23.3 C
Athens
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024
ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΑΠΟΨΕΙΣΌσα δεν ξέρετε για τον εκσυγχρονισμό των F-16 της ΠΑ

Όσα δεν ξέρετε για τον εκσυγχρονισμό των F-16 της ΠΑ

- Advertisement -

 
… και μας ρωτούσατε…

Όταν η Ελλάδα ανακάλυψε το F-35
Στην Ελλάδα τα θαύματα κρατούν τρεις μέρες, εκτός από την περίπτωση που τα ανακαλύψει το φιλοθεάμον κοινό του Internet. To “θαύμα” βέβαια μπορεί να είναι μπροστά στα μάτια κάποιου, αλλά να το θεωρήσει Θεία Επέμβαση μόλις το ανακαλύψει ξαφνικά.
Κάπως έτσι συνέβη και με το F-35, που ενώ ήταν είδηση σε όλο τον πλανήτη από το 2000, στην Ελλάδα το ανακαλύψαμε πέρσι. Όταν η Τουρκία “αγόραζε” μετοχές στο consortsium κατασκευής του αεροσκάφους, στην Ελλάδα παραγγέλναμε Eurofighter.
Ευτυχώς για το δόλιο F-35 η «γλωσσοφαγιά» δεν ισχύει στις ΗΠΑ, αλλιώς θα το είχαμε «ματιάξει». Αν κάνουμε μια απλή διαδικτυακή αναζήτηση σχετικά με το αεροσκάφος στο «ελληνόφωνο» κομμάτι του Διαδικτύου θα ανακαλύψουμε ένα «πλούτο» χιλιάδων άρθρων και απόψεων σχετικά με τα νέο μαχητικό 5ης γενιάς.
Για αρχή η ελληνική διαδικτυακή κοινότητα των «ειδικών» το «χλεύαζε» νυχθημερόν. Πολλοί θεωρούσαν πως οι ΗΠΑ υπήρχε περίπτωση να το εγκαταλείψουν υπέρ του πολλές φορές «ανώτερου» Su-35 (θα έπαιρνε δικαιώματα η LM από την Sukhoi για να το φτιάχνει στις ΗΠΑ).
Σε ότι αφορά τώρα την Ελλάδα και την θέση της απέναντι στο αεροσκάφος, σοβαρότης μηδέν. Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος που εγκυμονεί η αγορά των 100 F-35 από την γειτονική χώρα θα μπορούσε να «αντιμετωπιστεί» με μια φούχτα Su-35GR, που με την ρομφαία της Ελληνορθόδοξης Παράδοσης θα μετέτρεπαν τα «τενεκεδάκια» των Τούρκων σε ανταλλακτικά. Σε αυτό θα συνέβαλλε και η αγορά των S-400GR βεβαίως βεβαίως.
Κάπου στον δρόμο όλα αυτά «χάλασαν». Καταρχάς οι S-400 αγοράστηκαν από την Τουρκία και οι προφητείες υπέρ του Ξανθού Γένους πήγαν στον «κουβά». Κατά δεύτερον, το F-35 έχει αποδείξει την αξία του είτε στις Red Flag είτε σε αεροπορικές επιδείξεις. Εκεί κάπου ξύπνησε το Πανελλήνιο έντρομο. Αφού οι Ρώσοι μάλλον δεν θα βοηθούσαν (και δεν θα μπορούσαν) προσπαθήσαμε να βρούμε λύση στην απειλή των τουρκικών F-35 με κάτι περισσότερο από την επίκληση Θείων (το “Παναγιά βοήθα” πιάνει αλλά ίσως όχι πάντα).
Όχι γιατί τα Su-35GR ήταν απλά στην σφαίρα της φαντασίας κάποιων (και αν θέλετε και την άποψή μας τα F-35 δεν θα είχαν κάποιο πρόβλημα να «σκουπίσουν» τον ουρανό από τα όποια Su-35 κι άλλα «υπερμαχητικά»), ούτε γιατί οι Σύντροφοι από τον Βορρά δεν αγόρασαν τελικά διαφημίσεις, αλλά γιατί το –κακό- ΝΑΤΟ δεν μας επιτρέπει να τα αγοράσουμε (εδώ δεν έχουμε μαντήλι να κλάψουμε, θα αγοράζαμε Su-35 μετρητοίς).
Και εκεί κάπου, θυμήθηκαν κάποιοι τον “φουκαριάρη’ εκσυγχρονισμό των F-16C/D της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας μας. Η σκέψη είναι απλή. Όσα λίγα χρήματα έχουμε για αμυντικές δαπάνες, θα δοθούν μάλλον στα F-16. Σε αυτό το «κονδύλι» στράφηκε η προσοχή. Ας αφήσουμε τα F-16 και ας πιάσουμε το ΝΜΑ…
 

 
Ότι πρέπει να γνωρίζετε για τον εκσυγχρονισμό των Fighting Falcon της ΠΑ
Όπως είχαμε αναφέρει και στο τεύχος μας Νο 361, ο εκσυγχρονισμός του στόλου των ελληνικών μαχητικών για την αποτροπή της απαξίωσης των παλαιοτέρων εξ αυτών, τη συνολική αναβάθμιση των δυνατοτήτων τους και την (όλο και σημαντικότερη για λόγους εξοικονόμησης λειτουργικού κόστους) ομογενοποίηση του στόλου αποτελεί την κυριότερη ρεαλιστική επιλογή στον ορίζοντα της ΠΑ.
Θα αποτελούσε επιτακτική ανάγκη ακόμη και εάν υπήρχε πρόγραμμα Νέου Μαχητικού Αεροσκάφους, αλλά με το ΝΜΑ να «χάνεται» πλέον βαθιά μέσα στην επόμενη δεκαετία, είναι η μοναδική εναλλακτική επιλογή. Παράλληλα, στην περίπτωση των Fighting Falcon (δεδομένου του ραντάρ AESA) και με βάση τις προδιαγραφές του ΝΜΑ η πρόταση αποτελεί ένα πρόγραμμα με πολλές παραμέτρους πολύ κοντά στο σκεπτικό του τελευταίου.
Για την ιστορική αναδρομή των κατά καιρούς διαθέσιμων προτάσεων εκσυγχρονισμού των F-16 θα σας παραπέμψουμε στο τεύχος μας Νο 361, αλλά και στα πολλά παλαιότερα άρθρα που έχουμε δημοσιεύσει σχετικά (αρχής γενομένης και κατ’ αποκλειστικότητα τότε στην Π&Δ No 285, «Peace Xenia Upgrade, εκσυγχρονισμός F-16» και στην Π&Δ Νο 326, «Μια εικόνα στο μέλλον των ελληνικών Fighting Falcon»).
Στο τεύχος Ιουνίου 2016 παρουσιάσαμε και το πρότυπο F-16V, το οποίο αποτελεί την εισήγηση για την τρέχουσα πρόθεση της Πολεμικής Αεροπορίας (βλέπε και σχετικό επιγραμματικό πίνακα). Με τα όσα ακολουθούν, θα προσπαθήσουμε να εισαγάγουμε στο θέμα και μερικές άλλες παραμέτρους που θα αποτελέσουν κρίσιμους παράγοντες στις τελικές αποφάσεις του προγράμματος.
Στη μακρά προϊστορία των προτάσεων της Lockheed Martin σημείο αναφοράς αποτελεί αυτή που είχε παρουσιαστεί το 2009 και βασιζόταν στα αντίστοιχα προγράμματα CCIP (υλοποιούσε η USAF και είχε ανακοινώσει η Τουρκική Αεροπορία). Η πρόταση ήταν μια δέσμη επιλογών για την ΠΑ με:

