Το νήμα της οικοδόμησης του κράτους του Ισραήλ από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως τις μέρες μας, με έμφαση στους Εβραίους πρόσφυγες που εκδιώχθηκαν από τις αραβικές χώρες τις δεκαετίες του 50 και του 60, ξετύλιξε ο δημοσιογράφος, ερευνητής και ιστορικός Μπεν Ντρορ Γέμινι, ο οποίος ήταν κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση που έγινε στην Αθήνα, με συνδιοργάνωση της ισραηλινής πρεσβείας και του Παντείου Πανεπιστημίου.
«Κατάγομαι από οικογένεια προσφύγων και μιλάω εδώ σε μια χώρα που η προσφυγιά είναι μέρος της ιστορίας της», είπε με έμφαση ο κ. Γέμινι, τον οποίο προλόγισε ο ισραηλινός πρέσβης Νόαμ Κατς, χαρακτηρίζοντάς τον «ανεξάρτητο πνεύμα», ενώπιον ακαδημαϊκών, δημοσιογράφων και φοιτητών που παρακολούθησαν την εκδήλωση.
Αν και το θέμα ήταν αφιερωμένο στους Εβραίους πρόσφυγες που δέχθηκε το Ισραήλ τις πρώτες δεκαετίες μετά τη δημιουργία του, η αφήγηση περιέλαβε σε μεγάλο βαθμό και την εξέλιξη της ισραηλο-παλαιστινιακής σύγκρουσης
Ξεκίνησε την αφήγησή του απορρίπτοντας την άποψη ότι η Διακήρυξη Balfour του 1917, με την οποία η Βρετανία τοποθετήθηκε υπέρ της δημιουργίας κράτους του Ισραήλ στην Παλαιστίνη, ήταν προϊόν ιμπεριαλιστικής και αποικιοκρατικής πολιτικής.
Ο αγώνας για τη δημιουργία του Ισραήλ ήταν αντιιμπεριαλιστικός
Ο αγώνας για το κράτος έθνος ήταν αντιιμπεριαλιστικός, αντιαποικιοκρατικός, είπε, σημειώνοντας ότι «μερικοί που κάνουν fake ιστορία χαρακτηρίζουν τον σιωνισμό ως μέρος της αποικιοκρατίας ή του ιμπεριαλισμού, αλλά είναι ακριβώς το αντίθετο. Διωχθήκαμε και θέλαμε επιτέλους αυτοδιάθεση».
Δείχνοντας χάρτη της εποχής στην περιοχή είπε ότι το 1917 όταν άρχισαν οι μεταναστεύσεις των Εβραίων στο Ισραήλ, στο Τελ Αβίβ ζούσε μια αραβική κοινότητα και μια εβραϊκή κοινότητα, ενώ στην Ιερουσαλήμ η εβραϊκή κοινότητα ήταν πλειοψηφία.
Είμαστε μέσα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι αυτοκρατορίες καταρρέουν, τα κινήματα υπέρ της αυτοδιάθεσης και της δημιουργίας κρατών-εθνών αναπτύσσονται και σε αυτό το πλαίσιο γίνεται εκείνη την εποχή και ο αγώνας των Εβραίων για μια δική τους εστία, εξήγησε ο ομιλητής, σημειώνοντας ότι εκτός από το βρετανικό και το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών είχε ταχθεί επίσης υπέρ της δημιουργίας κράτους του Ισραήλ, θέση που υιοθέτησε αργότερα και η Κοινωνία των Εθνών.
Εστίασε επίσης στους κανόνες, γραπτούς και άγραφους της εποχής εκείνης, κατά την οποία γίνονταν ανταλλαγές πληθυσμών, μαζικές εκδιώξεις και σφαγές. «Το έζησε και η Ελλάδα με την Τουρκία και είναι φαινόμενα που πρέπει να τα δούμε στις συνθήκες της τότε εποχής». Οι σφαγές ήταν και θα είναι εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας αλλά οι μαζικές εκτοπίσεις και οι ανταλλαγές αντιμετωπίζονταν διαφορετικά τότε.
