Σαν σήμερα πριν 61 χρόνια αποκαλύφθηκε δημόσια ένα νέο όπλο της αμερικανικής Αεροπορίας: ο πύραυλος αέρος – αέρος AIM-47 Falcon της Hughes, αν κι αρχικά έφερε την κωδική ονομασία GAR-9 του παλαιού συστήματος ονοματοδοσίας.
Με αυτήν την αφορμή αξίζει μία μικρή μελέτη της ιστορίας του όπλου αυτού στα πλαίσια της γενικότερης τάσης της εποχής που για πρώτη φορά έφερε ένα στρατηγικό όπλο, δηλαδή τα πυρηνικά όπλα, σε χρήση με τακτικούς φορείς.
Η ιδιαιτερότητα του πυραύλου αυτού ήταν λοιπόν ότι ήταν το πρώτο όπλο της κατηγορίας του που εξαρχής σχεδιάστηκε προκειμένου να εφοδιαστεί με πυρηνική κεφαλή και συγκεκριμένα της κατηγορίας των 25 κιλοτόνων, αν και θα μπορούσε να εξοπλιστεί και με πολεμική κεφαλή με συμβατικά εκρηκτικά.
Προοριζόταν να εξοπλίσει τα νέα αναχαιτιστικά αεροσκάφη υψηλών επιδόσεων που βρίσκονταν τότε υπό ανάπτυξη όπως το επαναστατικό XF-108 Rapier κι έπειτα και του YF-12A, που όμως τελικά και τα δυο ακυρώθηκαν.
Λόγω της ακύρωσης αυτής, ο πύραυλος έμεινε χωρίς φορέα, αν και μελετήθηκε ακόμα κι ο εξοπλισμός βαρέων στρατηγικών βομβαρδιστικών όπως το ΧΒ-70 με αυτόν, προκειμένου να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αυτοάμυνα. Ωστόσο και το ΧΒ-70 τελικά ακυρώθηκε.
Ο πύραυλος αναπτύχθηκε ταυτόχρονα και παράλληλα με ένα δικό του εξειδικευμένο σύστημα ελέγχου πυρός, το AN / ASG-18 και πάλι της Hughes. Κατά την διάρκεια του προγράμματος ανάπτυξης πραγματοποιήθηκαν συνολικά επτά δοκιμαστικές εκτοξεύσεις από τις οποίες οι έξι υπήρξαν επιτυχείς.
Ο AIM-47 τελικά δεν μπήκε ποτέ σε μαζική παραγωγή, ωστόσο η ανάπτυξή του υπήρξε πολύτιμος οδηγός και είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη ενός άλλου αντίστοιχου συστήματος, του AIM-54 Phoenix που εξόπλισε τα F-14 των ΗΠΑ και του Ιράν.
Επιπλέον, αναπτύχθηκε κι ένας μικρότερος πύραυλος με βάση το ίδιο σχέδιο, ο ΑΙΜ-4 που μάλιστα μπήκε σε παραγωγή κι εξόπλισε αρκετά μαχητικά αεροσκάφη αναχαίτισης, όπως το F-102 και το F-106. Ο πύραυλος αυτός έφερε συμβατική κεφαλή, μπορούσε όμως να εξοπλιστεί και με μία μικρής ισχύος πυρηνική κεφαλή.
Όπλα σαν τον ΑΙΜ-47 ήταν ενδεικτικά του κλίματος που επικρατούσε την εποχή εκείνη της αποκορύφωσης του Ψυχρού Πολέμου. Ολόκληρο το στρατιωτικό δόγμα επιχειρήσεων περιστρέφονταν γύρω από τα πυρηνικά όπλα μαζικής καταστροφής και κατά συνέπεια γύρω από τους φορείς τους, δηλαδή αεροσκάφη κι υποβρύχια.
