Μόνο το ER-2 από το ύψος που πετάει θα μπορούσε να συλλάβει το μέγεθος της καταστροφής των πρόσφατων δασικών πυρκαγιών στην Καλιφόρνια. Μετά είναι ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός! Η σοβαρότητα της κατάστασης από τις φωτιές που μαίνονται ανεξέλεγκτες στην κομητεία Βεντσούρα γίνεται αντιληπτή ακόμη και από τα 65.000 πόδια όπου ένα ER-2 δοκίμαζε την λειτουργία του συστήματος CAMAL (Cloud-Aerosol Multi-Angle Lidar) σε συνθήκες πτήσης. Οι φωτογραφίες που έδωσε στην δημοσιότητα η NASA μιλούν από μόνες τους.
Αντίθετα με τα κατάμαυρα U-2S που εκτελούν –κυριολεκτικά– υψηλή κατασκοπεία από το κατώφλι του Διαστήματος, τα δύο τροποποιημένα U-2 της NASA πετούν για την Επιστήμη. Τα ER-2 (Earth Resources) όπως είναι γνωστά τα αεροσκάφη που διαθέτει η Διεύθυνση Επιστημονικών Αποστολών της NASA, χρησιμοποιούνται ως «ιπτάμενα εργαστήρια» εφοδιασμένα με μια πληθώρα ειδικών, κατά περίπτωση, οργάνων και συστημάτων για την εκτέλεση επιστημονικών πειραμάτων μεγάλου ύψους.
Αν και η βάση τους είναι στο Palmdale, δεν είναι σπάνιο να μετασταθμεύουν σε κάποιο διάφορα μέρη του κόσμου συλλέγοντας πληροφορίες για το περιβάλλον και τις φυσικές πηγές, πραγματοποιώντας αστρονομικές παρατηρήσεις και ατμοσφαιρικά πειράματα ή εκτελώντας αποστολές στο πλαίσιο της μελέτης των ωκεανών. Τα αεροσκάφη έχουν λάβει μέρος σε πλείστα επιστημονικά προγράμματα (Airborne Science Program, ERAST, Earth Science Enterprise κ.ά) ενώ αξιοποιούνται στην έρευνα και ανάπτυξη ηλεκτρονικών αισθητήρων καθώς και στην διακρίβωση δορυφορικών δεδομένων.
Ο στόλος αεροσκαφών του Armstrong Flight Research Center (πρώην Dryden Flight Research Center) περιλαμβάνει δύο ER-2 τα οποία αποκτήθηκαν το 1981 και το 1989 για την αντικατάσταση των δύο τροποποιημένων U-2C που χρησιμοποιούσε ως ερευνητικά αεροσκάφη η NASA από το 1971. Τα αεροσκάφη με στοιχεία νηολογίου N806NA και N809NA πριν την πολιτική τους ζωή είχαν μια «σκοτεινή» και αναμφίβολα… άκρως ενδιαφέρουσα καριέρα στην USAF ως αναγνωριστικά (βλ. κατασκοπευτικά) TR-1A με αριθμούς σειράς 80-1063 και 80-1097 αντίστοιχα.
Όλα για την Επιστήμη
Από τον Αύγουστο του 1971 που πραγματοποιήθηκε η πρώτη πτήση στο πλαίσιο του Airborne Science Program, τα U-2 και ER-2 της NASA έχουν εκτελέσει περισσότερες από 4.500 ερευνητικές αποστολές και δοκιμαστικές πτήσεις για την υποστήριξη επιστημονικών προγραμμάτων. Η δυνατότητά τους να επιχειρούν σε ύψη που κανένα άλλο αεροσκάφος δεν μπορεί, τα καθιστά πραγματικά ανεκτίμητα: πετώντας στην κατώτερη στρατόσφαιρα δύνανται να λαμβάνουν άμεσα δείγματα για την μελέτη των συγκεντρώσεων του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική και την Αρκτική όπως και να παρέχουν εικονική προσομοίωση δορυφορικών αποστολών για την ανάπτυξη νέων αισθητήρων. Μέχρι και πάνω από κυκλώνες έχουν πετάξει.
Άλλωστε στα μεγάλα ύψη είναι στο στοιχείο τους. Στις 19 Νοεμβρίου 1998, ένα ER-2 έθεσε παγκόσμιο ρεκόρ ύψους για την κατηγορία αεροσκαφών με βάρος απογείωσης μεταξύ 26.455 και 35.275 λιβρών, φθάνοντας στα 68.700 πόδια. Όπως και στις στρατιωτικές επιχειρήσεις των U-2, η διαδικασία πριν από κάθε πτήση είναι μια σχολαστικά σχεδιασμένη διαδικασία όπου τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη.
Ο πιλότος που θα πετάξει την προγραμματισμένη αποστολή φορά με την βοήθεια της ομάδας υποστήριξης μια πανάκριβη, ραμμένη στα μέτρα του κλιματιζόμενη στολή πλήρους πίεσης η οποία βασίζεται σε αυτή των αστροναυτών συν την διαστημική κάσκα τύπου S-1034. Στα ύψη που επιχειρούν τα ER-2, αν ο χειριστής έχανε για οποιονδήποτε λόγο την καλύπτρα ή την συμπίεση στο κόκπιτ η αιφνίδια αποσυμπίεση θα έβραζε τα υγρά του σώματός του και θα τον σκότωνε στην στιγμή. Η ειδική στολή της David Clark προστατεύει από αυτό ακριβώς το ενδεχόμενο, όπως και από την νόσο των δυτών ή την υποξία.
