Ανακάλυψη-σταθμός για τα σωματίδια-“φαντάσματα”

Μπορεί τα βαρυτικά κύματα να έχουν “μονοπωλήσει” σε μεγάλο βαθμό το ενδιαφέρον των αστρονόμων τα τελευταία δυο χρόνια, αλλά μια νέα σημαντικότατη ανακάλυψη σχετικά με τη προέλευση των νετρίνων, μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους στη μελέτη του σύμπαντος.
Το νετρίνο είναι ένα υποατομικό σωματίδιο, που μοιάζει με το ηλεκτρόνιο, αλλά δεν έχει ηλεκτρικό φορτίο ενώ η μάζα του είναι πολύ μικρή, εξ ου και ο χαρακτηρισμός “σωματίδιο-φάντασμα.”
Για πρώτη φορά στην ιστορία, επιστήμονες μπόρεσαν να εντοπίσουν τη προέλευση νετρίνων, σε απόσταση 4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός, με τη πηγή τους να είναι ένα μπλέιζαρ (TXS 0506+056), δηλαδή ένα πολύ συμπιεσμένο κβάζαρ (ενεργός γαλαξιακός πυρήνας) που συνδέεται με μία πιθανή τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο ενός γαλαξία.
Στις 22/9/2017, το παρατηρητήριο Icecube στο Νότιο Πόλο, εντόπισε μια ισχυρή εισερχόμενη δέσμη νετρίνων. Αμέσως ενημερώθηκαν 20 άλλα παρατηρητήρια ανά την υφήλιο και συντόνισαν το “βλέμμα” τους προς τη πηγή της εκπομπής. Επρόκειτο για τη πρώτη φορά που εντοπίστηκε η πηγή εκπομπής αυτών των σωματιδίων.
Η πηγή των κοσμικών σωματιδίων όπως τα νετρίνα αποτελούσε μυστήριο για πάνω από ένα αιώνα, διότι παρά το γεγονός πως γνωρίζαμε πως συνεχώς “βομβαρδίζουν” τη Γη (100 τρισ. νετρίνα βομβαρδίζουν το ανθρώπινο σώμα κάθε δευτερόλεπτο), αγνοούσαμε τη προέλευσή τους. Τα φορτισμένα σωματίδια (πχ φωτόνια) βιώνουν αλλαγές πορείας που προκαλούν τα μαγνητικά πεδία που συναντούν κατά το ταξίδι τους στο διάστημα. Τα νετρίνα όμως, που δεν διαθέτουν σχεδόν καθόλου μάζα και σπανίως αντιδρούν με την ύλη, μπορούν να ταξιδέψουν “ευθεία” προς τη Γη και έτσι να εντοπιστούν.
Η ανακάλυψη ίσως δώσει απαντήσεις σε θεμελιώδη αστροφυσικά ερωτήματα όπως για ποιο λόγο η ύλη επικράτησε της αντιύλης στο πρώιμο σύμπαν. Πιθανότατα θα μάθουμε πως οι μακρινοί γαλαξίες σχηματίζονται και εξελίσσονται και πως λειτουργούν οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες. Το σημαντικότερο όμως είναι πως η “αστρονομία νετρίνων,” θα εξελιχθεί ως ένα ακόμη ισχυρό εργαλείο για τη μελέτη του σύμπαντος.