Αντιμέτωπος με κύμα κοινωνικής οργής, αλλεπάλληλες διαδηλώσεις και βίαια επεισόδια που διαρκούν πλέον πάνω από έναν μήνα στην Κολομβία, ο συντηρητικός πρόεδρος Ιβάν Ντούκε διέταξε χθες Παρασκευή να αναπτυχθεί ο στρατός στους δρόμους της Κάλι, που αποτελεί επίκεντρο των μαζικών κινητοποιήσεων στις οποίες έχασαν τη ζωή τους άλλοι τουλάχιστον τρεις άνθρωποι νωρίτερα χθες.
«Από απόψε ξεκινά η ανάπτυξη στρατιωτικής βοήθειας στην αστυνομία στην πόλη Κάλι», ανακοίνωσε ο αρχηγός του κράτους από την πόλη των 2,2 εκατομμυρίων κατοίκων, το τρίτο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας των Άνδεων, όπου προέδρευσε σε ευρεία σύσκεψη με κυβερνητικούς αξιωματούχους αρμόδιους για την ασφάλεια.
Σε νέες διαδηλώσεις σκοτώθηκαν τουλάχιστον τρεις άνθρωποι, ανάμεσά τους εισαγγελικός λειτουργός που άνοιξε πυρ εναντίον πλήθους, σκοτώνοντας έναν άνθρωπο, προτού λιντσαριστεί από διαδηλωτές.
Τα βίαια επεισόδια καταγράφηκαν την ημέρα που συμπληρώθηκε ένας μήνας από την έναρξη των κινητοποιήσεων, την 28η Απριλίου, αρχικά εναντίον του νομοσχεδίου για τη φορολογική μεταρρύθμιση -εγκαταλείφθηκε πολύ γρήγορα-, με το οποίο η κυβέρνηση του προέδρου Ντούκε επιδίωκε να αυξηθεί ο ΦΠΑ και να διευρυνθεί η φορολογική βάση. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών Αλμπέρτο Καρασκίγια υπέβαλε την παραίτησή του εν μέσω των ταραχών.
Με τους τρεις νέους θανάτους, ο απολογισμός των θυμάτων των επεισοδίων του τελευταίου μήνα αυξήθηκε σε τουλάχιστον 49 νεκρούς, συμπεριλαμβανομένων 2 αστυνομικών, με βάση τις ανακοινώσεις των αρχών. Άλλοι κάπου 2.000 άνθρωποι έχουν τραυματιστεί, ενώ 123 αγνοούνται.
Η μη κυβερνητική οργάνωση Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch, HRW) κάνει λόγο για 63 νεκρούς.
«Η κατάσταση στην Κάλι είναι πολύ σοβαρή», ανέφερε μέσω Twitter ο Χοσέ Μιγκέλ Βιβάνκο, ο επικεφαλής του τμήματος της ΜΚΟ που είναι αρμόδιο για την αμερικανική ήπειρο, καλώντας τον πρόεδρο Ντούκε «να λάβει επείγοντα μέτρα για να υπάρξει αποκλιμάκωση», συμπεριλαμβανομένης «της απαγόρευσης» στα μέλη των δυνάμεων ασφαλείας «να χρησιμοποιούν πυροβόλα όπλα» καθώς «η Κολομβία δεν μπορεί να θρηνήσει κι άλλους νεκρούς», όπως τόνισε.
Εδώ κι έναν μήνα, το σενάριο είναι σχεδόν πάντα το ίδιο: την ημέρα, οι διαδηλώσεις είναι ειρηνικές, οι μορφές διαμαρτυρίας εξαιρετικά δημιουργικές· τη νύχτα, ο ξεσηκωμός εκτραχύνεται σε επεισόδια, σε ανταλλαγές πυροτεχνημάτων, κοκτέιλ μολότοφ, δακρυγόνων και, συχνά, πραγματικών πυρών.
Αυτή η άνευ προηγουμένου κοινωνική εξέγερση στην Κολομβία έχει παραλύσει σχεδόν όλα τα αστικά κέντρα της χώρας. Έχουν στηθεί οδοφράγματα σε οδικούς άξονες που προκαλούν ελλείψεις και έχουν απελπίσει μερίδα του πληθυσμού.
Η κυβέρνηση, παρά τις διαπραγματεύσεις που διεξάγει με την Εθνική Απεργιακή Επιτροπή, μια από τις οργανώσεις που πρωτοστατούν στην οργάνωση των κινητοποιήσεων, μοιάζει να μην είναι σε θέση να τερματίσει την κρίση, που πάντως, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν απειλεί να οδηγήσει στην ανατροπή της.
Οι συνομιλίες ανάμεσα στην κυβέρνηση και στην Εθνική Απεργιακή Επιτροπή έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο, παρότι τα δυο μέρη διαβεβαίωναν πως είχαν καταλήξει σε «προσύμφωνο». Οι οργανωτές των κινητοποιήσεων κατηγόρησαν προχθές Πέμπτη την κυβέρνηση πως μοιάζει να θέλει να πάρει πίσω δεσμεύσεις της και κωλυσιεργεί.
Η κυβέρνηση από την πλευρά της ανέφερε πως δεν υπογράφει το προσύμφωνο διότι κάποιοι από τους οργανωτές των κινητοποιήσεων δεν καταδικάζουν τους αποκλεισμούς δρόμων, χαρακτηρίζοντας το ζήτημα αδιαπραγμάτευτο και αναγγέλλοντας πως οι συνομιλίες θα επαναληφθούν αύριο Κυριακή.