  • Αναβάθμιση-εκσυγχρονισμό των Peace Xenia ΙΙΙ (PX III Block 52+) στο πλήρες πρότυπο Block 52+ Advanced.
  • Αναβάθμιση-εκσυγχρονισμό των Peace Xenia ΙΙ (PX II Block 50), είτε στο αποκαλούμενο πρότυπο CCIP-GR (διατηρώντας το ραντάρ V7 με IDM-Improved Data Modem και νέο πιλοτήριο) ή σε πλήρες πρότυπο Block 52+ Advanced (με ραντάρ V9 και Link 16).
  • Προαίρεση (παρά το γεγονός ότι υπήρχε αντίθετη απόφαση της ΠΑ) για αναβάθμιση-εκσυγχρονισμό των Peace Xenia I (PXI Block 30) στο αποκαλούμενο πρότυπο CCIP Lite (διατήρηση του AN/APG-68V2 με IDM και βελτιώσεις στο πιλοτήριο).

Σημείο καμπής στη συνέχεια ήταν η απόφαση του Ανώτατου Αεροπορικού Συμβουλίου τον Δεκέμβριο του 2012 για την αναβάθμιση του συνόλου των αεροσκαφών Peace Xenia II και III στο πρότυπο F-16 Block 52+ Advanced, δηλαδή των Fighting Falcon PXIV (F-16 Block 52M). Τα F-16 Block 30 (PXI) δεν περιλαμβάνονταν και τότε στην απόφαση, αν και η κατασκευάστρια εταιρεία υπέβαλε επίσης σχετική πρόταση. Στο πλαίσιο της πρότασης του 2012, το ενδιάμεσο εναλλακτικό πρότυπο CCIP GR για τα PXIII απαλείφθηκε και υιοθετήθηκε το Block 52+ Advanced ως καθολικό πρότυπο στα Fighting Falcon όλων των παρτίδων πλην των PXI. Για τα τελευταία προτείνονταν ο εκσυγχρονισμός με χρήση απαρτίων, όπως το ραντάρ που θα προερχόταν από τα Block 50 και προσθήκη ή αναβάθμιση άλλων σε ένα πρότυπο που πλησίαζε το CCIP GR.
Η πρόσφατη και σημαντική εξέλιξη αφορά πλέον τη μετάπτωση της παραπάνω πρότασης στην υιοθέτηση του προτύπου F-16V, ως αυτού στο οποίο θα μετατραπούν όλα τα Fighting Falcon PXII/III/IV. Συγκριτικά με την πρόταση του 2012, η ουσιαστική και κρίσιμη διαφορά είναι ότι τη θέση του APG-68(V)9 έχει πάρει πλέον το ραντάρ AESA APG-83 SABR (Scalable Agile Beam Radar), πλαισιωμένο όμως από μια νέα αρχιτεκτονική που εκμεταλλεύεται πλήρως τις δυνατότητές του και μεγιστοποιεί την αποτελεσματικότητα του Fighting Falcon (Π&Δ Νο 361, «Lockheed Martin F-16V, V for Viper»).
Αναφορικά με τα Block 30 και με δεδομένο ότι θα υπάρχει πλέον μεγάλο πλεόνασμα απαρτίων από την αναβάθμιση όλων των άλλων μαχητικών του τύπου, όλες οι δυνατότητες είναι ανοικτές στο να φτάσουν τα μαχητικά PXI σε επίπεδο πολύ κοντά στο Block 52+ Advanced.
Έχουμε πολλές φορές αναφερθεί στο πρόβλημα των πολλαπλών εκδόσεων του F-16, που είναι ιδιαίτερα οξύ στον στόλο των ελληνικών Fighting Falcon: οκτώ διαφορετικά μοντέλα ανάμεσα στα μονοθέσια και διθέσια αεροσκάφη των τεσσάρων παρτίδων Peace Xenia. Το γεγονός αυτό έχει επιβαρύνει μέχρι σήμερα με σημαντικό κόστος τη χρήση των μαχητικών και έτσι ένα από τα ζητούμενα του προγράμματος EMZ είναι η όσο το δυνατόν ομοιογενοποίηση του στόλου.
H ανομοιογένεια και οι πολλαπλές εκδόσεις όμως αποτελούν και ένα μεγάλο πρόβλημα στον ίδιο τον εκσυγχρονισμό επιβαρύνοντάς τον σημαντικά σε κόστος, καθώς απαιτείται η εξέλιξη έως και οκτώ διαφορετικών πρωτοτύπων (με δοκιμές και πιστοποίηση του καθενός ξεχωριστά), την ίδια στιγμή που άλλα αντίστοιχα προγράμματα περιορίστηκαν σε μόλις δύο.
 

