Ο «κεραυνός» που έπεσε χθες το βράδυ (μεσημέρι ώρα Ουάσιγκτον) μέσα από τις σελίδες της Wall Streat Journal (WSJ), δεν ήταν καθόλου «εν αιθρία», αλλά ένα από τα πιθανά σενάρια για όσους έβλεπαν προς τη «σωστή κατεύθυνση».
Δηλαδή την εκπεφρασμένη πρόθεση της κυβέρνησης Μπάιντεν να προωθήσει την πώληση 40 καινούργιων F-16 στην Τουρκία και να εγκρίνει το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των 79 παλαιότερων στο επίπεδο F-16V και τις προσπάθειες βέβαια Αμερικανών Γερουσιαστών, προεξάρχοντος το Μπομπ Μενέντεζ να μπλοκάρουν μια τέτοια εξέλιξη.
Ακόμη όμως και σ’ αυτή η προσπάθεια, (για όσους διάβαζαν τα «ψιλά γράμματα» που έχουν και κρίσιμη σημασία στην προκειμένη περίπτωση), τα μέλη των αμερικανικών νομοθετικών σωμάτων που αντιτίθεντο στην πρόθεση της προεδρίας Μπάιντεν επικαλούντο την εξυπηρέτηση των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή.
Η κίνηση του Λευκού Οίκου, την οποία προανήγγειλε η WSJ, θα επικαλείται ακριβώς το ίδιο επιχείρημα, δηλαδή μια ταυτόχρονη πώληση μαχητικών «που ενισχύουν δυο πολύτιμους συμμάχους στην νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, επ ωφελεία των συμφερόντων των ΗΠΑ στην περιοχή».
Με δεδομένη την πρόθεση της αμερικανικής κυβέρνησης, απλά αναζητείτο μια κατάλληλη φόρμουλα όλους αυτούς τους μήνες από την συνάντηση του Αμερικανού Προέδρου με τον Τούρκο ομόλογό του τον Οκτώβριο του 2021, όταν τότε δόθηκε η αμερικανική υπόσχεση/δέσμευση η οποία εκπληρώνεται τώρα.
Η χθεσινοβραδινή εξέλιξη τυπικά και μόνο αναμένεται πλέον να επιβεβαιωθεί, αφού η WSJ είναι συχνά πλατφόρμα τέτοιων προαναγγελιών και φυσικά αποδεικνύεται πάντα απολύτως ακριβής. Αυτό θα γίνει με την γνωστοποίηση στο Κογκρέσο και την σχετική ανακοίνωση δημοσιοποίησης της γνωστής μας DSCA, της αρμόδιας υπηρεσίας που διαχειρίζεται τις εξαγωγικές πωλήσεις στρατιωτικού υλικό στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η εξέλιξη διαψεύδει όμως όλους όσους υποστήριζαν το τελευταίο χρονικό διάστημα ότι ακόμη και εάν η Ουάσιγκτον προχωρούσε στην πώληση του «πακέτου» των F-16 στην Άγκυρα, θα περίμενε να το κάνει μετά τις τουρκικές εκλογές.
Η θέση αυτή είχε σαφώς λογική στη βάση ότι δεν θα ήθελαν οι ΗΠΑ να κάνουν ένα «προεκλογικό δώρο» στον Ερντογάν, αλλά να περιμένουν και να διαπραγματευτούν με την όποια κατάσταση διαμορφωθεί μετά από τις τουρκικές κάλπες.
Το γιατί τελικά αποφάσισε να Ουάσιγκτον να «στηρίξει» τον Τούρκο πρόεδρο με αυτόν τον τρόπο έχει πολλές εξηγήσεις, με φόντο του «μεγάλο παζάρι» που διεξάγεται στο παρασκήνιο όλους αυτούς τους μήνες.
Από τις πιθανούς λόγους δεν λείπει φυσικά και ο προφανής, δηλαδή η «ανταλλαγή» της πώλησης των F-16 με την «τακτοποίηση» της εκκρεμότητας κύρωσης από την Τουρκία της εισόδου της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.