Τα αντίστοιχα συμβατικά όπλα της εποχής (πύραυλοι αέρος-αέρος και τορπίλες) θεωρούνταν ανεπαρκή και όχι αρκετά αξιόπιστα προκειμένου να εξουδετερώσουν τους στόχους τους με 100% επιτυχία, που ήταν και το απόλυτο που επιζητούνταν καθώς δεν μιλάμε για συμβατικό βομβαρδισμό.
Ακόμα κι αν ένα αναχαιτιστικό της εποχής προλάβαινε να βρεθεί έγκαιρα στην πορεία ενός εχθρικού σχηματισμού βομβαρδιστικών, δεν ήταν καθόλου βέβαιο ότι οι πύραυλοί του θα κατάφερναν να βρουν τους στόχους τους και μάλιστα όλους τους στόχους.
Παρομοίως και κάτω από το νερό, η ισχύς μίας συμβατικής τορπίλης ή βόμβας βυθού δεν εξασφάλιζε απόλυτη επιτυχία. Το εχθρικό υποβρύχιο θα μπορούσε απλά να καταδυθεί πιο βαθιά για να αυξήσει τις πιθανότητες διαφυγής.
Για τους δε πρώτης γενιάς βαλλιστικούς πυραύλους, ήταν περίπου δεδομένο ότι οι πρωτόγονοι αντιβαλλιστικοί πύραυλοι της εποχής (Nike Hercules κτλ) δεν θα κατάφερναν να αναχαιτίσουν τους στόχους τους μόνο με συμβατική κεφαλή.
Το προφανές πρόβλημα ήταν ότι δεν μπορούσε να υπάρξει κανένα περιθώριο ρίσκου. Αν έστω κι ένα βομβαρδιστικό ή υποβρύχιο ή βαλλιστικός πύραυλος κατάφερνε να ξεφύγει από τις δυνάμεις αναχαίτισης, δεν θα υπήρχε επιστροφή. Το αποτέλεσμα θα ήταν τουλάχιστον η αποτέφρωση μίας μεγάλης πόλης και κατ’ επέκταση κι η εξολόθρευση του πληθυσμού της.
Η λύση που προκρίθηκε ήταν η μαζική χρήση πυρηνικών κεφαλών στα αντίστοιχα όπλα αναχαίτισης. Η μαζική ισχύς μίας πυρηνικής έκρηξης θα ήταν παραπάνω από αρκετή για να εξουδετερώσεις ενδεχομένως και ολόκληρο των σχηματισμό των εχθρικών βομβαρδιστικών, να βυθίσει ένα υποβρύχιο και να καταρρίψει έναν επερχόμενο βαλλιστικό πύραυλο.
Δεν μπορούσε το αναχαιτιστικό αεροσκάφος να σταματήσει τον εχθρικό σχηματισμό βομβαρδιστικών με ένα πύραυλο; Πυρηνική κεφαλή στον πύραυλο αυτόν. Δεν μπορούσε η τορπίλη να προκαλέσει αρκετή ζημιά στο εχθρικό υποβρύχιο; Πυρηνική κεφαλή στην τορπίλη αυτή. Δεν είχε ο αντιβαλλιστικός πύραυλος αρκετή ακρίβεια για να σταματήσει τον επερχόμενο ICBM; Πυρηνική κεφαλή και σ’ αυτόν…
Πραγματικά λοιπόν, σύντομα το σύνολο των συστημάτων αναχαίτισης, από τορπίλες μέχρι πύραυλους αέρος-αέρος και αντιβαλλιστικούς πύραυλους είχαν εξοπλιστεί με πυρηνικές κεφαλές και έγιναν η νούμερο ένα προβλεπόμενη επιλογή σε περίπτωση μαζικής σύρραξης για την άμυνα των κρίσιμων στόχων.