Το πρόγραμμα MLU/EMZ της Ταϊβάν, για παράδειγμα, εφαρμόζεται σε έναν ομοιογενή στόλο 115 F-16A και 28 F-16B Block 20 που θα μετατραπούν σε F-16V με την υποστήριξη δυο πρωτοτύπων, ενός μονοθέσιου κι ενός διθέσιου. Αντίστοιχα, η Νότια Κορέα υλοποιεί το δικό της πρόγραμμα MLU/EMZ σε 134 F-16C/D Block 52 (με κινητήρες F100-PW-229) που προέρχονται από δυο παρτίδες αγορών. Σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, ο στόλος των Block 52 της ROK AF παρουσιάζει κάποιες μικρές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα 80 αρχικά μαχητικά του προγράμματος Peace Bridge II και τα 20 τελευταία του Peace Bridge III, κάτι που ίσως απαιτήσει τη δημιουργία τεσσάρων πρωτοτύπων. Η ROK AF έχει εξαιρέσει από τον εκσυγχρονισμό σε F-16V τα 33 F-16C/D Block 30 που διαθέτει. Η Σιγκαπούρη διαθέτει επίσης έναν ομοιογενή στόλο F-16 Block 52 από τρία εξοπλιστικά προγράμματα Peace Carvin (ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV), τα οποία υλοποιήθηκαν την περίοδο 1998-2004.
Το ελληνικό εγχείρημα του εκσυγχρονισμού τόσο πολλών διαφορετικών εκδόσεων σε ένα κοινό πρότυπο είναι μοναδικό συγκριτικά και με άλλα παλαιότερα προγράμματα MLU, όπως το CCIP. Το τουρκικό πρόγραμμα, για παράδειγμα, αφορούσε τον πλήρη εκσυγχρονισμό όλων των αεροσκαφών Block 40/50 μέσω ενός «πακέτου» CCIP αντίστοιχο μ’ αυτόν της USAF, αλλά προσαρμοσμένο στις τουρκικές ανάγκες, που έφερε περισσότερα από 170 Fighting Falcon της THK στο επίπεδο Block 50+ Advanced. Βάσει αυτής της λογικής, η Τουρκία προέβη στην παραγγελία των 30 καινούριων F-16 κάνοντας χρήση του ίδιου κινητήρα, σε αντίθεση με την Ελλάδα που διαφοροποίησε την αγορά του κινητήριου συστήματος ανάμεσα στις παρτίδες προμήθειας.
Τα αμερικανικά F-16C/D που μετείχαν στο αρχικό Common Configuration Implementation Program (CCIP) είχαν επίσης κινητήρες διαφορετικού μοντέλου και κατασκευαστή, καθώς αφορούσαν μοντέλα Block 40/42/50 και 52. Στη διαδικασία τα αμερικανικά F-16 Βlock 42 με κινητήρα F100-PW-220 αναβαθμίσθηκαν από τον Ιούλιο του 2008 σε Block 52 με F100-PW-229, μειώνοντας την πολυτυπία και βελτιώνοντας τους αναιμικούς κινητήρες των Block 42 σε σχέση με τα Βlock 50/52 και τα Βlock 40. Στα Βlock 40 αντίστοιχα, προέβησαν σε αλλαγές στον κινητήρα τους ώστε να έρθουν πιο κοντά σε προδιαγραφές με τα Βlock 50, μειώνοντας έτσι το κόστος υποστήριξης.
Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι στο ευρύτερο πλαίσιο του προγράμματος η USAF προχώρησε σε ολοκληρωτική αναβάθμιση όλων των κινητήρων F110 των Βlock 30/40/50 σε SLEP (Service Life Extension Program), που αυξάνει τον χρόνο επιθεώρησης από τις 200 ώρες στις 300 και μειώνει το NRIFSD (Non-Recoverable In-Flight Shut-Down) από 4,4 ανά 100.000 ισοδύναμες ώρες πτήσης (EFH) σε 0,9 ανά 100.000 EFH μετά το SLEP.
Επιστρέφοντας όμως στο προτεινόμενο πρόγραμμα F-16V για τα ελληνικά PXII/III/IV, με την κατάσταση που υπάρχει στον στόλο Fighting Falcon της ΠΑ η πολυπόθητη ομοιοτυπία θα είναι… σχετική. Στην καλύτερη δυνατή περίπτωση όπου όλα τα F-16 υλοποιήσουν πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, τα 52V και 50V και πάλι δεν θα έχουν κοινή γραμμή εξυπηρέτησης, αφού προέρχονται από δυο διαφορετικές εκδόσεις. Έτσι, από τις τρεις εκδόσεις πηγαίνουμε στις δύο και σ’ αυτές πρέπει να προσθέσουμε και τα Βlock 30 (αναβαθμισμένα ή όχι), δηλαδή συνολικά τρεις, ή διαφορετικά δύο πρότυπα ηλεκτρονικών ταυτόχρονα με τρία πρότυπα κινητήρων!
Στο σημερινό «χάος» ανομοιοτυπίας όμως, ακόμη και αυτή η βελτίωση πρέπει να θεωρηθεί πολύ σημαντικό επίτευγμα! Εμβαθύνοντας στο πρόγραμμα, ακόμη και στο θεωρητικά ίδιο επίπεδο ομοιοτυπίας ηλεκτρονικών (F-16V) θα εξακολουθήσει να υφίσταται μια διαφοροποίηση υποσυστημάτων ανάμεσα στα αεροπλάνα διαφορετικής παρτίδας, όπως για παράδειγμα τα Block 50V που θα διατηρήσουν το HUD της BAE, ενώ τα Block 52V θα διαθέτουν HUD της ELOP.