Από την άλλη -δυστυχώς- επιβεβαιώνεται η θέση -που και ο υπογράφων είχε υποστηρίξει σε πολλά fora- ότι η πώληση F-16 στην Τουρκία θα ερχόταν συντομότερα από ότι θέλαμε να νομίζουμε εδώ στην Ελλάδα, υπογραμμίζοντας με κάθε τέτοια ευκαιρία και την ανάγκη να δούμε την ελληνική προετοιμασία αποτροπής με την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων με στοχευμένους εξοπλισμούς ανεξάρτητα από το μπρα ντε φερ ΗΠΑ-Τουρκίας, το οποίο διεξάγεται σε ένα πολύ ανώτερο επίπεδο αμερικανικής προσπάθειας να κρατηθεί η Άγκυρα στους κόλπους της Δύσης και εμείς δεν μπορούμε να επηρεάσουμε.
Εδώ γίνεται άκρως επίκαιρη η θέση (σωστή στην ουσία της, αλλά «κακοδιατυπωμένης» για τις ιδιαίτερες ευαισθησίες της ελληνικής κοινής γνώμης), που εξέφρασε πρόσφατα ο Άγγελος Συρίγος για το «μη χείρον βέλτιστον» σχετικά με την πώληση F-16 στην Άγκυρα, έναντι του ενδεχομένου μιας Τουρκίας απομακρυσμένης από τη Δύση και τις ΗΠΑ να αναζητεί όπλα αλλού. [Αν και κάποιοι ήδη σπεύδουν να κατηγορήσουν τον υφυπουργό Παιδείας ότι… «προετοίμασε» το έδαφος για την χθεσινή εξέλιξη, δεν μπορούμε σε καμιά περίπτωση να συμμεριστούμε αυτή τη θέση.]
Επόμενο βήμα
Όπως προαναφέρθηκε, επόμενο βήμα, ίσως και την Δεύτερα, θα είναι η δημοσιοποίηση από την DSCA των δυο ξεχωριστών πωλήσεων: F-35 στην Ελλάδα και F-16 στην Τουρκία, όπου θα αποκαλυφθούν και οι όλες οι λεπτομέρειες των «πακέτων» που θα τις συνοδεύουν και φυσικά τα σχετικά κόστη.
Η αναφορά της WSJ σε $20 δις είναι προφανώς ακατανόητη, ακόμη και αν αναφέρεται στο συνολικό δυνητικό ύψος που μπορούν να φτάσουν οι δυο πωλήσεις (με την λογική που διατυπώνονται συνήθως οι γνωστοποιήσεις της DSCA στο Κογκρέσο, δηλαδή συνολικά «υπερτιμολογημένων» «πακέτων» με κάθε δυνατή πρόβλεψη -για πάν ενδεχόμενο- που «φουσκώνουν» τα ποσά σε δυσθεώρητα ύψη).
Τέτοιο κόστος δεν δικαιολογείται ακόμη και εάν τα «πακέτα» προς τις δυο χώρες περιλαμβάνουν τεράστιους αριθμούς όπλων, όπως οι «900 πύραυλοι και οι 800 βόμβες» που προαναγγέλλει για την Τουρκία η WSJ.
Κρίνοντας από άλλες πρόσφατες αγορές F-16V και την πώλησή τους σε μια χώρα όπως η Τουρκία, που αξιοποιεί ήδη τον τύπο για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες και διαθέτει τις υποδομές, τα 40 τουρκικά Viper αναμένεται να κινηθούν κάτω από τα $4 δις, αν και αυτό φυσικά θα εξαρτηθεί από τα όπλα και συστήματα που θα τα συνοδεύουν.
Στο μισό περίπου αυτού του ποσού αναμένεται να τιμολογηθεί η αναβάθμιση των 79 τουρκικών F-16 σε Viper, αν και στην πραγματικότητα μάλλον θα κινηθεί χαμηλότερα.
Από την άλλη, τα 30 ελληνικά F-35, πάλι με την εκτίμηση άλλων πρόσφατων πωλήσεων JSF (αν και κάθε πώληση είναι διαφορετική) θα κινηθεί περίπου στα $4 δις με όλα τα παρελκόμενα ενός τέτοιου «πακέτου», ενώ είναι πολύ πιθανό να περιλαμβάνει και προαίρεση για άλλα δέκα αεροπλάνα, δεδομένης την εκπεφρασμένης πρόθεσης για δυο Μοίρες (40 αεροσκάφη). [Υπάρχει όμως και το… «δυσμενές» σενάριο να πρόκειται για 20+10 αεροσκάφη].
