, ήτοι την αποφυγή της ιδιαιτέρως βαριάς φορολογίας των κατακτημένων πληθυσμών, ενώ στα ανώτερα είχαν να κάνουν με την προσπάθεια διατηρήσεως της εξέχουσας θέσης και περιουσίας τους. Αξιοσημείωτο είναι πως ειδικά στην περίπτωση των Ελλήνων, οι εξισλαμισμοί ήταν σαφώς λιγότεροι, εν συγκρίσει με τους λαούς των υπολοίπων βαλκανικών κρατών, λόγω της μακραίωνης ιστορίας τους και των στερεότερων παραδοσιακών βάσεών τους. Αυτό, σε καμία περίπτωση δε σημαίνει πως ο αριθμός όσων αλλαξοπιστούσαν ανά περιοχή ήταν αμελητέος, αν και εκτιμήσεις δεν μπορούν να γίνουν ούτε κατά προσέγγιση, κυρίως κατά την πρώιμη περίοδο του οθωμανικού ζυγού. Ο Πατριάρχης Γεννάδιος (1454-1465) αναφέρεται με βαθειά θλίψη και ανόχληση στους εξισλαμισμούς, όπου δεν εξαιρούνταν πρόσωπα ονομαστών και δυνατών βυζαντινών οικογενειών, αλλά ούτε και βασιλικά μέλη. Μετά την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως το 1453, υπήρχαν μέλη της Παλαιολόγειας δυναστείας που δέχτηκαν να αλλαξοπιστήσουν, όπως ο Χας Μουράτ Πασάς, μπεϊλερμπέης (διοικητής) της Ρούμελης (εις εκ των πλέον στενών συνεργατών του Σουλτάνου Μωάμεθ Β’ του Πορθητού), αλλά και ο αδελφός του, Μεσίχ Αχμέτ Πασάς, ο οποίος είχε προαχθεί στο υψηλότατο αξίωμα του Μεγάλου Βεζύρη το 1499-1500. Η μεγαλύτερη όμως διοικητική προσωπικότητα κατά τα χρόνια του Μωάμεθ Β’ ήταν ο Μέγας Βεζύρης Μαχμούτ Πασάς, του οποίου η καταγωγή αντλούσε από τις διαπρεπείς οικογένειες των Αγγέλων και Κομνηνών, κάποιοι εκ των οποίων είχαν καθίσει στον αυτοκρατορικό θρόνο κατά το παρελθόν. Υπήραν δε περιπτώσεις ακόμη και ιερωμένων, οι οποίοι οικειοθελώς απομακρύνθηκαν απο τις παραδόσεις των Ελλήνων προγόνων τους, όπως ο μητροπολίτης Ρόδου Μελέτιος, ο οποίος τούρκεψε το 1647 και με το όνομα Αρσλάν (Λέων), ανταμείφθηκε για την πράξη του με ανώτατο αξίωμα στην αυλική ιεραχία του Σουλτάνου, αλλά τελικώς εκτελέστηκε το 1661. Σε τέτοιες περιπτώσεις εξισλαμισμένων που πρόδωσαν το ιερατικό σχήμα τους και τις εθνικές τους αξίες αντιπαραβάλλονται και απλοί, ταπεινοί κληρικοί, οι επονομαζόμενοι νεομάρτυρες, οι οποίοι, άλλοτε εθελοντικώς και άλλοτε βιαίως, απεδέχθησαν το Ισλάμ κατά τα χρόνια της πρώτης τους νεότητας, αλλά αργότερα ανακάλεσαν, ομολόγησαν δημοσίως τη χριστιανική τους πίστη και το πλήρωσαν με παραδειγματικές τιμωρίες και βάναυσους θανάτους.



Πάμπολλοι εξισλαμισμοί όμως πραγματοποιήθηκαν και αργότερα. O Γάλλος αρχαιοδίφης Μισέλ Φουρμώ, σε κάποιο γραπτό του χρονολογούμενο το 1730, αναφέρεται ρητώς σε πολλαπλούς αφελληνισμούς στο Λεοντάρι Αρκαδίας. Άλλο συμβάν καταγράφηκε το 1760, όπου μαζικά οι κάτοικοι 36 χωριών της Ηπείρου, οι λεγόμενοι Καραμουρατάδες, απαρνήθηκαν την πίστη τους και τον ελληνισμό τους, πιθανότατα λόγω των δυσχερών συνθηκών που διαμορφώθηκαν στα Βαλκάνια κατά τους Ρωσοτουρκικούς πολέμους του 18ου αι., όταν διάφορες ενέργειες Ελλήνων χαρακτηρίστηκαν προδοτικές ή επαναστατικές. Αυτές χρησιμοποιήθηκαν για προπαγανδιστικούς λόγους εις βάρος των Ελλήνων με αποτέλεσμα να σκληρύνει και αυστηροποιηθεί η κατά τόπους αντιμετώπισή τους. Στους αιώνες που ακολούθησαν, όταν και τα κρατικά έσοδα μειώνονταν σημαντικά λόγω κακοδιαχείρησης και διαφθοράς ενώ οι οικονομικές απαιτήσεις ολοένα και αυξάνονταν από τους διαρκείς πολέμους, οι οθωμανικές αρχές δεν επιθυμούσαν ιδιαιτέρως τους αφελληνισμούς, καθότι αύξαναν τις ετήσιες εισπράξεις τους μέσω φορολογίας, ενώ μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν και Χριστιανούς ραγιάδες για καταναγκαστική εργασία.



