ΘΕΜΑ: Τι Πολεμική Αεροπορία θέλουμε τις επόμενες δεκαετίες;

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2017 για πρώτη φορά… παραμένει όμως απολύτως επίκαιρο, ειδικά όσο «πετάμε χαρταετό» στο θέμα του εκσυγχρονισμού των F-16V

Το ΘΕΜΑ θα μπορούσε να είχε κι άλλο τίτλο, όπως για παράδειγμα “θέλουμε ή δεν θέλουμε Πολεμική Αεροπορία;”. Μήπως η ύπαρξη Πολεμικής Αεροπορίας είναι τελικά ένα “πρόβλημα”, ένα “βάρος” που έχουν φορτώσει οι “κσένοι” στις πλάτες του πτωχού πλην όμως τίμιου λαού μας; Δεν μιλάμε εδώ ίσως μόνο για την Πολεμική Αεροπορία, αλλά για όλες τις Ένοπλες Δυνάμεις. Και σαν αποτέλεσμα αυτής της “συνωμοσίας” δεν μπορούμε να μοιράσουμε περισσότερα επιδόματα στον λαό!
Δυστυχώς οι νεώτεροι φίλοι μας δεν θα θυμούνται το ευφάνταστον “ένα F-16 ισούται με 30 σχολεία”. Ήταν δεκαετία του ’80 όταν κυκλοφόρησε, αλλά τελικά πότισε μια μεγάλη γενιά με “αντιαεροπορικά” αισθήματα. Μάλλον το σύνθημα αυτό έχει «καταρρίψει» περισσότερα μαχητικά της ΠΑ πολύ πριν αυτά αντιμετωπίσουν τους S-400. Είναι όλα αυτά τα μαχητικά που δεν αγοράστηκαν προκειμένου να γίνουν «παροχές» στον «φτωχό» λαό (που ήταν τελικά “φτωχός και δυστυχισμένος” και πριν τα Μνημόνια).

Δυστυχώς στον μέσο Έλληνα η λέξη στρατιωτικές δαπάνες έχουν την έννοια της «αρπαχτής», της «μίζας» κοκ. Μετά την αγορά του Αιώνα με τα 40+40 μαχητικά, με πολλή δυσκολία πέρασε το 1991 η αγορά των επιπλέον 40 F-16 Block 50, σαν αντιστάθμισμα στα συν 80 που είχε αγοράσει τότε η Τουρκία, διατηρώντας μια ισορροπία 1:2 στα μαχητικά 3ης γενιάς την εποχή εκείνη. Έπρεπε να συμβούν τα γεγονότα στα Ίμια, και η πρώτη αμφισβήτηση εθνικού εδάφους για να “ξυπνήσουν” τα ελληνικά κόμματα, να βρουν μια συναινετική λύση, και να ξεκινήσουν τότε τα ΕΜΠΑΕ. Για λίγα χρόνια, κι όσο ήταν νωπή η εμπειρία της αμφισβήτησης εθνικού εδάφους, δεχτήκαμε αγόγγυστα κάθε είδους στρατιωτική προμήθεια, που όμως έγινε πάλι χωρίς σχέδιο, καθώς αγοράζαμε τα πάντα χωρίς σχεδιασμένη διαδρομή ολοκλήρωσης, σαν η χώρα να πρέπει να πάει αύριο σε πόλεμο και δεν μας ένοιαζε τίποτα για κόστος ή συμπληρωματικότητα.
Το γεγονός ότι την περίοδο εκείνη βρέθηκε ένας υπουργός Άμυνας, που έβγαλε το κατιτίς του για τα γεράματα (και κάποιοι υπηρεσιακοί παράγοντες), δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να κάνουμε αμυντικές δαπάνες πια. Ούτε πρέπει να δαιμονοποιούμε κάθε είδους στρατιωτική προμήθεια και να αρχίζουμε την λάσπη, πετώντας την λέξη «μίζα» επί παντός επιστητού.