Μετά την γνωστοποίηση στο Κογκρέσο, όπως απαιτεί η αμερικανική νομοθεσία, η διαδικασία είναι πλέον «αυτόματη», δηλαδή δεν απαιτείται κάποια ψηφοφορία έγκρισης για πρόταση της αμερικανικής κυβέρνησης, αλλά διατύπωση αντίρρησης από πλευράς των νομοθετικών σωμάτων σε αυτή και μάλιστα σε διάστημα 15 ημερών (30 ημέρες για χώρες μη-μέλη του ΝΑΤΟ).
Εδώ υπάρχει «πεδίον δόξης λαμπρόν» για τον Μπομπ Μενέντεζ και τους άλλους Αμερικανούς νομοθέτες που έχει κινητοποιήσει η ελληνοαμερικανική κοινότητα να μπλοκάρουν την τουρκική προμήθεια, κάτι όμως όχι ιδιαίτερα ευκολο.
Από όσο είναι γνωστό, οι δυο προτάσεις που θα υποβάλει στο Κογκρέσο η αμερικανική κυβέρνηση για Ελλάδα και Τουρκία είναι ανεξάρτητες, δεν αποτελούν δηλαδή «πακέτο» στο οποίο η έγερση αντιρρήσεων για τη μια, θα παρασύρει και την άλλη. Είναι όμως συνήθης τακτική σε τέτοιες περιπτώσεις η συνυποβολή τέτοιων «αυαίσθητων» προτάσεων πωλήσεων, όπως έχει συμβεί πολλάκις με προμήθειες όπλων σε αραβικές χώρες, οι οποίες έχουν συνοδευτεί με αντίστοιχες πωλήσεις ισάξιων ή και καλύτερων συστημάτων στο Ισραήλ, ώστε να υποστηριχθεί το «αφήγημα» που προβάλουν οι εκάστοτε αμερικανικές προεδρίες στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής τους.
Στην προκειμένη περίπτωση το «αφήγημα» της κυβέρνησης Μπάιντεν θα είναι αυτό που προαναφέρθηκε.
Ο παράγων χρόνος
Σε διάφορες εγχώριες αναλύσεις για το θέμα της πώλησης F-16 στην Τουρκία, διατυπώνεται η θέση ότι «ακόμη και εάν γίνει αυτό θα περάσουν πολλά χρόνια για να υλοποιηθεί στην πράξη, προσφέροντας στην Ελλάδα πολύτιμο χρόνο προετοιμασίας».
Πόσος χρόνος όμως χρειάζεται για να υλοποιηθεί η τουρκική προμήθεια, η οποία βέβαια έχει δυο σκέλη;
Για το πρώτο, που αφορά την πώληση των 40 F-16 Block 70, η σχετική εκτίμηση είναι πιο εύκολη: ισχύει το τυπικό σε τέτοιες περιπτώσεις χρονοδιάγραμμα των «36-48 μηνών από την υπογραφή του συμβολαίου». Να θυμίσουμε ότι η (μοναδική σήμερα, από τις πολλές που υπήρχαν κάποτε) γραμμή συναρμολόγησης F-16 στο Greenville, της Νότιας Καρολίνας είναι επιβαρυμένη από τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID 19 και παρουσιάζει σημαντικές καθυστερήσεις στις παραδόσεις (αν και η κατάσταση εξομαλύνεται) για τις αεροπορίες αρκετών χωρών που βρίσκονται σε αναμονή ικανοποίησης παραγγελιών: δηλαδή του Μπαχρέιν (το πρώτο αεροπλάνο του οποίου εμφανίστηκε τον Νοέμβριο του 2022), της Σλοβακίας, Βουλγαρίας, Ταϊβάν, του Μαρόκου, πιθανότατα και της Ιορδανίας που αναμενόταν να υπογράψει συμβόλαιο για 8 αεροπλάνα στο τέλος του 2022.
Τυπικά μια τουρκική παραγγελία πηγαίνει στο τέλος αυτού του καταλόγου. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η Άγκυρα θα περιμένει την ικανοποίηση όλων των προηγούμενων παραγγελιών. Στην πραγματικότητα η Lockheed Martin έχει τη δυνατότητα διαμόρφωσης της παραγωγής με διεύρυνσή της ώστε να ικανοποιεί το χρονοδιάγραμμα που προαναφέρθηκε, δηλαδή τους 36-48 μήνες, αν και με τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν το πιθανότερο είναι ότι η Άγκυρα θα βρεθεί κοντύτερα στο άνω όριό του.
