Η επιβεβαίωση του στρατηγικού και σταθεροποιητικού ρόλου που διαδραματίζει η Ελλάδα από την περιοχή των Βαλκανίων μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο βρίσκεται στον πυρήνα της νέας Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) που υπέγραψε η χώρα μας με τις ΗΠΑ. Λίγο μετά την ολοκλήρωση της συνάντησης του Νίκου Δένδια με τον Άντονι Μπλίνκεν στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, οι δύο υπουργοί προσήλθαν στην αίθουσα Benjamin Franklin όπου υπέγραψαν σε ειδική τελετή την πενταετή ανανέωση της συμφωνίας.
Στον απόηχο της υπογραφής, διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι η MDCA αποτελεί μια ψήφο εμπιστοσύνης που αναγνωρίζει έμπρακτα τον διευρυμένο γεωπολιτικό ρόλο που καλείται να παίξει η Ελλάδα. Όπως μάλιστα επισημαίνουν, οι ΗΠΑ επιλέγουν να ενισχύσουν το γεωπολιτικό και στρατηγικό τους αποτύπωμα στη χώρα μας, την ίδια ώρα που απομακρύνονται από την Ευρώπη και στρέφουν το στρατηγικό τους ενδιαφέρον στον Ειρηνικό. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στο γκρουπ των ελάχιστων ευρωπαϊκών χωρών στις οποίες οι ΗΠΑ επενδύουν για το μέλλον. Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόκειται για συμβατική δέσμευση που θα συνεχίσει να ακολουθείται ανεξαρτήτως του ποιος θα είναι ο ένοικος στον Λευκό Οίκο.
Υπό αυτό το πρίσμα, ένα άλλο στοιχείο που αποτιμάται θετικά είναι η πενταετής χρονική παράταση, με δεδομένο ότι προσδίδει μακροπρόθεσμο χαρακτήρα στην αμυντική σχέση και επιτρέπει στην Ουάσινγκτον να επενδύσει γεωπολιτικά και στρατηγικά στην Ελλάδα. Οι διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι η μεγαλύτερη χρονική διάρκεια θα επιτρέψει στη συμφωνία να απαλλαγεί από τη συγκυρία της στιγμής, η οποία διαμορφώνεται από τις σχέσεις που έχουν οι ΗΠΑ με άλλα κράτη της περιοχής.
Ένα άλλο θετικό γεγονός που καταδεικνύει την αυτοτελή στρατηγική αξία της Ελλάδας είναι ότι σε αντιδιαστολή με το παρελθόν οι ΗΠΑ δεν επιχείρησαν να κάνουν ένα αντίστοιχο άνοιγμα προς την Τουρκία. Διπλωματικές πηγές παρατήρησαν ότι είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ δεν βάζουν την Ελλάδα και την Τουρκία στο ίδιο καλάθι. Αντιθέτως, η Ουάσιγκτον φαίνεται ότι δεν πτοείται από την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας και δεν διστάζει να αναπτύξει τις δυνάμεις της στην Ελλάδα. Η επιλογή της Αλεξανδρούπολης θεωρείται ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που υποδηλώνει την αμερικανική βούληση για την ενίσχυση της ασφάλειας στην Νοτιοανατολική Ευρώπη. Το γεγονός ότι αυτή η επιλογή γίνεται με παράκαμψη των Στενών του Βοσπόρου, εκτιμάται ότι θα προσκομίσει οφέλη για την ευρύτερη περιοχή του Έβρου και της Θράκης. Κάνοντας μια συνολική αποτίμηση της δυναμικής που εμφανίζουν οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις, διπλωματικές πηγές υπογράμμισαν ότι «η διμερής σχέση έχει περάσει σε επίπεδο χωρίς σύγκριση στην διακοσαετή ιστορία των δύο κρατών».
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της χώρας θωρακίζεται περαιτέρω, τόσο μέσω της ρητής αναφοράς που υπάρχει στο κείμενο της συμφωνίας, όσο και μέσω της παρουσίας αμερικανικών δυνάμεων σε περιοχές κλειδιά, όπως ο Έβρος και η Κρήτη. Τρεις δεκαετίες μετά την αρχική συμφωνία και μέσα σε ένα εντελώς διαφορετικό γεωπολιτικό περιβάλλον οι ΗΠΑ επιβεβαιώνουν την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας.
Αμερικανική καταδίκη του Casus Belli
Για πρώτη φορά σε συμβατικό κείμενο που αφορά τη χώρα μας, οι ΗΠΑ ξεκαθαρίζουν ότι η απειλή χρήσης βίας είναι μη αποδεκτή πρακτική. Η συγκεκριμένη αναφορά ερμηνεύεται από την ελληνική πλευρά ως μια έμμεση καταδίκη του τουρκικού casus belli, κάτι που κρινόταν απαραίτητο, καθώς όταν είχε υπογραφεί η συμφωνία η Τουρκία δεν είχε βάλει ακόμα την απειλή χρήσης βίας στο τραπέζι.