Θυμίζουμε πως υπήρξαν και υπουργοί που δεν υπέγραψαν ούτε για προμήθεια λιπαντικών για κινητήρες προκειμένου να μην κατηγορηθούν ότι τα έπαιρναν! Αν βέβαια γινόταν μια νέα νύχτα Ιμίων, και χάναμε εκ νέου εθνικό έδαφος, πολύ θα θέλαμε να ξέρουμε που θα κρυβόταν οι υπουργοί αυτοί, αλλά ας μην το κάνουμε θέμα…
Ο αγαπητός και πολυχρονεμένος Σουλτ… εεε… γείτονας που μας επισκέφτηκε τις προάλλες, έκανε πολύ σαφές το γεγονός ότι τα πράγματα στην γειτονική χώρα δεν έχουν αλλάξει. Δυστυχώς όμως ούτε και στην δική μας. Το πόσο εύκολα μπορεί να γίνει η Δυτική Θράκη μια νέα Κριμαία, μάλλον δεν το έχει καταλάβει ακόμη και ο τελευταίος Έλληνας. Δεν το έχουν καταλάβει σίγουρα αυτοί που υποστήριξαν(και υποστηρίζουν) τα γεγονότα της Κριμαίας, αυτά δηλαδή που για πρώτη φορά είχαμε αλλαγή συνόρων από ένα ισχυρό κράτος προς ένα πιο αδύναμο. Αυτό το σχόλιο είναι για όσους πιστεύουν πως η λυκοφιλία μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας είναι προσωρινή και χωρίς «βάθος». Όταν παρ’ ελπίδα λοιπόν χάσουμε εθνικό έδαφος, να γνωρίζουμε από τώρα πιο θα είναι το νομικό προηγούμενο που θα μας κουνούν οι γείτονες στον ΟΗΕ.

Σε όλα αυτά το μόνο που μπορούμε να αντιτάξουμε είναι ισχυρές ένοπλες δυνάμεις. Και πάνω από όλα μια ισχυρή Πολεμική Αεροπορία. Μια Αεροπορία που θα μπορέσει να προστατεύσει αποτελεσματικά τα συμφέροντα της χώρας, προστατεύοντας τις εσχατιές της ελληνικής επικράτειας, και υλοποιώντας το περίφημο και ξεχασμένο Ισοδύναμο Τετελεσμένο.
Η Πολεμική μας Αεροπορία έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Δεν πρόκειται να πολεμήσει μόνο σε περίοδο κρίσης, στην περίπτωση της χώρας μας πολεμάει κάθε μέρα. Όχι μόνο με τις καθημερινές αναχαιτίσεις πάνω από το Αιγαίο, οριοθετώντας τον εναέριο χώρο μας, εφαρμόζοντας τους διεθνείς κανόνες στο FIR Αθηνών, ξεκαθαρίζοντας πως το Αιγαίο είναι ελληνικό. Και μόνο η παρουσία της, η ύπαρξή της, αρκεί. Όταν οι φίλοι γείτονες και προσφάτως «επενδυτές» ξέρουν ότι μια δύναμη 150+ F-15, 40+ Mirage και κάμποσα F-4E μπορούν να φέρουν χάος όπου αποφασίσουν να επέμβουν, το σκέφτεσαι δυο τρεις ή πολύ περισσότερες φορές πριν αποφασίσεις να κάνεις υλοποίηση στα σχέδια κάποιων επιτελείων σου. Προσπαθούμε να εξηγήσουμε απλά και εύσχημα πως η ύπαρξη ισχυρών Ενόπλων Δυνάμεων και ειδικά Πολεμικής Αεροπορίας είναι κι αυτός ένας από τους πλέον βασικούς λόγος που έχουμε ειρηνική συνύπαρξη με τους γείτονές μας. Αυτό για όσους πιστεύουν ότι «μπορούμε να το διακινδυνεύσουμε», και ξεχνούν την έννοια της αποτροπής.

Ένα μελλοντικό θέατρο μάχης πάνω από το Αιγαίο δεν έχει καμία σχέση με τα εναέρια πεδία μαχών οπουδήποτε στον πλανήτη. Το μόνο που θα μπορούσε ίσως να συγκριθεί είναι τα εναέρια πεδία συγκρούσεων πάνω από το Λίβανο στις αρχές τις δεκαετίας του ’80, και οι εναέριες αναμετρήσεις στον Α’ Πόλεμο του Κόλπου το 1991 (αν ο Σαντάμ είχε αποφασίσει να κάνει χρήση της αεροπορίας του). Αλλά και πάλι, εκεί υπήρχε «άπλετος» χώρος, ενώ οι τύποι των μαχητικών ήταν διαφορετικοί από κάθε πλευρά. Τα χαρακτηριστικά του Αιγαίου είναι μοναδικά. Προορισμένος χώρος, υψηλότατη συγκέντρωση μέσων και όπλων, παρεμβολές από τα συστήματά ηλεκτρονικού πολέμου υψηλού επιπέδου, εκτοξεύσεις όπλων με ίδια χαρακτηριστικά εκατέρωθεν, ίδιοι τύποι μαχητικών από κάθε πλευρά, ελάχιστοι νεκροί τομείς ραντάρ, υψηλή συγκέντρωση αντιαεροπορικών όπλων κάθε βεληνεκούς.
Ενδιαφέρον παρουσιάζονται και τα σενάρια χρήσης πυραύλων αέρος αέρος μέσου βεληνεκούς, καθώς μέχρι πρόσφατα και οι δυο αεροπορίες δεν τα είχαν σε ιδιαίτερη εκτίμηση, φοβούμενες φιλίες απώλειες. Ακόμη όμως και στις μερες μας, με τα πλέον εξελιγμένα συστήματά IFF, θεωρείται πολύ δύσκολο οι αντίπαλες αεροπορίες να κάνουν χρήση όλων των δυνατοτήτων που τους προσφέρουν οι εξελιγμένοι πύραυλοι AIM-120A/B/C και MICA. Μόνο σε περιπτώσεις που ελληνικά μαχητικά βρίσκονται ανατολικότερα των νησιών του Αιγαίου ή τουρκικά μαχητικά δυτικότερα των ίδιων νησιών θα μπορούσαν να γίνουν βολές χωρίς να υπάρχει μεγάλος κίνδυνος φιλίας κατάρριψης.