F-16V GR
Μια σημαντική παράμετρος στον προτεινόμενο εκσυγχρονισμό όλων των PXII/III/IV στο πρότυπο F-16V είναι ότι αποτελεί πλέον μια προσπάθεια ΕΜΖ για όλο τον στόλο, συμπεριλαμβανομένων και των νεότερων Block 52+ Advanced, τα οποία βέβαια στην ολοκλήρωση του προγράμματος θα πλησιάζουν στο μισό της επιχειρησιακής ζωής τους. Σε όλες τις προηγούμενες προτάσεις και με δεδομένο ότι τα καινούργια ακόμη Block 52+ Advanced ήταν το πρότυπο αναβάθμισης, ο ΕΜΖ αφορούσε κυρίως τις τρεις προηγούμενες παρτίδες Peace Xenia.
Στον εκσυγχρονισμό των 38 Block 50 (31 F-16C & 7 F-16D) στο επίπεδο F-16V GR περιλαμβάνεται:
Στον τομέα των νέων ηλεκτρονικών που αντικαθιστούν ή συμπληρώνουν τον παλαιότερο εξοπλισμό:

  • Ραντάρ AESA AN/APG-83 SABRΥπολογιστής αποστολής MMC 7000AH
  • Ψηφιακός υπολογιστής ελέγχου πτήσης-DFLCC (Digital Flight Control Computer) αναβαθμισμένος με αυτόματο σύστημα αποφυγής σύγκρουσης με το έδαφος-AGCAS (Automatic Ground Collision Avoidance System).
  • Αναβάθμιση UCADC (Upgraded Central Air Data Computer)
  • ADTE (Advanced Data Transfer Equipment) για τη μεταφορά-φόρτωση δεδομένων με μαγνητικό μέσο και διασύνδεση ethernet.
  • CDEEU (Common Data Entry Electronics Unit)
  • Νέα συμβολογεννήτρια-IPDG (Improved Programmable Display Generator)
  • MMR ILS με υποστήριξη VOR
  • Σύστημα INS με ενσωματωμένο GPS και μονάδα γυροσκοπίων οπτικών ινών LN-260 με προβλέψεις ασφαλείας SAASM (Selective Availability Anti-spoofing Module).
  • DTS (Digital Terrain System) με βελτίωση υποδομής DTED (Digital Terrain Elevation Data) στο σύστημα πλοήγησης βάσει ψηφιακού γεωγραφικού ανάγλυφου με TEL (Target Elevation Lookup).
  • MIDS-J Link 16 (υπάρχει ήδη IDM)
  • Καταγραφέας NCDR (Net-Centric Digital Recorder) τεσσάρων καναλιών
  • Ψηφιακό DAS (Digital Acquisition System) για συλλογή, επεξεργασία και καταγραφή δεδομένων από τα διάφορα υποσυστήματα του αεροσκάφους. Έχει και ρόλο καταγραφέα στοιχείων πτήσης που επιβιώνει σε περίπτωση συντριβής για τη διερεύνηση περιστατικών.

Υφιστάμενα συστήματα που διατηρούνται: CARA (Combined Altitude Radar Altimeter) και AIBU (Advanced Interference Blanker Unit).
Στον τομέα του νέου εξοπλισμού πιλοτηρίου προστίθενται:

  • Υποδομή JHMCS (Joint Helmet-Mounted Cuing System)
  • Δύο νέες οθόνες HD 4×4 ιντσών και μία κεντρική CPD HD 6×8 ιντσών
  • Σύστημα φωτισμού συμβατό με ΔΝΟ, όπως και στα αεροσκάφη PXIII/IV
  • Σύστημα παραγωγής οξυγόνου επί του αεροσκάφους OBOGS, που ανεξαρτητοποιεί το μαχητικό από επίγεια τροφοδοσία επιταχύνοντας τον χρόνο επανεξυπηρέτησης ανάμεσα σε αποστολές.
  • Νέο σύστημα επικοινωνιών διπλού ασυρμάτου ARC-238
  • Μονάδα ASIU (Aft Station Interface Unit) στο πίσω κάθισμα των διθέσιων που θα τους προσδώσει δυνατότητα Missioned επιχειρήσεων και ASHUDM (Aft Seat HUD Monitor).

Υφιστάμενα συστήματα που διατηρούνται: ΑCCTVS (Advanced Color Cockpit Television System), WAC-HUD (Wide Angle Conventional Head Up Display) της BAE.
 
Στον τομέα του οπλισμού:

  1. Αποκτάται δυνατότητα χρήσης AIM-120 C-5/C-7 AMRAAM και AIM-2000 (IRIS-T) με πλήρεις δυνατότητες μέσω JHMCS.
  2. Αποκτάται συμβατότητα με AGM-154A-1/C JSOW, GBU-31/38 JDAM, GBU-50 EGBU (EP-II), GBU-16 PW II, GBU-24 PW III, AFDS (να σημειωθεί ότι τα όπλα αυτά έχουν όριο «ζωής» το 2022), AGM-84D/L Harpoon I και Mk83. Δεν έχει διευκρινιστεί εάν περιλαμβάνεται συμβατότητα με AGM-158 ή και δυνατότητα χρήσης SDB, όπλα που πρέπει να ενδιαφέρουν την ΠΑ μελλοντικά.
  3. Προστίθεται η χρήση φορέα BRU-57 που επιτρέπει την ανάρτηση δύο «έξυπνων» όπλων.
  4. Γίνεται δυνατή η μεταφορά ατρακτιδίου στόχευσης νέας γενιάς, όπως του Sniper EX, και ατρακτιδίου φωτοαναγνώρισης DB-110.

Υφιστάμενα συστήματα που διατηρούνται: σκοπευτικό EEGS (Enhanced Envelope Gun Sight), συμβατότητα με εκπαιδευτικό φορέα BDU-33, AGM-65A/B/D/G, AIM-9 L/M/N/P/S, AIM-120A/B/C, AGM-88B HARM, GBU-10/-12, BLU-107/-109, CBU-58/-71/-87, Mk20 Rockeye, Mk82/84, μεταφορά ατρακτιδίων LANTIRN.
Στον τομέα της επιβιωσιμότητας προστίθενται:

  • Ολοκλήρωση αναβάθμισης του ASPIS (Airborne Self-Protection Integrated System) στο επίπεδο ASPIS II (η συμπλήρωση της πλήρους διαμόρφωσης σε όλα τα αεροπλάνα δεν έχει διευκρινιστεί). Επίσης παραμένει άγνωστη η πρόβλεψη για τα διθέσια Β50V που θα είναι πλέον missionized, αλλά που δεν έχουν τη δυνατότητα να φέρουν εσωτερικά παρεμβολείς.
  • APX-126 CIT (Combined Interrogator/Transponder)
  • Αναβάθμιση των προβλέψεων στελθ «Have Glass Ι» (που έχουν τα Block 30 & 50) σε «Have Glass II» (που έχουν τα Block 52+ & 52M). Το HG I εστιάζεται στη μείωση της ανάκλασης της ακτινοβολίας ραντάρ με τον περιορισμό της διείσδυσής της στο πιλοτήριο, εφαρμόζοντας ανακλαστική επίστρωση στην καλύπτρα (που την διαχέει πλέον σφαιρικά στον χώρο και όχι απαραίτητα προς την πηγή εκπομπής). Το HG II επεκτείνει τις προβλέψεις σε χρήση RAM (Radar Absorbing Material) σε μεγάλο μέρος των εξωτερικών επιφανειών αλλά και ειδικών επιχρισμάτων για τη μείωση του ίχνους IR.
  • Εξωτερικός φωτισμός συμβατός με ΔΝΟ (dual mode)