Αιτία για τις συγκρούσεις η μη αποδοχή της δημιουργίας κράτους του Ισραήλ
Ερχόμενος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είπε ότι πολλές αραβικές χώρες επηρεάστηκαν και αξιοποίησαν τη ναζιστική προπαγάνδα υπέρ της εξόντωσης των Εβραίων, ενώ μετά τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ ακολούθησαν μαζικές εκδιώξεις των Εβραίων από πολλές αραβικές χώρες.
Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι διακήρυσσαν την εξόντωση των Εβραίων και ο Αραβικός Σύνδεσμος αποφάσιζε τη λήψη μέτρων εναντίον τους.
«Πολλές σφαγές έγιναν σε αυτή την ατμόσφαιρα. Στη Βαγδάτη, στην Αίγυπτο, στην Υεμένη, στη Συρία, στη Λιβύη, στο Μαρόκο», είπε ο κ. Γέμινι προσθέτοντας ότι υπήρξαν περιοχές που οι Εβραίοι έζησαν ειρηνικά με τους μουσουλμάνους και εν γένει τους Αραβες, με φωτεινό παράδειγμα την πολυεθνική και πολυπολιτισμική Αλεξάνδρεια.
Η νέα εποχή για τους Εβραίους, τις συγκρούσεις με τους Παλαιστινίους και τη δημιουργία προσφύγων, ξεκινάει με την ημερομηνία-ορόσημο ανακήρυξης του κράτους του Ισραήλ, το 1947. Αιτία κατά τον ισραηλινό ιστορικό και δημοσιογράφο, είναι ότι οι Παλαιστίνιοι δεν αποδέχθηκαν την απόφαση των Ηνωμένων Εθνών για τη διαίρεση της Παλαιστίνης σε ένα ισραηλινό και σε ένα αραβικό κράτος και εξαιτίας αυτής της απόρριψης ξεκίνησε ο Πόλεμος της Ανεξαρτησίας μεταξύ Ισραηλινών και Αράβων. «Δεν ξεκίνησε τον πόλεμο το Ισραήλ», τόνισε, προσθέτοντας ότι η απόρριψη της απόφασης των Ηνωμένων Εθνών ήταν η αιτία για τη δημιουργία του προσφυγικού προβλήματος μεταξύ των Παλαιστινίων.
Το ζήτημα των προσφύγων παραμένει θεμελιώδες κάθε φορά που γίνονται ειρηνευτικές πρωτοβουλίες μέχρι σήμερα. «Ναι οι πρόσφυγες πρέπει να αποκτήσουν το δικό τους κράτος», αλλά το δίλημμα που τίθεται, σύμφωνα με τον ισραηλινό ιστορικό, είναι «αν θέλουν εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ και ειρήνη ή αν θέλουν την καταστροφή του Ισραήλ».
Επέρριψε ευθύνη για τη διαιώνιση του θέματος των προσφύγων σε ορισμένες αραβικές χώρες, που ενισχύουν τη «φαντασίωση» της ιδέας για την καταστροφή του Ισραήλ και επέκρινε και τον ρόλο της UNRWA, του οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών που έχει αρμοδιότητα μόνον για τους παλαιστίνιους πρόσφυγες οι οποίοι προέρχονται από το Ισραήλ.
Ο κ. Γέμινι θεωρεί μεγάλη ευκαιρία που πήγε χαμένη, την ειρηνευτική πρωτοβουλία του Μπιλ Κλίντον, το 2000, η οποία μιλούσε «για δύο κράτη και δύο λαούς», κάτι που αποδέχθηκαν ορισμένα αραβικά κράτη κι αυτό αποτέλεσε μεγάλη αλλαγή.
Η χαμένη ευκαιρία του Σχεδίου Κλίντον
«Το Ισραήλ αποδέχθηκε το σχέδιο Κλίντον, παρά το ότι περιλάμβανε τη διαίρεση της Ιερουσαλήμ, αλλά η παλαιστινιακή πλευρά το απέρριψε». Μάλιστα, ο ομιλητής αναφέρθηκε στη φράση που φέρεται να είπε ο τότε πρέσβης στης Σαουδικής Αραβίας στα Ηνωμένα Εθνη, «εξέχουσα προσωπικότητα και προσωπικός φίλος του Κλίντον», προς την παλαιστινιακή ηγεσία και τον Γιάσερ Αραφάτ: «Αν χάσετε αυτή την ευκαιρία δεν θα είναι τραγωδία, θα είναι έγκλημα».