Το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι οι διαδηλώσεις και οι αποκλεισμοί δρόμων έχουν κοστίσει στην οικονομία της Κολομβίας κάπου 2,7 δισεκ. δολάρια ΗΠΑ, έχουν προκαλέσει ελλείψεις τροφίμων και άλλων ειδών, έχουν αυξήσει τις τιμές, προκαλούν προβλήματα στο κυριότερο λιμάνι της χώρας και σε εκατοντάδες εταιρείες.
«Είχαμε ήδη καταλήξει» στο προσύμφωνο και «το μόνο που λείπει είναι η υπογραφή του προέδρου για να αρχίσουν διαπραγματεύσεις», αντέτεινε ο Φρανσίσκο Μαλτές, πρόεδρος του συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας CUT.
Μετά την απόσυρση του σχεδίου νόμου για τη φορολογική μεταρρύθμιση, οι συμμετέχοντες στις κινητοποιήσεις προβάλλουν άλλα αιτήματα: να υπάρξει ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, να δημιουργηθούν ευκαιρίες για τους νέους, να δοθεί τέλος στη βία της αστυνομίας, να υπάρξει καλύτερη παιδεία, να ενισχυθεί το σύστημα υγείας…
«Ωσότου η κυβέρνηση να μας ακούσει, πρέπει να μείνουμε στον δρόμο», είπε ο Αλεχάντρο Φράνκο, φοιτητής, 23 ετών, στη διάρκεια διαδήλωσης στην Μπογοτά.
Η κρίση αυτή αποκάλυψε, σύμφωνα με αναλυτές, την εσωτερικευμένη οργή της πολιτικοποιημένης νεολαίας της χώρας, που έχει φτωχοποιηθεί λόγω της πανδημίας και δεν έχει πλέον πρόθεση να συνεχίσει να σιωπά.
Επί μισό αιώνα, η σύρραξη με την πρώην οργάνωση ανταρτών FARC απέκρυπτε μια πραγματικότητα που πλέον είναι κραυγαλέα εμφανής: σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η Κολομβία είναι μεταξύ των πιο άνισων χωρών ως προς τα εισοδήματα, ενώ σε αυτή εντοπίζεται η μεγαλύτερη παραοικονομία στη Λατινική Αμερική.
Το κράτος παραμένει επικεντρωμένο στον αγώνα του εναντίον των ανταρτών – συνεχίζεται εναντίον του ELN και αποστατών των FARC – και παραμελεί τελείως τα κοινωνικά αιτήματα.
Το 2019, μετά την εκλογή του Ιβάν Ντούκε στην προεδρία, οι φοιτητές κατέβηκαν στους δρόμους για να αξιώσουν καλύτερη δημόσια, δωρεάν παιδεία, θέσεις εργασίας, πιο αλληλέγγυο κράτος και δικαιότερη κοινωνία.
Η πανδημία του νέου κορονοϊού όμως πάγωσε τις κινητοποιήσεις, χωρίς ο 42χρονος πρόεδρος να κάνει καμία μεγάλη υποχώρηση.
Όμως το κίνημα διαμαρτυρίας επανήλθε, πολύ πιο δυνατό, καθώς η φτώχεια στην Κολομβία εξαπλώθηκε εξαιτίας της πανδημίας, πλήττει το 42,5% των 50 εκατομμυρίων κατοίκων της, ειδικά τους πιο ευάλωτους, όπως οι αυτόχθονες.
«Χάθηκε τουλάχιστον μία δεκαετία αγώνα κατά της φτώχειας», κατά την πολιτολόγο Σάντρα Βόρδα.
Η ειρηνευτική συμφωνία του 2016, δυνάμει της οποίας αφοπλίστηκαν οι μαχητές των FARC, άλλοτε του ισχυρότερου αντάρτικου στην ήπειρο, τερμάτισε μια σύγκρουση που όμως δεν άγγιζε τη νέα γενιά στις πόλεις «που ανακαλύπτει την πολιτική» τώρα, κρίνει πανεπιστημιακός Ερνάντο Γκόμες Μπουενδία.
Καθώς το ένα τρίτο των νέων ηλικίας 14 ως 28 ετών δεν εργάζεται ούτε σπουδάζει, «η Κολομβία οδεύει να γίνει», κατ’ αυτόν, «μια χώρα αστικών συγκρούσεων».
«Υπάρχει ένα ενεργό κομμάτι της κοινωνίας που εδώ και καιρό είναι αποκλεισμένο από την πολιτική, από τον κόσμο της εργασίας, και τώρα κι από το εκπαιδευτικό σύστημα, και το οποίο έχει κουραστεί να το αποκλείουν. Αυτό διαδηλώνει σήμερα στους δρόμους», σύμφωνα με την Σάντρα Βόρδα.
Αντίθετα με το κοινωνικό κίνημα στη Χιλή, που οδήγησε σε αναθεώρηση του Συντάγματος, ή στον Ισημερινό, όπου διεξήχθησαν εκλογές, οι Κολομβιανοί δεν έχουν βρει ακόμη «τη βαλβίδα» που θα επέτρεπε την αποσυμπίεση της κοινωνικής οργής, έκρινε η Σίνθια Άρσον, διευθύντρια του λατινοαμερικάνικου προγράμματος του Woodrow Wilson International Center for Scholars.
Η θεαματική πτώση της δημοτικότητας του Ιβάν Ντούκε, η θητεία του οποίου θα ολοκληρωθεί το 2022, μοιάζει να ευνοεί την αριστερά, που δεν κυβέρνησε ποτέ τη χώρα. Ο πρώην δήμαρχος της πρωτεύουσας -και άλλοτε αντάρτης-, ο Γουστάβο Πέτρο, προηγείται το τρέχον διάστημα στις δημοκοπήσεις.