 
Στον εκσυγχρονισμό των 55 Block 52+ (37 F-16C & 18 F-16D) στο επίπεδο F-16V GR περιλαμβάνεται:
Στον τομέα των νέων ηλεκτρονικών που αντικαθιστούν ή συμπληρώνουν τον παλαιότερο εξοπλισμό (βλέπε παραπάνω για επεξηγήσεις):

  • Ραντάρ AESA AN/APG-83 SABR
  • Υπολογιστής αποστολής MMC 7000AH
  • DFLCC με αναβάθμιση AGCAS
  • ADTE με ethernet
  • CDEEU
  • IPDG
  • MMR ILS με υποστήριξη VOR
  • INS LN-260 με προβλέψεις ασφαλείας SAASM
  • MIDS-J Link 16 (υπάρχει ήδη IDM)
  • NCDR τεσσάρων καναλιών
  • DAS

Υφιστάμενα: DTS (βελτίωση DTED μέσω TEL), IDM, UCADC, CARA και AIBU.
Στον τομέα του νέου εξοπλισμού πιλοτηρίου προστίθενται:

  • Μια κεντρική CPD HD 6×8 ιντσών
  • Βελτίωση συστήματος φωτισμού συμβατό με ΔΝΟ
  • Υποδομή ADTE
  • Δύο ARC-238

Υφιστάμενα: έγχρωμες MFD 4×4 ιντσών, JHMCS, ASIU στα διθέσια, OBOGS, EHSI (Electronic Horizontal Situation Indicator), ASIU & ASHUDM ΑCCTVS (Advanced Color Cockpit Television System), WAC-HUD της ElΟp.
Στον τομέα του οπλισμού:

  1. Επεκτείνεται η δυνατότητα χρήσης του AIM-2000 (IRIS-T Enhancements), όπως υφίσταται σήμερα μόνον στα Block 52M.
  2. Αποκτάται συμβατότητα με AGM-154C JSOW, GBU-31/38 JDAM, GBU-50 EGBU (EP-II), GBU-16 PW II, AFDS και Mk83. Δεν διευκρινίζεται η συμβατότητα με AGM-158 ή και SDB.
  3. Προστίθεται η χρήση φορέα BRU-57
  4. Γίνεται δυνατή η μεταφορά Sniper EX και DB-110

Υφιστάμενα: σκοπευτικό EEGS (Enhanced Envelope Gun Sight), BDU-33, AGM-65A/B/D/G, AIM-9 L/M/N/P/S, AIM-120A/B/C/C5/C7, AGM-88B HARM, AGM-84D/L Harpoon I, AGM-154A-1JSOW, GBU-10/-12/-24, BLU-107/-109, CBU-58/-71/-87, Mk20 Rockeye, Mk82/84, μεταφορά ατρακτιδίων LANTIRN.
Στον τομέα της επιβιωσημότητας προστίθεται:

  • IFF APX-126 CIT

Υφιστάμενα: ASPIS II, «Have Glass » Ι & ΙΙ, εξωτερικός φωτισμός συμβατός με ΔΝΟ (dual mode).
Στον εκσυγχρονισμό των 30 Block 52+Advanced (20 F-16C & 10 F-16D) στο επίπεδο F-16V GR περιλαμβάνεται:
Στον τομέα των νέων ηλεκτρονικών που αντικαθιστούν ή συμπληρώνουν τον παλαιότερο εξοπλισμό (βλέπε παραπάνω για επεξηγήσεις):

  • Ραντάρ AESA AN/APG-83 SABR
  • Υπολογιστής αποστολής MMC 7000AH
  • Αναβάθμιση DFLCC με AGCAS
  • ADTE με ethernet
  • CDEEU
  • IPDG
  • INS LN-260 με προβλέψεις ασφαλείας SAASM (Selective Availability Anti-spoofing Module)
  • MIDS-J
  • IDM
  • NCDR τεσσάρων καναλιών

Υφιστάμενα: DTS (βελτίωση DTED μέσω TEL), MMR ILS με VOR, DAS, UCADC, CARA και AIBU.
Στον τομέα του νέου εξοπλισμού πιλοτηρίου προστίθεται:

  • Κεντρική CPD HD 6×8 ιντσών

Υφιστάμενα: δύο έγχρωμες MFD HD 4×4 ιντσών, JHMCS, δύο ARC-238, ADTE, ASIU στα διθέσια, OBOGS, EHSI, ASIU & ASHUDM, ΑCCTVS (Advanced Color Cockpit Television System), WAC-HUD της ElΟp.
Στον τομέα του οπλισμού:

  1. Αποκτάται συμβατότητα με GBU-16 PW II, AFDS, GBU-31/38 JDAM, SAASM και Mk83. Δεν διευκρινίζεται η συμβατότητα με AGM-158 ή και SDB.
  2. Γίνεται δυνατή η μεταφορά Sniper EX

Υφιστάμενα: σκοπευτικό EEGS (Enhanced Envelope Gun Sight), BRU-57, BDU-33, AGM-65A/B/D/G, AIM-2000, AIM-9 L/M/N/P/S, AIM-120A/B/C/C5/C7, AGM-88B HARM, AGM-84D/L Harpoon I, AGM-154A-1/C JSOW, GBU-31/38 JDAM, GBU-50 EGBU (EP II), GBU-10/-12/-24, BLU-107/-109, CBU-58/-71/-87, Mk20 Rockeye, Mk82/84, μεταφορά ατρακτιδίων LANTIRN.
Στον τομέα της επιβιωσιμότητας προστίθεται:

