«Έβλεπαν σαν υπνωτισμένοι τον πύραυλο να έρχεται»… «Το πλοίο δεν ήταν σε θέση μάχης»…» Δεν σήμανε συναγερμός…» «Το πλοίο ήταν εντελώς απροετοίμαστο για την επίθεση»… Ο μακρύς κατάλογος λαθών, παραλείψεων και ευθυνών που οδήγησαν στην βύθιση του αντιτορπιλλικού HMS Sheffield στις 4 Μαΐου 1982 στα Φώκλαντς σηματοδοτώντας με οδυνηρό τρόπο την πρώτη απώλεια πλοίου του Βασιλικού Ναυτικού από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έρχεται στο φως μετά από 35 ολόκληρα χρόνια συγκάλυψης.
Τα αποχαρακτηρισμένα στοιχεία της επίσημης έκθεσης για το συμβάν αποκαλύπτουν πλήρως την τραγική αλληλουχία που κόστισε στο βρετανικό Ναυτικό ένα αντιτορπιλλικό 4.100 τόννων, 20 νεκρούς και 26 μέλη του πληρώματος τραυματίες. Ωστόσο, αν και τα μέλη της διερευνητικής Επιτροπής βρήκαν δύο αξιωματικούς ενόχους αμελείας, αυτοί γλύτωσαν το Ναυτοδικείο, ούτε τιμωρήθηκαν πειθαρχικώς, προκειμένου να «αποφευχθεί η διατάραξη της ευφορίας» που διακατείχε το Ηνωμένο Βασίλειο μετά την επιτυχή έκβαση του πολέμου στον Νότιο Ατλαντικό…
Το περιεχόμενο της έκθεσης με τον χαρακτηρισμό «Secret – UK Eyes Bravo» είναι πραγματικός καταπέλτης. Το αντιτορπιλλικό όχι μόνο ήταν ανέτοιμο γι’ αυτό που συνέβη –και σε έναν αληθινό πόλεμο μια επίθεση είναι μάλλον… αναμενόμενη– αλλά πολλοί από το πλήρωμα «έπλητταν λόγω της απραξίας» ενώ ο αξιωματικός αεράμυνας που είχε βάρδια «έπινε καφέ» και ο βοηθός του «είχε πάει τουαλέτα» την ώρα που ο αργεντίνικος Exocet ορμούσε εναντίον του στόχου του, ελάχιστα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Εδώ δεν μιλάμε για «ανθρώπινο λάθος» αλλά για πολλά. Σύμφωνα με την έκθεση, οι αξιωματικοί στην γέφυρα ήταν «υπνωτισμένοι» από το θέαμα των πυραύλων που κατευθύνονταν εναντίον τους και δεν σήμαναν συναγερμό. Το HMS Glasgow επίσης απέτυχε να εντοπίσει τα επιτιθέμενα αεροσκάφη ενώ ο αξιωματικός στο Κέντρο Επιχειρήσεων του HMS Sheffield δεν μπόρεσε να αντιδράσει «εν μέρει λόγω απειρίας αλλά, κυρίως, λόγω ανεπάρκειας».
Κανείς δεν ειδοποίησε τον κυβερνήτη, ούτε εκτοξεύθηκαν αντίμετρα (chaffs) όσο για τα όπλα του πλοίου, όχι μόνο δεν ήταν γεμάτα αλλά ούτε καν επανδρωμένα. Ο κυβερνήτης του HMS Sheffield, Πλοίαρχος Σαμ Σωλτ, περιγράφεται ως έχων «μικρή ή άσχετη πείρα από σκάφη επιφανείας» καθώς προήρχετο από τα υποβρύχια. Ίδια ανεπάρκεια καταλογίζεται και στον Ύπαρχο, αξιωματικό που είχε έλθει από τα ελικόπτερα.
«Κρίσιμες ελλείψεις» εντοπίσθηκαν και στον πυροσβεστικό εξοπλισμό του πολεμικού. Η έκθεση χαρακτηρίζει την ομάδα πυρόσβεσης «ασυντόνιστη» και «δίχως συνοχή», μην γνωρίζοντας που είναι το σημείο όπου ξέσπασε η φωτιά.