Φτάνοντας στις μέρες μας, ο ισραηλινός ιστορικός εξέφρασε απαισιοδοξία για την επίλυση της ισραηλο-παλαιστινιακής διένεξης στο άμεσο μέλλον αλλά ελπίδα μακροπρόθεσμα, στηρίζοντάς την κυρίως στην αλλαγή εκπαίδευσης και νοοτροπίας ορισμένων των αραβικών κρατών, αλλά και μέρους της ακαδημαϊκής κοινότητας στη Δύση.
Απαντώντας σε ερωτήσεις ακαδημαϊκών, φοιτητών και δημοσιογράφων, για τον διαχωρισμό που γίνεται στη δημόσια συζήτηση μεταξύ αντισιωνισμού και αντισημιτισμού, ο κ. Γέμινι ήταν κατηγορηματικός: «Το νόημα του αντισιωνισμού είναι η καταστροφή του Ισραήλ, η άρνηση της αυτοδιάθεσης. Για μένα αντισιωνισμός και αντισημιτισμός είναι ακριβώς το ίδιο. Σιωνισμός δεν είναι αυτό που κάνει η κυβέρνησή μου, είναι το δικαίωμα των Εβραίων για αυτοδιάθεση».
Η πόλωση στις ΗΠΑ επηρεάζει τις εβραϊκές σπουδές
Για τον ισραηλινό ομιλητή η πόλωση που υπάρχει σήμερα στις ΗΠΑ, και φαινόμενα όπως το cancel culture που περιορίζουν την ελευθερία του λόγου επηρεάζουν και τις εβραϊκές σπουδές.
«Σήμερα σε κάποια πανεπιστήμια δεν μπορείς να πεις αυτό που θέλεις ακόμη κι αν είναι νόμιμο και είναι τραγικό για την Αμερική την ίδια», είπε χαρακτηριστικά.
Απαντώντας σε άλλες ερωτήσεις για τις δυνατότητες επίλυσης της σύγκρουσης με τους Παλαιστινίους, μίλησε για τα αισιόδοξα αποτελέσματα των συμφωνιών του Αβραάμ με τις αραβικές χώρες, επισημαίνοντας ότι αυτό δεν έγινε «λόγω πίεσης των ΗΠΑ» αλλά γιατί άλλαξε η εκπαίδευση και τα σχολικά κείμενα στα ΗΑΕ, στο Μπαχρέιν, στο Μαρόκο, για να προσθέσει ότι αυτό δεν έγινε με το Κατάρ.
«Πρέπει να υπάρξουν αλλαγές στην εκπαίδευση για να υπάρξει δυνατότητα λύσης», είπε δεχόμενος ότι υπάρχουν προβλήματα και εντός του Ισραήλ, με τα ακροδεξιά κόμματα και «να δούμε τι θα κάνει και η νέα κυβέρνηση του Ισραήλ», αλλά «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμη και οι αριστερές κυβερνήσεις δεν κατάφεραν την ειρήνη».
Ερωτηθείς για το μέλλον της παλαιστινιακής ηγεσίας και για τη Χαμάς, που διοικεί την Λωρίδα της Γάζας, απάντησε ότι το πρόβλημα με τη Χαμάς αφορά όχι μόνον το Ισραήλ αλλά τον αραβικό κόσμο. Είναι ένα πρόβλημα μεταξύ των σοβαρών και αξιοσέβαστων Αράβων και μουσουλμάνων και αυτών που χρηματοδοτούν τη Χαμάς, όπως το Κατάρ και το Ιράν και αυτό διχάζει και τους ίδιους τους Παλαιστίνιους.
«Οταν θα γίνει αποδεκτή η λύση δύο κρατών για δύο λαούς από την παλαιστινιακή πλευρά, που την έχει επανειλημμένα απορρίψει, σας εγγυώμαι ότι θα υπάρξει η πλειοψηφία στο Ισραήλ που θα την στηρίξει», είπε κλείνοντας.
Νίνα Μελισόβα
