Το περιοδικό Πτήση μετρά πάνω από 40 χρόνια ιστορίας, ενώ ο διαδικτυακός τόπος ptisidiastima.com, πάνω από πέντε. Αμφότερα έχουν εδραιωθεί ως σημείο αναφοράς για τις εξελίξεις στον αμυντικό τομέα. Παλιοί και νέοι αναγνώστες γνωρίζουν πως η Πτήση πάντα απέφευγε τις “εύπεπτες” εθνικιστικές “κορώνες”, εμμένοντας στην σωστή και αντικειμενική ενημέρωση.
Τα παρακάτω αποτελούν άποψη του υπογράφοντα
Ο εθνικισμός σε γενικές γραμμές πρεσβεύει την ιδέα ότι κάθε έθνος πρέπει να κυβερνά τον εαυτό του, ελεύθερο από εξωτερικές επεμβάσεις (αυτοδιάθεση), ότι το έθνος είναι η φυσική και ιδεώδης βάση για μια πολιτεία και ότι το έθνος είναι δικαιωματικά η μόνη πηγή πολιτικής ισχύος (λαϊκή κυριαρχία). Στην πράξη ωστόσο, αυτή η αντίληψη είναι και εσφαλμένη και ουτοπική. Αυτό διότι στο εθνικιστικό κίνημα, κατά κανόνα επικρατεί ο συντηρητικός εθνικισμός, μια ιδεολογία όπου ο εθνικισμός παύει να επικροτεί τις αξίες της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Σε αντάλλαγμα, λαμβάνει έντονη προβολή κάθε τύπου μνημόνευση εθνικών μεγαλείων και πολεμικών νικών. Οι τάσεις αυτές κατατάσσουν τον συντηρητικό εθνικισμό ως ιδιαίτερα ξενοφοβικό, με το κάθε έθνος να αυτοχαρακτηρίζεται ως το μοναδικό και ανώτερο έναντι των άλλων. Ο λαϊκισμός, είναι επίσης ένα από τα χαρακτηριστικά του. Θαυμάζει ολοκληρωτικά καθεστώτα, προάγει την αυτοαπομόνωση και την προσωπολατρεία του εκάστοτε ηγέτη. Δεν θα μιλήσουμε για εθνικοσοσιαλισμό, που παρά το γεγονός πως δυστυχώς βρήκε απήχηση στο πρόσωπο της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής, δεν είναι τίποτα περισσότερον από μια διαστροφική, ολοκληρωτική, εγκληματική και δικτατορική ιδεολογία.
Εθνικισμός και πατριωτισμός: Έννοιες αντίθετες
Ο πατριωτισμός είναι το αίσθημα αγάπης και αφοσίωσης του ατόμου σε μια πατρίδα, και η συμπόρευση με άλλους πολίτες που έχουν το ίδιο συναίσθημα. Η αγάπη για την πατρίδα αναπτύσσεται χωρίς καμία διάθεση υποτίμησης ή περιφρόνησης άλλου έθνους. Η εθνική περηφάνια είναι ένας συνδυασμός πολλών διαφορετικών χαρακτηριστικών που σχετίζονται με την πατρίδα, συμπεριλαμβανομένων εθνοτικών, πολιτιστικών, πολιτικών ή ιστορικών πτυχών. Μιλάμε για “αίσθημα” πατριωτισμού και όχι για ιδεολογία από τους λαϊκιστές που τον χρησιμοποιούν για να χτίσουν πολιτική σταδιοδρομία.
Είναι γνωστή η ρήση του Ντε Γκωλ, που φαίνεται να απαντά στον συσχετισμό εθνικισμού/πατριωτισμού: «Πατριωτισμός είναι όταν βάζεις πάνω απ’ όλα την αγάπη για τη χώρα σου. Εθνικισμός είναι όταν βάζεις πάνω απ’ όλα το μίσος για τις άλλες».
Ίσως το πιο ισχυρό αντίδοτο στην απειλητική άνοδο των εθνικισμών στον σύγχρονο κόσμο είναι ο δημοκρατικός πατριωτισμός, σύμφωνα με τον Μαουρίτσιο Βίρολι, ομότιμο καθηγητή Πολιτικής Θεωρίας στο Πρίνστον, στο βιβλίο του με τίτλο «Nazionalisti e patrioti». Εμείς θα πάμε ένα βήμα παραπέρα και θα προσθέσουμε πως η απάντηση στον εθνικισμό, είναι ο δημοκρατικός, φιλελεύθερος πατριωτισμός. Υγιής πατριωτισμός σημαίνει ανοχή, εμπέδωση, προαγωγή και εφαρμογή των δημοκρατικών αξιών, γόνιμη διαβούλευση σε μια οργανωμένη πολιτική κοινότητα, όπου οι πολίτες της πρέπει να νιώθουν ότι ανήκουν σε αυτήν.