Ακόμη πάντως και σε περιπτώσεις μαζικών εξισλαμισμών, υπήρξε ομολογουμένως και μερίδα Ελλήνων που δεν έπαψαν να κρατούν κρυφούς δεσμούς με το Χριστιανικό τους περίγυρο. Τέτοια άκρως ενδιαφέροντα συμβάντα υπήρξαν σε περιοχές όπως η Τραπεζούντα, Κρήτη, Πελοπόννησος, Μακεδονία και Κύπρος. Η Εκκλησία, από πλευράς της, δεν στάθηκε εχθρική απέναντι στους λεγομένους κρυπτοχριστιανούς, όπως διαφαίνεται από οδηγίες του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως στους κατοίκους της Νικαίας, στην επαρχία της Βιθυνίας. Αντιθέτως, διατηρούσε μια συνολικά ανεκτική και συγκαταβατική στάση, αποδεχόμενη στους κόλπους της όσους εφήρμοζαν τις χριστιανικές αρχές. Κατανοούσε πως λόγοι υπεράνω της θελήσεώς τους τούς έστρεφαν προς τον εκτουρκισμό τους, ενώ παρέμεναν κατ’ουσίαν Χριστιανοί. Το θέμα των κρυπτοχριστιανών αποτέλεσε έναν πολύ κρίσιμο παράγοντα στις περιπτώσεις θρησκευτικών συγκερασμών στη Μικρά Ασία, δεδομένου ότι όσοι, επισήμως τουλάχιστον, είχαν ασπασθεί το Ισλάμ, έφταναν τελικώς στο σημείο να αφομοιωθούν επηρεασμένοι από τις κοινωνικές συνθήκες και το περιβάλλον μέσα στο οποίο βίωναν την καθημερινότητά τους.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στο flight.com.gr εκφράζουν τους συντάκτες τους
κι όχι απαραίτητα τον ιστότοπο. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς γραπτή
έγκριση. Σε αντίθετη περίπτωση θα λαμβάνονται νομικά μέτρα. Ο ιστότοπος
διατηρεί το δικαίωμα ελέγχου των σχολίων, τα οποία εκφράζουν μόνο το συγγραφέα
τους.

- Advertisement -
- Advertisement -

14 ΣΧΟΛΙΑ

Subscribe
Notify of
14 Comments
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments

Ακούστε μας

- Advertisement -

Το Σχόλιο της Ημέρας

Γιατί δεν αγοράζουμε ιαπωνικά όπλα σαν τις φρεγάτες Μogami; Μπορούμε ή όχι;

Στην ατέρμονη ελληνική συζήτηση για εξοπλισμούς δεν είναι καθόλου σπάνιο να εμφανιστεί κάποιος και να αναφωνήσει «φρεγάτες Mogami να πάρουμε!», ή «πυροσβεστικά αεροσκάφη ShinMaywa...

Το τεύχος μας που κυκλοφορεί

- Advertisement -

Κύριο Άρθρο

Πολεμική Αεροπορία: Αντέχουμε να πουλήσουμε τα Mirage 2000-5 και τα F-16...

Των Φαίδωνα Γ. Καραϊωσηφίδη & Ηλια Παπανικολάου. Επιπλέον στοιχεία Brian Schofield, Aerospace Analyst. Δημοσιεύθηκε στην "ΠΤΗΣΗ", τεύχος 46, Μάρτιος 2024.Το παρακάτω κείμενο γράφηκε πριν...
- Advertisement -
Card image

ΠΤΗΣΗ 038 Τεύχος Ιουλίου 2023

Αγορά 3.99€
- Advertisement -

Σαν σήμερα

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 28 Μαρτίου 1854: Τo ξέσπασμα του Κριμαϊκού, ο...

2
Βρετανία και Γαλλία κηρύσσουν τον πόλεμο στη Ρωσία, στον πρώτο σύγχρονο πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος. Αιτία ήταν η σύγκρουση ανάμεσα στον ρωσικό και στον...
- Advertisement -
Card image

ΠΤΗΣΗ Τεύχη 32, 33, 34, Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος 2023

Αγορά 7.99€
- Advertisement -
Card image

ΠΤΗΣΗ 037 Τεύχος Ιουνίου 2023

Αγορά 3.99€

Πολιτική διαχείρισης σχολίων

Πολιτική διαχείρισης σχολίων για τις ιστοσελίδες flight.com.gr, navaldefence.gr, military-history.gr

73
Όπως είναι γνωστό, τα σχόλια στα site μας υπόκεινται σε έλεγχο και επεξεργασία ώστε να διασφαλιστεί η συμμόρφωσή τους με τους κανόνες που έχουμε...

Related News

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 28 Μαρτίου 1854: Τo ξέσπασμα του Κριμαϊκού, ο πρώτος σύγχρονος πόλεμος στην Ευρώπη

Βρετανία και Γαλλία κηρύσσουν τον πόλεμο στη Ρωσία, στον πρώτο σύγχρονο πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος. Αιτία ήταν η σύγκρουση ανάμεσα στον ρωσικό και στον...

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 28 Μαρτίου 2003: Blue-on-blue στην έρημο του Ιράκ

Σε ένα περιστατικό αδελφοκτόνων πυρών κατά την επιχείρηση “Enduring Freedom”, δύο αεροσκάφη Α-10 της 190ης Μοίρας Μαχητικών της Αεροπορικής Εθνοφρουράς του Άινταχο κατά το...

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 28 Μαρτίου 1942: Επιδρομή στο Σαιν Ναζέρ, στόχος η δεξαμενή των γερμανικών θωρηκτών

Τη νύχτα της 27ης προς 28η Μαρτίου 1942, μια ισχυρή δύναμη Βρετανών του Νο 2 Commando, με στοιχεία της Ταξιαρχίας Ειδικών Αποστολών και συνοδεία...