Αναλόγως το βάρος του και το προφίλ της εκάστοτε αποστολής, το ER-2 φθάνει στα 65.000 πόδια σε 20 λεπτά ενώ η τυπική ταχύτητα πλεύσης είναι γύρω 410 κόμβοι. Σε μια οκτάωρη αποστολή, οι επτά ώρες καταναλώνονται στην συλλογή στοιχείων/δεδομένων. Τα ER-2 μπορούν να πετάξουν και μεγαλύτερης διάρκειας αποστολές που υπερβαίνουν τις 10 ώρες, σε ακτίνα πέραν των 6.000 ναυτικών μιλίων, εφοδιασμένα με μια ποικιλία ειδικού εξοπλισμού βάρους 2.600 λιβρών κατανεμημένου στο ρύγχος, κάτω από την άτρακτο (Q-bay) και στα μεγάλα ατρακτίδια (superpods) των πτερύγων.
ER-2, το ανεκτίμητο «πολυεργαλείο» της NASA
Η λήψη φωτογραφιών απίστευτης ποιότητας και δυνατοτήτων ήταν ανέκαθεν το δυνατό σημείο των U-2/ER-2. Αυτό το αναλαμβάνουν οι ιδανικές για αποστολές χαρτογράφησης φωτομηχανές RC-10, οι υψηλής ευκρίνειας Hycon HR-732 και η σούπερ πανοραμική Itek IRIS II. Οι περισσότερες κάμερες και οι διαφορετικοί φακοί που χρησιμοποιούν ελέγχονται τακτικά για την ακρίβειά τους ενώ τα φιλμ ποικίλουν από έγχρωμα υπερύθρου φάσματος και φυσικό έγχρωμο έως το κλασσικό ασπρόμαυρο, αναλόγως πάντα των απαιτήσεων της αποστολής. Μια πτήση δύναται να συνδυάζει διαφορετικούς τύπους φωτομηχανών/φακών και φιλμ, επιτρέποντας αεροφωτογραφίες διαφορετικής κάλυψης, ευκρίνειας και κλίμακας.
Επιστρέφοντας από την αποστολή, κατάκοπος και «πιασμένος» τόσες ώρες στο στενό κόκπιτ του ER-2, ο χειριστής έχει να αντιμετωπίσει μια ακόμη πρόκληση: να προσγειώσει το αεροπλάνο. Και αυτό είναι πιο πολύπλοκο απ’ ότι ακούγεται. Tα χειριστήρια γίνονται βαριά στα 80-90 μ.α.ω ενώ οι μικροί τροχοί πρέπει να αγγίξουν τον διάδρομο με το αεροσκάφος σε σωστή στάση, ειδάλλως κινδυνεύει να αναπηδήσει και να «εκτοξευτεί» απότομα ψηλά, κάτι που μπορεί να χαλάσει την μέρα κάποιου μόνιμα… Εδώ μπαίνει το «chase car» –από τον συνδετήριο και με ταχύτητα!
Λόγω της περιορισμένης ορατότητας από το κόκπιτ, ο χειριστής βασίζεται στις οδηγίες που του δίνουν από τον ασύρματο VHF/UHF άλλοι πιλότοι, επίσης πιστοποιημένοι στον τύπο, ακολουθώντας από κοντά το τζετ με ένα ταχύτατο σπορ αυτοκίνητο, π.χ μια Chevrolet Camaro, ένα Pontiac G8 GT ή ένα Dodge Charger. Προσέχοντας τις αναφορές των «mobile pilots» για το ακριβές ύψος του πάνω από τον διάδρομο, κάπου στα 2 πόδια ο πιλότος «κόβει» κινητήρα την τελευταία στιγμή καθώς η άντωση που παρέχουν οι τεράστιες πτέρυγες, μήκους 31,6 μέτρων, εμποδίζουν το αεροπλάνο να «πιάσει» διάδρομο –θεωρητικά αν δεν «στόλαρε» θα μπορούσε να συνέχιζε να πετά! Σημειωτέον ότι το «chase car» συνοδεύει το αεροπλάνο και στην απογείωσή του.
Η αποστολή τελείωσε και οι επιστήμονες περιμένουν ανυπόμονα τις πληροφορίες που έφερε το ER-2. Πώς είναι άραγε να πετάς στο κατώφλι του Διαστήματος βλέποντας το λαμπερό γαλάζιο να γίνεται σκοτεινό μπλε, σχεδόν μαύρο, πάνω από την καμπυλότητα της Γης; Λίγοι μπορούν να απαντήσουν και οι πιλότοι των U-2 και ER-2 είναι μερικοί από αυτούς. Αν μια εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις, τότε οι εκπληκτικής ομορφιάς φωτογραφίες του κόσμου μας από τα 65.000 πόδια είναι σαφώς πιο εύγλωττες.
Αλέξανδρος Θεολόγου