  • APX-126 CIT

Υφιστάμενα: ASPIS II, «Have Glass » Ι & ΙΙ, Εξωτερικός φωτισμός συμβατός με ΔΝΟ (dual mode).
Ο εκσυγχρονισμός των 32 Block 30 (28 F-16C & 4 F-16D) στο επίπεδο F-16 Block 52+ Advanced περιλαμβάνει τη χρήση πλεονασματικών απαρτίων όπως:

  • Ραντάρ APG-68(V)9 FCR
  • Υπολογιστή MMC7000
  • Μονάδας απεικόνισης MPDG με υποστήριξη έγχρωμου κινούμενου χάρτη και eCPDG
  • EHSI
  • ADTE
  • NCDR 3 καναλιών
  • CDEEU
  • IFF APX-113 CIT


 
Και γιατί να «πάμε» στα F-16V VIPER;
Η Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης, έχει μια πραγματικά πολύ μεγάλη Πολεμική Αεροπορία. Η Ολλανδία με 5 φορές μεγαλύτερο ΑΕΠ, έχει μια αεροπορία με λιγότερο με το 1/5 της ισχύος της Ελληνικής.
Αυτό όμως είναι απόλυτα λογικό, καθώς δεν κινδυνεύει ούτε από το Βέλγιο, ούτε από κανέναν άλλον. Η Ελλάδα σε αντίθεση σαν γείτονα την Τουρκία, με την οποία έχει πολεμήσει ήδη το 1974, ενώ έχει αναγκαστεί να κινητοποιήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις της σε επίπεδο πολεμικού συναγερμού τρεις φορές από το 1974. Την τελευταία φορά, το 1996 με την Κρίση των Ιμίων, έγινε σαφές πως η Τουρκία είναι έτοιμη να προβεί σε κατάληψη εθνικού εδάφους χωρίς τίποτα να μπορεί να την σταματήσει.
Σε όλα αυτά, αν προσθέσουμε και την ανάγκη κάλυψης της Κυπριακής Δημοκρατίας, συνειδητοποιούμε πως το μέγεθος της Πολεμικής Αεροπορίας είναι μάλλον μικρό, προκειμένου να προστατεύσει την Ελλάδα από μια περιφερειακή υπερδύναμη όπως η Τουρκία.
Σε καιρό πολέμου, η ΠΑ θα πρέπει να προστατεύσει τις δυνάμεις προκάλυψης στον Έβρο με συνεχείς αποστολές CAS, να αποτρέψει την κατάληψη νησιών, να απαγορεύσει την εναέρια υπεροχή της ΤΗΚ πάνω από το Αιγαίο, και να καλύψει κάθε κενό που θα δημιουργήσει ο επιτιθέμενος.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως οι μεγάλοι αριθμοί των μαχητικών που απαιτούνται δεν είναι κάποιο «τέχνασμα» αλλά μια υπαρκτή και κοστοβόρα ανάγκη.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, τον ρόλο των «αριθμών» παίζουν τα ελληνικά F-16. Αυτά όμως έχουν αρχίσει να «γερνούν», όχι ίσως τόσο δομικά, όσο σε επίπεδο ηλεκτρονικών συστημάτων. Το F-16C Block 30 είναι πλέον ένα αεροσκάφος 3ης γενιάς, δεν έχει σχέση με το F-16C Block 52+Adv, είναι δε σε άλλο σύμπαν με το Block 70. Το ίδιο δυστυχώς συμβαίνει και για τα Block 50, ενώ και τα 52+ υστερούν σε ορισμένα σημεία στα δεδομένα ενός σύγχρονου πολέμου (ή θα υστερούν σχετικά σύντομα).
Στο μυαλό μας πρέπει να έχουμε πως η επιδιωκόμενη Δομή Δυνάμεων της ΠΑ δεν μπορεί να είναι κατώτερη των 125 μαχητικών αεροσκαφών F-16, αν και ο επιθυμητός αριθμός των 155 εκσυγχρονισμένων μαχητικών θεωρείται ως απολύτως απαραίτητος και απαιτούμενος από πλευράς ΠΑ. Με δεδομένους όμως τους δημοσιονομικούς περιορισμούς και την απόσυρση μαχητικών F-4 και RF-4 μέχρι το 2020 καθώς και των μη εκσυγχρονισμένων Mirage 2000 η διατήρηση των F-16 σε υπηρεσία για πολλά χρόνια ακόμη είναι μονόδρομος.

 
Πόσο είναι επιτέλους αυτό το κόστος για τον εκσυγχρονισμό;
 
Αν αύριο επιλέγαμε να εκσυγχρονίσουμε όλα τα F-16 της ΠΑ, το συνολικό κόστος εκσυγχρονισμού για 155 μαχητικά τοποθετείται πλέον στα $ 2 δισ. και περιλαμβάνει αναβάθμιση των Block 50/52+ και Advanced στο επίπεδο Viper.
Στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνονται και οι εργασίες αναβάθμισης των 32 παλαιότερων Block 30 σε επίπεδο ικανότητας Block 52+ με απάρτια από τα PXIII και IV. Τα μαχητικά αυτά  σήμερα έχουν κατά μέσο όρο 4500 ώρες πτήσης και επιδιώκεται με δομική αναβάθμιση να φτάσουν το όριο των 10.000 ωρών.
Ας δούμε κάποια σενάρια και το κόστος, όπως τα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.
Σενάριο 1: Για τον εκσυγχρονισμό 123 αεροσκαφών των Block 50, Block 52+ και Block 52+ Advanced (όλα σε V) κόστος περί τα $1,5 δισ. και τιμή $ 12,1 εκ. ανά αεροσκάφος.
Σενάριο 2: Για τον εκσυγχρονισμό 82 αεροσκαφών των Block 52+ και Block 52+ Advanced (όλα σε V) κόστος περί το $ 1 δισ. και τιμή $11,7 εκ. ανά αεροσκάφος.
Σενάριο 3: Για τον εκσυγχρονισμό 155 αεροσκαφών, των 32 Block 30 και των 123 αεροσκαφών των Block 50, Block 52+ και Block 52+ Advanced κόστος περί τα $1,9-2 δισ. Προσοχή: Τα Block 30 δεν θα γίνουν –V αλλά Block 52+ Adv με χρήση απαρτίων από τα άλλα αεροσκάφη.  
Αν θέλουμε να έχουμε ένα κόστος ανά Block, είναι “χονδρικά” περίπου 8 με 8,5 εκ. $ για τα Block 52+Adv, 10 με 10,5 εκ. για τα Block 52, και τουλάχιστον 12,5 εκ. $ για τα Block 50. Το κόστος για τα Block 30 θα είναι πολύ μεγαλύτερο, παρά το γεγονός ότι δεν θα λάβουν καινούργια απάρτια. Θέλουμε δε να πούμε πως είναι τα πλέον καταπονημένα δομικά, και αναμφίβολα θα χρειαστούν ΚΑΙ δομική αναβάθμιση. Το κόστος της τελευταίας δεν μπορεί να προϋπολογιστεί, και συνήθως υπολογίζεται απολογιστικά στο εργοστάσιο.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως το κόστος δεν είναι τόσο υψηλό για την έκταση που θα πάρει ο εκσυγχρονισμός.
 
