ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 13 Ιανουαρίου 1943: Η πρώτη χρήση εκτινασσόμενου καθίσματος στην ιστορία

Τα εκτινασσόμενα καθίσματα ήταν μια νέα ιδέα στο χώρο της αεροπορίας. Η ευαίσθητη φύση της πτήσης είχε σαν αποτέλεσμα πολλές τεχνικές αστοχίες που οδήγησαν σε πολλούς θανάτους μέχρι την υιοθέτηση αλεξιπτώτων για τους πιλότους.

Η ιδέα ενός καθίσματος που θα εκτινασσόταν μαζί με τον καθήμενο πιλότο βοηθώντας τον στην κρίσιμη στιγμή της απόδρασης και γλυτώνοντάς τον από μια σειρά άβολους ελιγμούς και λύσεις ζωνών την ώρα που τα δευτερόλεπτα μετρούσαν ήρθε γύρω στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1916 ο Βρετανός μηχανικός κι εφευρέτης αλεξιπτώτων Everard Calthorp πατεντάρησε το σχέδιο ενός καθίσματος αεροπλάνου που εκτινασσόταν με τη χρήση πεπιεσμένου αέρα. Το 1929 ένας άλλος μηχανικός, ο Ρουμάνος Anastace Dragomir, πατεντάρησε την ιδέα μιας “κυψέλης αλεξιπτώτου”, ένα απορριπτόμενο κάθισμα ουσιαστικά για διαφυγή από αεροπλάνο ή άλλο όχημα και το δοκίμασε στο αεροδρόμιο Ορλύ του Παρισιού και στο Βουκουρέστι.

Έπρεπε όμως να φτάσουμε στα μέσα του Β΄ΠΠ για να δούμε την ιδέα του εκτινασσομένου καθίσματος όπως το ξέρουμε σήμερα να αναπτύσσεται. Τόσο η σουηδική Saab όσο και γερμανικές εταιρίες, με πρώτη την Heinkel ανέπτυξαν ανεξάρτητα συσκευές εκτινασσομένων καθισμάτων διαφυγής για τα αεροσκάφη τους. Η δεύτερη το εφάρμοσε στο πρωτότυπο αεριωθούμενο μαχητικό Heinkel He-280 ήδη από το 1940.

Η μοίρα έμελλε να δώσει στο He-280 την πρωτιά της χρήσης εκτινασσομένου καθίστατος σε πραγματικές συνθήκες. Στις 13 Ιανουαρίου 1943, στη διάρκεια δοκιμαστικής πτήσης ο δοκιμαστής πιλότος ταγματάρχης Helmut Schenk έχασε τον έλεγχο των χειριστηρίων όταν τα πτερύγια ύψους πάγωσαν και το αεροσκάφος έμεινε ακυβέρνητο. Ο Schenk μετείχε στον έλεγχο νέων κινητήρων jet Argus As 014 που θα χρησιμοποιούνταν στο αεριωθούμενο βλήμα Fieseler Fi 103 (ένας επανδρωμένος V-1) όταν διαπίστωσε πως τα φτερά και τα πτερύγια χειρισμού είχαν παγώσει τελείως ενώ πετούσε σε χιονοθύελλα. Από ύψος 2,400 μέτρων ο Schenk χρησιμοποίησε το εκτινασσόμενο κάθισμα που λειτούργησε τέλεια και πέρασε στην ιστορία ως ο πρώτος διασωθείς από τη νέα εφεύρεση. Το αεροσκάφος του κατέπεσε και δεν ανακαλύφθηκε ποτέ.

Το He-280 δεν τέθηκε τελικά ποτέ σε παραγωγή αλλά το εκτινασσόμενο κάθισμα έγινε στάνταρ εξοπλισμός κάθε μαχητικού αεροσκάφους έκτοτε με πρώτο το νυχτερινό αναχαιτιστικό Heinkel He 219 “Uhu”.