Από την άλλη να θυμίσουμε ότι η Τουρκία διατηρούσε γραμμή συναρμολόγησης F-16, από την οποία προήλθαν τόσο τα δικά της Fighting Falcon, όσο και άλλων χωρών, όπως μια παρτίδα αιγυπτιακών μαχητικών. H γραμμή αυτή, αν και δεν έχει παραδώσει μαχητικά εδώ και χρόνια, δυνητικά υφίσταται και μπορεί να ενεργοποιηθεί. Το πιθανότερο είναι ότι τα 40 τουρκικά F-16 θα προέλθουν από την TAI/TUSAS. Αυτό θα έχει προφανή οικονομικά οφέλη για την Τουρκία, αλλά δεν θα επηρεάσει σημαντικά τους χρόνους παραδόσεων: πρόκειται για γραμμή συναρμολόγησης που εξαρτάται από συγκροτήματα τα οποία θα προέλθουν από τον κύκλο προμηθευτών της Lockheed Martin, περιλαμβανομένης και της ημέτερης ΕΑΒ, η οποία είναι μοναδικός προμηθευτής (sole source) της LM για αριθμό συγκροτημάτων της ατράκτου του F-16.
Για το δεύτερο σκέλος του τουρκικού «πακέτου», δηλαδή τον εκσυγχρονισμό των 79 τουρκικών Block 40/50/50M, η εκτίμηση του χρόνου υλοποίησης είναι πιο δύσκολη, αλλά υπάρχουν ορισμένες ενδιαφέρουσες παράμετροι που χρίζουν της προσοχής μας. Με άλλα λόγια δεν θα πρέπει να λαμβάνουμε ως οδηγό στην προκειμένη περίπτωση το ελληνικό πρόγραμμα F-16V που για τα 83 αεροπλάνα των δυο διαφορετικών παρτίδων παραγωγής Peace Xenia III και Peace Xenia IV έχει ορίζοντα το 2027.
Να θυμίσουμε ότι η TAI, που έχει πολύ μεγαλύτερη εμπειρία σε προγράμματα αναβαθμίσεων και δυνατότητες υλοποίησης έργου από την EAB, έχει ήδη αναβαθμίσει τα τουρκικά F-16 την δεκαετία του 2000/2010 μέσα από πρόγραμμα αντίστοιχο του αμερικανικού CCIP, (Common Configuration Implementation Program). Έτσι τα τουρκικά Block 40/50 έχουν κοινή διαμόρφωση με τα 30 Block 50+ Advanced, που η τουρκική αεροπορία απέκτησε μέσω του προγράμματος Peace Onyx IV (με παραλαβές λίγο μετά τα ομοιότυπα 30 Block 52M της ελληνικής παρτίδας Peace Xenia IV).
Άρα η TAI θα ξεκινήσει τον εκσυγχρονισμό σε Viper από ένα ομοιογενή στόλο μαχητικών. Το σημείο-κλειδί στην προκειμένη περίπτωση είναι η δημιουργία του προτύπου για τον εκσυγχρονισμό του στόλου. Στην ελληνική περίπτωση, αφορούσε σε ένα αεροπλάνο για τις γενικές δοκιμές του εξοπλισμού και άλλα τέσσερα, από ένα μονοθέσιο και ένα διθέσιο από κάθε μια παρτίδα παραγωγής (Peace Xenia III και Peace Xenia IV), οι οποίες και διέφεραν αρκετά μεταξύ τους.
Να σημειώσουμε ότι η USAF και η Αμερικανική Εθνοφρουρά που υλοποιούν προγράμματα μετατροπής μαχητικών F-16CM/DM, δηλαδή αεροσκαφών που έχουν υποστεί CCIP, πραγματοποιούν τις εργασίες αναβάθμισης σε Viper σε επίπεδο Μοιρών Συντήρησης Πτερύγων, απατώντας μερικές εβδομάδες ανά αεροσκάφος (για το επίπεδο εκσυγχρονισμού που επιδιώκουν).
Για τα υπόλοιπα θέματα και φυσικά αυτό της αγορά των F-35 θα επανέλθουμε.