Σε αυτό το πλαίσιο, επιβεβαιώνεται η απόφαση για αμοιβαία προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας απέναντι σε ενέργειες που απειλούν την ειρήνη και στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι ένοπλες επιθέσεις. Μάλιστα οι δύο πλευρές δεσμεύονται να αποτρέψουν τέτοιες ενέργειες αλλά και να αντιταχθούν σε αυτές.
Η νέα συμφωνία ενισχύει το αμερικανικό αποτύπωμα σε περιοχές καίριας στρατηγικής σημασίας για την χώρα μας. Η επιλογή στρατοπέδου πλησίον της Αλεξανδρούπολης και του Ναύσταθμου της Σούδας αποτελούν δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα, καθώς πρόκειται για περιοχές όπου εμφανίζεται έντονη τουρκική παραβατικότητα. Όσον αφορά την Αλεξανδρούπολη, οι μνήμες από τα γεγονότα του Έβρου παραμένουν νωπές, ενώ η Κρήτη συνδέεται με το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο, το οποίο εντάσσεται στο ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο του τουρκικού αναθεωρητισμού.
Επιπλέον, η χρονική παράταση της συμφωνίας ανοίγει πλέον τον δρόμο για την εκταμίευση κονδυλίων από το αμερικανικό Κογκρέσο, τα οποία θα επιτρέψουν τη πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων σε έργα στρατιωτικών υποδομών. Η συμφωνία επιτρέπει στη χώρα μας τη χρήση αυτών των εκσυγχρονισμένων εγκαταστάσεων και συνεπώς θα λειτουργήσει και προς όφελος των Ελληνικών Ένοπλων Δυνάμεων.
Με τα νέα δεδομένα, η συμφωνία είναι πενταετής και προβλέπει μια περίοδο χάριτος δύο ετών στην περίπτωση που μια από τις δύο πλευρές αποφασίσει να την καταγγείλει.
Αμερικανική παρουσία στην Ελλάδα
Η νέα συμφωνία όχι μόνο δεν αποκλείει την μελλοντική αμερικανική παρουσία στα Ελληνικά νησιά πέραν της Κρήτης, αλλά περιλαμβάνει και ρητή πρόβλεψη για την επέκταση και σε άλλες εγκαταστάσεις. Διπλωματικές πηγές υπογραμμίζουν ότι η αμερικανική πλευρά δεν επιθυμούσε στην παρούσα τουλάχιστον συγκυρία να δεσμευτεί άμεσα για άλλες περιοχές. Ερμηνεύοντας, λοιπόν, τη συγκεκριμένη απόφαση, εκτίμησαν ότι έχει να κάνει με γεωγραφικές επιλογές αλλά και οικονομικούς λόγους. Ωστόσο, η συμφωνία βάζει τα θεμέλια για τη μελλοντική αύξηση των τοποθεσιών εφόσον το επιβάλουν οι συνθήκες.
Υπό το φως των νέων συμφωνιών με τις ΗΠΑ και την Γαλλία, διπλωματικές πηγές υπογράμμισαν το γεγονός ότι στρατηγικοί σύμμαχοι της Ελλάδας αποφασίζουν να επενδύουν διμερώς στην χώρα μας και συνεπώς να ενισχύσουν περαιτέρω τις υπάρχουσες δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει εντός του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Όπως σημείωσαν το συγκεκριμένο γεγονός υποδηλώνει την ιδιαίτερη σημασία που αποδίδουν στην προστασία και την ευημερία της χώρας μας. Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι στρατηγικοί εταίροι όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι οποίοι βρίσκονται εκτός των πολυμερών σχημάτων, επενδύουν στην ελληνική άμυνα. Η συγκεκριμένη εξέλιξη εκτιμάται ότι ανοίγει τον δρόμο για την ενίσχυση των δεσμών και με άλλους εταίρους.
Διπλωματικές πηγές επισήμαναν ότι η νέα συμφωνία αποτελεί απόδειξη ότι η στρατηγική σχέση της Ελλάδας με τις ΗΠΑ παραμένει ακέραια και δυναμική. Για την ελληνική πλευρά, οι συμφωνίες με την Ουάσιγκτον και με το Παρίσι αλληλοσυμπληρώνονται και δεν είναι ανταγωνιστικές, καθώς αποτελούν σημεία ορόσημο στις προσπάθειες που καταβάλλει η Ελλάδα για την Ευρωπαϊκή και την ευρωατλαντική ασφάλεια. Υπό αυτό το πρίσμα, σημειώνεται ότι η αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού προηγμένης τεχνολογίας συνεισφέρει στην ενίσχυση της άμυνας αλλά και της δίκαιης κατανομής των βαρών μεταξύ Ευρωπαίων συμμάχων και των ΗΠΑ εντός του ΝΑΤΟ.