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ F-35;
Στο περιοδικό συνηθίζουμε να είμαστε σαφείς, και να απαντούμε σε τέτοιου είδους ερωτήσεις με ένα ΝΑΙ ή ένα ΟΧΙ.
Στην ερώτηση αυτή η απάντηση είναι πιο περίπλοκη, και περιλαμβάνει αρκετά σκέλη.
Η πρώτη απάντηση είναι «Άσχετο». Χρειαζόμαστε υπερσύγχρονα μαχητικά 4,5+ γενιάς, και θα τα αποκτήσουμε με πολύ χαμηλό κόστος. Σήμερα το πρόβλημα είναι τα 250 F-16C/D Block52+ Adv της Τουρκίας. Αυτά πως θα τα αντιμετωπίσουμε; Με 123 ή 155 εκσυγχρονισμένα F-16. Κατανοητό;
Η δεύτερη απάντηση είναι «αν μπορεί ένα F-16 να αντιμετωπίσει το F-35 αυτό είναι το F-16V». Αν το σκεφτεί κάποιος, ένα δικτυοκεντρικό μαχητικό που θα λαμβάνει πληροφορίες από όλα τα άλλα μέσα γύρω του, ο υπολογιστής θα κάνει fusion τα δεδομένα από ραντάρ εδάφους, ΑΣΕΠΕ, ραντάρ άλλων μαχητικών, πληροφορίες από ατρακτίδια σκόπευσης κοκ, αλλά και έχοντας ένα υπερσύγχρονο ραντάρ AESA έχει καλύτερες πιθανότητες να εντοπίσει και να καταρρίψει ένα F-35A από οτι ένα Block 50/52 της δεκαετίας του ’90. Δεν στέλνουμε τα μαχητικά 4,5 γενιάς στα σκουπίδια επειδή κυκλοφόρησε το F-35 ούτε επειδή το έγραψε το ελληνικό διαδίκτυο και οι «ειδικοί».
Καθώς λοιπόν η αντιμετώπιση του F-35 δεν μπορεί να γίνει από κανένα μαχητικό αυτή την στιγμή διαθέσιμο στην αγορά, ούτε καν από το ίδιο το F-35, δεν μπορεί η απάντηση της Ελλάδας στο θέμα να είναι να αφήσουμε την επένδυση που έχουμε κάνει στα F-16 να καταρρεύσει (σκεφτείτε τα κόστη από την δεκαετία του ’80 μέχρι και σήμερα). Το F-16 παράγεται ακόμη (ή παραγόταν μέχρι πρόσφατα) κι αν επικρατήσει στον ινδικό διαγωνισμό θα παράγεται για άλλα 20 χρόνια. Η USAF σκοπεύει να το κρατήσει σε υπηρεσία τουλάχιστον άλλα 20 χρόνια, ενώ μπορεί άνετα να συγκριθεί με μαχητικά όπως το Gripen E. Δεν τα πετάς αυτά επειδή το είπαν «ειδικοί» από την Νότια Βαλκανική.
Σημειώνεται ότι όλες οι μεγάλες χώρες χρήστες του μαχητικού F-16C/D έχουν προχωρήσει ή σκοπεύουν να προχωρήσουν σε εκσυγχρονισμό F-16V προκειμένου να καταστήσουν διαλειτουργικά τα Fighting Falcon με τα Lightning II προκειμένου να δρουν σε περιβάλλον δικτυοκεντρικών επιχειρήσεων ή προκειμένου να τα κάνουν ικανά να αντιμετωπίζουν τις απειλές του 21ου αιώνα. Σημείο κλειδί είναι το ραντάρ AESA, ο υπολογιστής αποστολής και το Link 16. Οι χώρες αυτές είναι οι ΗΠΑ, Ισραήλ, Τουρκία, Νορβηγία, Δανία, Σιγκαπούρη, Κορέα, Μπαχρέιν και Ταϊβάν.