Η λύση σε όλα αυτά λέγεται ακόμη βελτιωμένα IFF και Link16, σαν τα συστήματα που θα φέρουν τα ελληνικά F-16V, και ήδη φέρουν τα τουρκικά F-16 Block 50+Adv ή τα ελληνικά F-16 Block 52+ Adv. Με το πρόβλημα αυτή την στιγμή να είναι πως τα πρώτα είναι 200+ και τα τελευταία 30. Κάπου εκεί αρχίζει κάποιος να αντιλαμβάνεται την πρόκληση που αντιμετωπίζει η ΠΑ. Ενώ στους αριθμούς συνέχιζει να «ευημερεί», έχει αρχίσει να αντιμετωπίζει ξεκάθαρο πρόβλημα στις δυνατότητες και στην ποιότητα. Κι αυτο από μια αεροπορία που σχεδόν πάντα υπερτερούσε σε ποιότητα υλικού.
Η προσθήκη 85 F-16V μέχρι το 2023 είναι η απολύτως ελάχιστη προσθήκη που χρειάζεται προκειμένου να παραμένει ικανή στις αποστολές τις πάνω από το Αιγαίο. Μια αεροπορία που θα αποτελείται από τα 85 F-16V, 25 Mirage 2000-5Mk2 και 37 F-16 Block50+Adv είναι η αεροπορία που θα έχουμε το 2025. Τα F-16 Block30, Mirage 2000EGM/BGM και F-4E θα έχουν πάρει την δική τους θέση στην ιστορία της ΠΑ, αλλά ένα κενό στις πτέρυγες μάχης θα υπάρχει. Την δεκαετία του ´30 τα μόνα αξιόμαχα μαχητικά θα είναι τα 85 F-16V. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως έχει φτάσει η ώρα να μιλήσουμε για το θέμα «τι Πολεμική Αεροπορία θέλουμε» στο μέλλον. Θέλουμε μια υποτυπώδη αεροπορική δύναμη που θα παίξει τον ρόλο «κρατήματος της σημαίας ψηλά» σε μια μελλοντική ήττα, ή που θα οδηγήσει την Ελλάδα σε μια κερδοφόρα σύγκρουση, αν κι όταν αυτό απαιτηθεί, παίζοντας παράλληλα τον ρόλο της στην διαρκή αποτροπή;

Ίσως όσα γράφουμε δεν είναι πολιτικώς ορθά, αλλά μερικές αλήθειες πρέπει να ακουστούν. Η αεροπορία χρειάζεται ενίσχυση, και μάλιστα άμεσα.  Φανταζόμαστε ότι θέλετε να ακούσετε την άποψή μας, για το ποια θα πρέπει να είναι αυτή η ενίσχυση. Αυτό λοιπόν που προτείνουμε είναι αρκετά ξεκάθαρο. Οι ανάγκες μας για τις επόμενες δεκαετίες είναι προκαθορισμένες. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως αργά η γρήγορα θα πρέπει να επιλέξουμε ένα νέο  Μαχητικό για την αεροπορία. Το θέμα είναι πως θα γίνει αυτή η επιλογή.
Η επιλογή αυτή μπορεί να γίνει με δύο τρόπους. Ο ένας θα ήταν υπό την πίεση καταστάσεων ή ακόμα χειρότερα, γεγονότων. Τότε, όπως συνήθως κάνουμε, θα τρέχουμε και δεν θα προλαβαίνουμε. Θα αναγκαστούμε να αγοράσουμε ότι είναι διαθέσιμο, στο συντομότερο χρονικό διάστημα, και χωρίς να μπορούμε να διαπραγματευτούμε ιδιαίτερα την τιμή. Ο άλλος είναι αυτός που κάνουν όλα τα πολιτισμένα, οργανωμένα κράτη, που σέβονται τα χρήματα των φορολογουμένων πολιτών και επιθυμούν να έχουν ένοπλες δυνάμεις ικανές να προστατέψουν τα συμφέροντα τους. Ο τρόπος αυτός είναι μέσω μακροχρονίου σχεδιασμού, αυτός που επιτρέπει να προβλέπεις τις ανάγκες σου σαν κράτος πριν αυτές δημιουργηθούν ή έστω γιγαντωθούν.