Σαν να μην έφθανε αυτό, ο κύριος αγωγός απ’ όπου αντλείτο νερό για την κατάσβεση είχε διαρραγεί με αποτέλεσμα αρκετές αντλίες να μην λειτουργούν ενώ οι πρόσθιες θυρίδες διαφυγής βρέθηκαν πολύ στενές για άτομα με συσκευές οξυγόνου. Αδυνατώντας να θέσουν την φωτιά υπό έλεγχο, ο κυβερνήτης διέταξε την εγκατάλειψη του πλοίου.
Αγνοούσαν βασικά πράγματα
Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι ότι ο αξιωματικός αεράμυνας του σκάφους δεν πίστευε ότι το αντιτορπιλλικό βρισκόταν εντός της εμβέλειας των αργεντίνικων Super Étendard διότι δεν μπόρεσε να κατανοήσει την σχετική εκτίμηση της υπηρεσίας Πληροφοριών που περιελάμβανε το… αποθαρρυντικά μεγάλο και δυσνόητο «πακέτο» χαρτιών που είχε φθάσει στο καράβι! Δώδεκα ολόκληρα λεπτά μετά την επίθεση, ο εν λόγω αξιωματικός επέμενε ότι το πλοίο δεν είχε χτυπηθεί.
Πέραν της άγνοιας για την δυνατότητα εναερίου ανεφοδιασμού των αργεντίνικων τζετ, βρέθηκε ότι το ραντάρ του HMS Sheffield θα μπορούσε να είχε εντοπίσει το εχθρικό αεροσκάφος, αν δεν το «σκέπαζε» η εκπομπή σήματος προς άλλο πλοίο.
Οι εμπειρογνώμονες επισημαίνουν ότι θα έπρεπε να είχαν ληφθεί μέτρα για να ελαχιστοποιηθούν οι ζημίες και οι απώλειες, όπως να είχε λάβει το πλήρωμα θέσεις μάχης και το πλοίο να έστρεφε προς την απειλή, μειώνοντας την έκθεσή του στον επερχόμενο Exocet. Υπενθυμίζεται ότι οι Αργεντίνοι είχαν εκτοξεύσει δύο πυραύλους εναντίον του αντιτορπιλλικού Type 42: ο ένας αστόχησε, όμως ο δεύτερος «καρφώθηκε» στην δεξιά πλευρά, στο ύψος του Κέντρου Πληροφοριών Μάχης, σκίζοντας το πλοίο 2,4 μ. πάνω από την ίσαλο και ανοίγοντας μια οπή μήκους 4,5 μ. επί 1,2 μ. ύψος.
Αν και σύμφωνα με πληροφορίες η πολεμική κεφαλή δεν εξερράγη, η φωτιά που ξέσπασε από τον κινητήρα του πυραύλου πήρε σύντομα ανεξέλεγκτες διαστάσεις γεμίζοντας το πλοίο καπνό. Εκτός των οκτώ μελών του πληρώματος που σκοτώθηκαν ακαριαία όταν χτύπησε ο πύραυλος, δώδεκα ακόμη πιστεύεται ότι υπέκυψαν λόγω του καπνού, συμπεριλαμβανομένων πέντε που είχαν υπηρεσία στο Κέντρο Μάχης και παρέμειναν εκεί έως ότου ήταν πολύ αργά για να προσπαθήσουν να διαφύγουν.
Δύο ημέρες καιγόταν το πολεμικό από την φωτιά που κατέτρωγε τα σωθικά του… Τελικά βυθίστηκε –κατά την επίσημη εκδοχή– ενώ ρυμουλκείτο προς την ακτή μια εβδομάδα αργότερα. Γιατί το πόρισμα της έκθεσης παρέμεινε τόσα χρόνια κρυφό; Η Guardian εκτιμά ότι την εποχή που ολοκληρώθηκε η έρευνα της Επιτροπής η βρετανική κυβέρνηση προσπαθούσε να πουλήσει τα πλοία της κλάσης Type 42. Η απώλεια ενός πολεμικού με τέτοιον τρόπο μάλλον δεν ήταν η καλύτερη διαφήμιση.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 16 Οκτωβρίου 2017