 
Επίλογος
H επιλογή της μη αναβάθμισης των ελληνικών F-16 θα ήταν καταστροφική. Η Πολεμική Αεροπορία θα πρέπει να συνεχίσει να επιχειρεί με μαχητικά προηγούμενης γενιάς, όταν ο βασικός αντίπαλος έχει όλα του τα F-16 σε επίπεδο 4+ γενιάς. Ασχέτως του τι θα γίνει με τα F-35, ακόμη κι αν γίνει κάτι μαγικό και ΔΕΝ τα παραλάβει η Τουρκία, ο εκσυγχρονισμός των F-16 είναι απολύτως απαραίτητος.
Αυτό το επιτάσσει η διατήρηση υψηλού αριθμού μαχητικών σε υπηρεσία. Το κόστος των 1,5 δις για 123 μαχητικά F-16V είναι χαμηλό, όταν με τα ίδια χρήματα αγοράζεις λιγότερα από 10 F-35 ή Gripen E (και για ένα νέο μαχητικό, χρειάζεται υποδομή υποστήριξης, εκπαίδευσης κοκ που ΔΕΝ είναι δωρεάν και κοστίζει).
Για κάποιους είναι πολύ πιο εύκολο να πουν “δεν μπορούμε να δικαιολογήσουμε δαπάνη χρημάτων για τον εκσυγχρονισμό των F-16 στο ακροατήριο, θέλουμε επιδόματα και νέες προσλήψεις”, οπότε ακούγεται πιο σωστό το “δεν επενδύουμε σε παλιά αεροπλάνα”. Το ΘΑ πάρουμε καινούργια, μεταφέρεται στο μέλλον. Άλλωστε αναμένουμε τον εκσυγχρονισμό από το 2009, ας πάει 2020 το ΝΜΑ…
Αν γίνει ο εκσυγχρονισμός, σημαίνει πως τα 123 μαχητικά που θα αποδώσει θα είναι ανώτερα των τουρκικών F-16, και επίσης σχετικά όμοια μεταξύ τους(πλην κινητήρα και κάποιων μικροαπαρτίων που αναφέραμε προηγουμένως). Με αυτό τον τρόπο θα ανακουφιστεί κάπως η καταδίκη της πολυτυπίας για την ΠΑ (το κάθε Block είναι στην πραγματικότητα και ένα διαφορετικό αεροσκάφος) στην υποστήριξη. Τα μαχητικά αυτά, μαζί με τα Mirage 2000-5Mk2 θα γίνουν η ραχοκοκαλιά της ΠΑ τα χρόνια που θα έρθουν. Διανύουμε δύσκολους καιρούς, και πρέπει με σοβαρές επενδύσεις να αξιοποιήσουμε τα λίγα χρήματά μας με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο.
Αν αυτή η αναβάθμιση συνεχίσει και με προμήθεια Νέου Μαχητικού Αεροσκάφους, αυτό δεν το γνωρίζουμε, απλά το ελπίζουμε.
 
Υστερόγραφο: Παρακαλούμε να σχολιάζετε κόσμια είτε στο blog είτε στο facebook/twitter. Προσβολές, ύβρεις, κομματικές απόψεις κλπ δεν χωρούν. Όποιος θέλει να προσβάλει ή να “την πει”, ή να χαρακτηρίσει μπορεί να πάει σε άλλες σελίδες, περισσότερο φιλόξενες. Κάθε άποψη που δεν περιέχει βαρείς χαρακτηρισμούς θα γίνεται αποδεκτή. Επίσης δεν γίνονται αποδεκτές αναρτήσεις με link από άλλα ελληνικά sites.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στο flight.com.gr εκφράζουν τους συντάκτες τους
κι όχι απαραίτητα τον ιστότοπο. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς γραπτή
έγκριση. Σε αντίθετη περίπτωση θα λαμβάνονται νομικά μέτρα. Ο ιστότοπος
διατηρεί το δικαίωμα ελέγχου των σχολίων, τα οποία εκφράζουν μόνο το συγγραφέα
τους.

- Advertisement -
- Advertisement -
Subscribe
Notify of
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments

Ακούστε μας

- Advertisement -

Το Σχόλιο της Ημέρας

Γιατί δεν αγοράζουμε ιαπωνικά όπλα σαν τις φρεγάτες Μogami; Μπορούμε ή όχι;

Στην ατέρμονη ελληνική συζήτηση για εξοπλισμούς δεν είναι καθόλου σπάνιο να εμφανιστεί κάποιος και να αναφωνήσει «φρεγάτες Mogami να πάρουμε!», ή «πυροσβεστικά αεροσκάφη ShinMaywa...

Το τεύχος μας που κυκλοφορεί

- Advertisement -

Κύριο Άρθρο

Πολεμική Αεροπορία: Αντέχουμε να πουλήσουμε τα Mirage 2000-5 και τα F-16...

Των Φαίδωνα Γ. Καραϊωσηφίδη & Ηλια Παπανικολάου. Επιπλέον στοιχεία Brian Schofield, Aerospace Analyst. Δημοσιεύθηκε στην "ΠΤΗΣΗ", τεύχος 46, Μάρτιος 2024.Το παρακάτω κείμενο γράφηκε πριν...
- Advertisement -
Card image

ΠΤΗΣΗ 038 Τεύχος Ιουλίου 2023

Αγορά 3.99€
- Advertisement -

Σαν σήμερα

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 27 Μαρτίου 1999: Nighthawk down, οι Σέρβοι καταρρίπτουν...

2
Αεροσκάφος κρούσης stealth F-117A Nighthawk της Αμερικανικής Αεροπορίας καταρρίπτεται από σερβική συστοιχία αντιαεροπορικών πυραύλων κατά τον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου. Είναι η μόνη καταγεγραμμένη απώλεια...
- Advertisement -
Card image

ΠΤΗΣΗ Τεύχη 32, 33, 34, Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος 2023

Αγορά 7.99€
- Advertisement -
Card image

ΠΤΗΣΗ 037 Τεύχος Ιουνίου 2023

Αγορά 3.99€

Πολιτική διαχείρισης σχολίων

Πολιτική διαχείρισης σχολίων για τις ιστοσελίδες flight.com.gr, navaldefence.gr, military-history.gr

73
Όπως είναι γνωστό, τα σχόλια στα site μας υπόκεινται σε έλεγχο και επεξεργασία ώστε να διασφαλιστεί η συμμόρφωσή τους με τους κανόνες που έχουμε...

Related News

Γιατί δεν αγοράζουμε ιαπωνικά όπλα σαν τις φρεγάτες Μogami; Μπορούμε ή όχι;

Στην ατέρμονη ελληνική συζήτηση για εξοπλισμούς δεν είναι καθόλου σπάνιο να εμφανιστεί κάποιος και να αναφωνήσει «φρεγάτες Mogami να πάρουμε!», ή «πυροσβεστικά αεροσκάφη ShinMaywa...

Σύμβαση για τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου των Eurofighter EK

Η Saab ανακοίνωσε χθες την ανάληψη σύμβασης από την Airbus Defence and Space για την παράδοση 15 συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου Arexis στη Γερμανική Αεροπορία,...

Αργεντινή: Υπέγραψε δήλωση πρόθεσης για την αγορά 24 μεταχειρισμένων αεροσκαφών F-16 από τη Δανία

Η κυβέρνηση της Αργεντινής υπέγραψε χθες Τρίτη δήλωση πρόθεσης για την απόκτηση 24 μαχητικών αεροσκαφών F-16 από τη Δανία, ανακοίνωσε ο υπουργός Άμυνας Λουίς...