Νομίζουμε ότι σε πολύ λίγες γραμμές αποδείξαμε πέραν πάσης αμφιβολίας πως αργά η γρήγορα θα χρειαστούμε νέο μαχητικό αεροσκάφος. Σε όλα αυτά μπορεί κάποιος να αντιτίνει πως εδώ δεν έχουμε καταφέρει να βρούμε το περίπου ένα δις ευρώ που απαιτείται για τον εκσυγχρονισμό των ήδη υπαρχόντων μαχητικών τύπου F–16. Πρέπει λοιπόν να αρχίσουμε να μιλάμε για νέο μαχητικό αεροσκάφος;
Η άποψή μας είναι πως ναι, τώρα ή κάπου εδώ κοντά είναι η κατάλληλη στιγμή να ξεκινήσουμε να ψάχνουμε και να διαπραγματευόμαστε για νέο μαχητικό αεροσκάφος. Με κάποιον τρόπο η πολεμική αεροπορία πρέπει να ενισχυθεί τα επόμενα 10 με 15 χρόνια. Τα F–16V πρέπει να πλαισιωθούν με κάποιο αεροσκάφος που θα επιτρέψει στην Πολεμική Αεροπορία να εκτελέσει την αποστολή της και στο μέλλον. Είναι προφανές πως ο τύπος του αεροσκάφους που θα επιλεγεί δεν θα αγοραστεί σε μεγάλους αριθμούς.  Δεν πρέπει όμως να κάνουμε αυτό που ξέρουμε πάρα πολύ καλά να κάνουμε πάντα στις αμυντικές μας προμήθειες. Να σπάσουμε δηλαδή την παραγγελία σε μικρότερες, που θα μπορούν να πληρωθούν από το βαλάντιο μας. Αντιλαμβάνονται θεωρούμε όλοι πως αυτός είναι ο ιδανικός τρόπος για να χρυσοπληρώσουμε την αγορά των νέων μαχητικών! Τις ανάγκες μας μέχρι και το 2050 θα τις ξέρουμε, ας διαπραγματευτούμε λοιπόν για το σύνολό τους, όχι για ένα μικρό τους μέρος.
 

Θεωρητικά ο τρόπος αυτός (των αποσπασματικών προμηθειών) βολεύει ίσως στην προμήθεια του F-35. Όλες οι χώρες που το προμηθεύονται αγοράζουν αργά αλλά σταθερά μικρούς αριθμούς από το αεροσκάφος. Ουσιαστικά μαζεύουν όλες μαζί τις μικρές παραγγελίες τους, και το γραφείο του JSF διαπραγματεύεται την κάθε προμήθεια για όλους μαζί. Πρακτικά όμως αυτό δεν ισχύει καθώς κάθε μία χώρα έχει προκαθορίσει τον συνολικό αριθμό μαχητικών που θα χρειαστεί κι έτσι μπορεί και μπαίνει μέσα διαπραγματεύσεις. Δυστυχώς, εύκολο ή δύσκολο, αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς, αγοράσουμε ή όχι το F-35. Πρέπει να γνωρίζουμε τις ανάγκες μας σε βάθος χρόνου, σε μακροπρόθεσμη προοπτική. Και ότι θα γίνει με το F-35, μπορεί να γίνει με οποιοδήποτε τύπου αεροσκάφος τελικά επιλέξουμε.
Το ότι δεν υπάρχουν χρήματα είναι γνωστό σε όλους, είναι άδικο να το επαναλαμβάνουμε συνεχώς με μία μοιρολατρική χροιά. Πρέπει όμως να αποφασίσουμε αν θέλουμε η οχι να έχουμε μία ισχυρή  Αεροπορία. Θα πρέπει σαν λαός, σαν κράτος να αποφασίσουμε εάν θέλουμε να είμαστε έτοιμοι να προστατεύσουμε την χώρα μας με στρατιωτικά μέσα αν κι όταν χρειαστεί. Μπορεί κάποιος να πει ότι η ενεργητική διπλωματία είναι εξίσου ικανή με τις ένοπλες δυνάμεις. Και μπορεί κάποιος να θεωρήσει ότι αυτό είναι και φθηνότερο από το να διατηρείς ένα ισχυρό Στράτευμα. Και φυσικά το ακριβότερο κομμάτι των Ένοπλων Δυνάμεων ήταν πάντα η Αεροπορία. Αν αυτό θέλουμε σαν λαός, πάμε πάσο, δεν έχουμε έχουμε τίποτα. Ίσως σε αυτή την περίπτωση και τα 85 νέα F – 16 να είναι υπερβολικά για τις ανάγκες της χώρας.