Στην ιστορία, ο πατριωτισμός ένωσε τους ανθρώπους για να πολεμήσουν τις δυσκολίες. Για παράδειγμα, ο πατριωτισμός ήταν ένας από τους λόγους για τους οποίους πολλοί άνθρωποι πολέμησαν στον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο, προστατεύοντας την πατρίδα τους και τους συμπολίτες τους. Το μεγαλύτερο παράδειγμα του εθνικισμού, ωστόσο, προέρχεται επίσης από τον ίδιο πόλεμο: ήταν ο εθνικισμός που οδήγησε το ναζιστικό κόμμα να ανέβει στην εξουσία. Υπήρχε η πεποίθηση ότι η Γερμανία ήταν ανώτερη από άλλες χώρες και ότι η άρεια φυλή ήταν ανώτερη από τις άλλες. Έτσι ξεκίνησε το Ολοκαύτωμα, όπου εκατομμύρια άνθρωποι βασανίστηκαν και σκοτώθηκαν μόνο και μόνο επειδή δεν πληρούσαν τα κριτήρια “ανωτερότητας”.
Η “δαιμονοποίηση” του πατριωτισμού στην Ελλάδα
Είναι γνωστό πως μερίδα Ελλήνων που ανήκουν σε συγκεκριμένες ιδεολογίες, συχνά “δαιμονοποιούν” τον πατριωτισμό. Ορθά μεν είναι συνήθως οπαδοί του διεθνισμού, αλλά καλλιεργούν ένα είδος “πατριωτισμού”, που βασίζεται στην αφοσίωση στο κόμμα ή στο συνδικάτο, παρά στο έθνος. Ειδικά για τον τελευταίο λόγο, ο αληθινός, με βάση τις δημοκρατικές αξίες πατριωτισμός, τους προκαλεί αποστροφή. Προσοχή, δεν μιλάμε για εθνικισμό, διότι όπως εξηγήσαμε είναι έννοια ασύμβατη με τον γνήσιο πατριωτισμό. Επίσης προσοχή, δεν αναφερόμαστε στην Αριστερά συλλήβδην, καθότι κάποια στοιχεία της υποστηρίζουν τον πατριωτισμό.
Πρόκειται για ένα είδος εθνομηδενισμού, που ερμηνεύεται ως η άρνηση ή υποτίμηση της αξίας ή της ύπαρξης του έθνους στο οποίο κάποιος ανήκει ή των εθνών γενικότερα, πεποίθηση ότι αυτό ή αυτά είναι τεχνητοί και ανεπιθύμητοι σχηματισμοί. Σε ακραίες περιπτώσεις, που δυστυχώς υπάρχουν, πρόκειται για πλήρη αντιστράτευση στα εθνικά συμφέροντα και υπονόμευση αυτών, κάτι που σε αντίθεση προάγει ο υγιής, φιλελεύθερος πατριωτισμός.
Ίσως ακούγεται κλισέ, αλλά χωρίς πατριώτες Έλληνες, δεν θα υπήρχε σήμερα Ελλάδα όπου ο πάσα εις μπορεί να την εχθρεύεται εκ των έσω.
Ποιος είναι πατριώτης
Πατριώτης σήμερα είναι αυτός που συγκινείται όταν ακούει μικρά παιδιά στην Ιαπωνία απαγγέλλουν τον Εθνικό μας Ύμνο. Και όπως σχολίασε ο αναγνώστης μας Nikolaos στο σχετικό μας άρθρο “Η προθυμία να γνωρίσει κάποιος τον πολιτισμό και άλλων εθνών είναι χαρακτηριστική εκδήλωση υψηλού πολιτισμού, διευρύνει την οπτική και τους ορίζοντες.”
Πατριώτης σήμερα είναι αυτός που νοιάζεται και αγωνίζεται για τα συμφέροντα της πατρίδας του, δίχως να καταπιέζει άλλες κοινωνικές ομάδες, πάντα με σεβασμό και στα πλαίσια της έννομης τάξης.
Πατριώτης σήμερα είναι αυτός που νιώθει ντροπή για τα κακώς κείμενα της πατρίδας του και πασχίζει να τα ξεριζώσει.
Πατριώτης σήμερα είναι αυτός που ασχολείται ενεργά με τα κοινά και προωθεί την βελτίωση της κοινωνίας στην οποία ζει.
Πατριώτης σήμερα είναι αυτός που καλεί σε υπέρβαση του ατομικού συμφέροντος.
Πάνω απ’ όλα, πατριώτης είναι αυτός που σήμερα μοχθεί για την πολιτισμική/δημοκρατική/αμυντική προάσπιση των αναγκών και της εδαφικής ακεραιότητας της Πατρίδας.
Ίσως βέβαια και τα ανωτέρω να είναι ουτοπικά, καθότι ο “νεογραικυλισμός” και η απάθεια, ζουν μέρες δόξης στην πατρίδα μας. Μήπως ήρθε η ώρα να τραβήξουμε το πώμα από την μπανιέρα μας;
Αντί επιλόγου
Η διαφορά μεταξύ εθνικισμού και πατριωτισμού είναι ότι ένας πατριώτης αγαπά τη χώρα του και είναι περήφανος, αλλά και επικριτικός όταν χρειάζεται για αυτά που κάνει η χώρα του, ενώ ένας εθνικιστής αγαπά το έθνος του και είναι περήφανος για αυτό, ΑΣΧΕΤΩΣ με ότι κάνει. Είναι σαφές ότι ο πατριωτισμός διατηρεί ένα αίσθημα ευθύνης στους πολίτες, ενώ ο εθνικισμός δημιουργεί τυφλή αλαζονεία, φανατισμό ή άγνοια και συνήθως οδηγεί σε επικίνδυνες ατραπούς.