Ακόμα και στην ξηρά (!) είχαν αναπτυχθεί μικρά πυρηνικά όπλα, από πυρηνικές νάρκες μέχρι βλήματα πυροβολικού και φορητά πακέτα για δολιοφθορείς με την προοπτική να χρησιμοποιηθούν για την αναχαίτιση μαζικά υπέρτερων συμβατικών δυνάμεων, κυρίως τεθωρακισμένων σχηματισμών του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Η σκέψη όμως ότι έστω ως ύστατη λύση αυτά τα όπλα κάποτε προβλεπόταν να ήταν η ρουτίνα σε μία γενικευμένη σύρραξη είναι τρομακτική ακόμα κι αν αποδεικνύονταν επιτυχημένα για τον σκοπό που σχεδιάστηκαν.
Όπως είναι αντιληπτό σήμερα εκ των υστέρων πια, σε αυτό το χειρότερο σενάριο, αν υποθετικά όλοι οι εχθρικοί στόχοι αναχαιτίζονταν, η χρήση όπλων αναχαίτισης εξοπλισμένων με πυρηνικές κεφαλές θα ήταν τόσο μαζική που μάλλον θα ήταν από μόνη της υπέρ-αρκετή για την μόλυνση με θανάσιμα ποσά ραδιενέργειας του συνόλου της επιφάνειας του πλανήτη αλλά και του υδροφόρου ορίζοντα με ολέθριες συνέπειες για τον ανθρώπινο πληθυσμό και το μέλλον του.
Όπλα της κατηγορίας αυτής δεν υπάρχουν πλέον σε υπηρεσία, τουλάχιστον σε υπηρεσία στην αμερικανική Αεροπορία με το μοναδικό όπλο αέρος-αέρος να έχει τυποποιηθεί στον ΑΙΜ-120 που εξοπλίζει το σύνολο των αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών. Πύραυλοι βαρέως τύπου μεγάλης εμβέλειας όπως ο ΑΙΜ-47 ή ο ΑΙΜ-54 αποσύρθηκαν χωρίς αντικατάσταση στην μετά Ψυχρού Πολέμου εποχή.
Από την άλλη πλευρά και οι τορπίλες με πυρηνική γόμωση όπως η Μκ45 έχουν αποσυρθεί ολοκληρωτικά από το οπλοστάσιο του αμερικανικού Ναυτικού, αν κι αυτό δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί όσον αφορά και τις κεφαλές τους.
Η βασική τορπίλη του Ναυτικού πάντως, η Mk48 έχει πια ικανότητα να εμπλέξει στόχους σε πολύ μεγάλα βάθη, που ήταν κι ο περιορισμός των παλαιότερων τορπιλών, περιορίζοντας σημαντικά την ανάγκη για πυρηνική κεφαλή.
Οι αντιβαλλιστικοί πύραυλοι στο δυτικό οπλοστάσιο έχουν εξελιχθεί πλέον κυρίως με την λογική hit-to-kill, συνεπώς κι εκεί οι πυρηνικές κεφαλές έχουν εξαλειφθεί καθώς η εξουδετέρωση του πύραυλου με έκρηξη σε κοντινή απόσταση θεωρείται αποτυχία αφού θα οδηγήσει σε εκτόνωση της πολεμικής κεφαλής του βαλλιστικού πυραύλου.
Στο ανατολικό οπλοστάσιο είναι σχεδόν βέβαιο ότι διατηρούνται ακόμα σε υπηρεσία καθώς είναι το ικανότερο αντίμετρο ενάντια σε στόχους όπως ομάδες μάχης αεροπλανοφόρων και υποβρύχια. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για βαρείς αντιπλοϊκούς πυραύλους με αντίστοιχες κεφαλές όπως o SS-N-22 «Sunburn».
Το μέλλον βέβαια δεν προβλέπεται αισιόδοξο, αφού νέα πυρηνικά όπλα αναπτύσσονται συνεχώς κι από όλες τις πλευρές.
Πρώτη δημοσίευση: 31 Μαΐου 2019. Αναδημοσιεύεται με την αφορμή της επετείου της πρώτης πτήσης του μαχητικού αεροσκάφους F-106, βασικός οπλισμός του οποίου θα ήταν το εν θέματι όπλο.