Πρόσφατα υπήρξε αρκετός διάλογος, που προκλήθηκε από γνωστούς-αγνώστους “ειδικούς” για το αν χρειάζεται να εκσυγχρονίσουμε τα F-16 της ΠΑ. Ανάμεσα στους ελάχιστους που πήραν το “ρίσκο” να υποστηρίξουν την επιλογή της ΠΑ και των επιτελών της υπέρ του εκσυγχρονισμού, ήταν η Π&Δ. Υπήρξαν οι “φωνές” που ζητούσαν την αγορά ΝΜΑ, και συγκεκριμένα F-35, αντί του εκσυγχρονισμού. Καθώς μια ποσότητα γύρω στα 20 αεροσκάφη θα ήταν το μέγιστο που θα αγοράζαμε με περίπου 3,5 δις. Σημαίνει ότι για τα επόμενα 5-7 χρόνια δεν θα μπορούσαμε να αγοράσουμε τίποτε άλλο σαν χώρα (ούτε νέα βίδα), όχι μόνο στην ΠΑ, αλλά σε όλες τις ΕΔ. Αυτά τα αεροσκάφη, μαζί με τα 30 F-16 Block 52+Adv θα ήταν η Πολεμική μας Αεροπορία το 2030. Μια δύναμη λοιπόν 50 αεροσκαφών, για μια αποστολή που κάποτε έκαναν 250 αεροσκάφη.
Δεν χρειάζεται να πούμε πως τα υπόλοιπα αεροσκάφη, αργά ή γρήγορα θα έχαναν την μαχητική τους αξία, και είτε τα απογειώναμε σε περίοδο σύγκρουσης είτε όχι δεν θα έκανε διαφορά. Φαίνεται λοιπόν πως κάποιοι είναι έτοιμοι να “αγκαλιάσουν” την λύση της αεροπορίας επιπέδου Ελβετίας ή Βελγίου. Είναι σίγουρο πως τα νεότερα αεροσκάφη είναι κατά πολύ ικανότερα των παλαιότερων, και οι αριθμοί τους σε υπηρεσία μπορούν να είναι μικρότεροι. Επίσης, είναι πλέον προφανές πως δεν είναι δυνατόν να συντηρούμε μια Πολεμική Αεροπορία μερικών εκατοντάδων μαχητικών από πολλούς και διάφορους τύπους, αλλά πρέπει να πάμε προς μια ΠΑ, μικρότερη, ικανότερη, και πολύ πιο επικίνδυνη. Το θέμα όμως είναι πως η ΠΑ πρέπει να ακολουθεί και να αντιμετωπίζει τις απειλές όπως αυτές εμφανίζονται.
Όταν η ΤΗΚ έχει 200+ μαχητικά τύπου F-16 Block50+Adv, και σκοπεύει να βάλει σε υπηρεσία μέχρι και 100 F-35, ενώ ετοιμάζει δικό της νέο μαχητικό, η δική μας προσέγγιση δεν μπορεί να είναι 50 ή 100 μαχητικά πρώτης γραμμής. Ειδικά την στιγμή που η ΠΑ θα πρέπει να καλύψει τόσα κρίσιμα μέτωπα.
Ανακεφαλαιώνουμε λέγοντας πως εκτός των F-16V Block72 και των F-16C Block52+Adv θα πρέπει να ενισχύσουμε την ΠΑ με Νέο Μαχητικό Αεροσκάφος. Όσο το συντομότερο ξεκινήσουμε την συζήτηση, τόσο αποτελεσματικότερη θα είναι αυτή η διαδικασία επιλογής. Πριν απο αυτό όμως, θα πρέπει να απαντήσουμε στο ερώτημα “τι είδους Πολεμική Αεροπορία θελουμε τα χρόνια που έρχονται”;