Μια πυρηνική απειλή λόγω… καβουρόψιχας

Υπάρχουν στιγμές που ο τρόμος παγώνει τον χρόνο. Μην γελιέστε, κι εσείς θα τρομάζατε αν ένα πυρηνικό όπλο έπεφτε δίπλα σας –κυριολεκτικά. Αυτή είναι μια από τις άγνωστες ιστορίες του Ψυχρού Πολέμου διότι αυτοί που την γνώριζαν σκέφτηκαν ότι θα ήταν πιο φρόνιμο να μην μαθευτεί παραέξω. Και όλα αυτά για λίγη… καβουρόψιχα.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, μετά από έξι μήνες «εξορία» στην βάση Adak στις Αλεούτιες, ο τεχνικός αντιπρόσωπος της Allison που κατασκεύαζε τους κινητήρες Τ56-Α-10 για τα ανθυποβρυχιακά P-3Α Orion του Ναυτικού είχε μια ιδέα: επιστρέφοντας στο Σαν Φρανσίσκο με ένα ‘Papa 3’ να πάρει μαζί εκλεκτή καβουρόψιχα Αλάσκας για τους φίλους του στο Moffett Field. Στις Αλεούτιες τα θαλασσινά ήταν πραγματική ευκαιρία, πάμφθηνα και κατευθείαν από τα αλιευτικά του Finger Bay. Το καλύτερο δώρο για μάζωξη αντροπαρέας και άφθονη μπύρα.
Την ημέρα που ήταν να πετάξει, κατέβηκε στο λιμάνι να αγοράσει κατεψυγμένη καβουρόψιχα κόκκινου king crab, όπως του συνέστησαν οι «παλιοί» στο Adak, σημαντική ανθυποβρυχιακή βάση του αμερικανικού Ναυτικού την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου για την παρακολούθηση σοβιετικών υποβρυχίων. Φυσικά οι ψαράδες πουλούσαν σε τιμές χονδρικής και η μικρότερη ποσότητα που μπορούσε να πάρει ήταν ένα τετράγωνο κομμάτι που θύμιζε πλάκα θωράκισης προπολεμικού θωρηκτού. Ζύγιζε σχεδόν 16 κιλά, αλλά αυτό είχαν.

Με το αλίευμα τυλιγμένο πρόχειρα με εφημερίδες και δεμένο με σπάγκο, κατέφθασε στην πίστα όπου το προσωπικό μόλις είχε φορτώσει στην αποθήκη οπλισμού του Ρ-3Α μια πυρηνική βόμβα βυθού Mk-101 ‘Lulu’ με κεφαλή W34 ισχύος 11 κιλοτόννων που επέστρεφε για επισκευή επειδή παρουσίαζε «διαρροή». Ο τεχνικός όρος «διαρροή» δεν σήμαινε ότι το όπλο σκορπούσε παντού ραδιενέργεια, ειδάλλως δεν θα το μετέφεραν έτσι απλά για έλεγχο χωρίς τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Αυτά όμως τα ήξεραν εκείνοι που ασχολούντο με τα πυρηνικά.
Αν δεν έθετε κάποιος κατά λάθος σε λειτουργία την θέρμανση στην αποθήκη οπλισμού, το ψύχος του υψομέτρου θα κρατούσε την καβουρόψιχα κατεψυγμένη μέχρι να προσγειωθούν στο Moffett Field. Έχοντας εξασφαλίσει την άδεια του πιλότου, ο τεχνικός κατευθύνθηκε στο «Papa 3» που περίμενε στην πίστα με τις καταπακτές της αποθήκης οπλισμού ανοικτές.
Χαμογέλασε αβέβαια στον υψηλόβαθμο αξιωματικό από το Moffett Field και την συνοδεία του που θα πετούσαν με το ίδιο αεροπλάνο καθώς κοίταζαν περίεργα, μαζί με τον Διοικητή της ναυτικής βάσης, μια αυτόν και μια το «δώρο» που κουβαλούσε. Ο αξιωματικός πυρηνικών όπλων του Adak, με τον οποίο είχαν γίνει στενοί φίλοι τους μήνες που πέρασε εκεί, έκανε ό,τι μπορούσε για να κοιτάει αλλού, παρατηρώντας με έκδηλο ενδιαφέρον πότε τις μύτες των ποδιών του και πότε τον μουντό ορίζοντα της αυγής στην Αρκτική.

Σκύβοντας προσεκτικά για να μην χτυπήσει το κεφάλι του στην βόμβα που καταλάμβανε τον πρόσθιο δεξιό φορέα, προσπάθησε στο μισοσκόταδο της αποθήκης οπλισμού να στερεώσει το παγωμένο μπλοκ καβουρόψιχας που του μούδιαζε τα δάχτυλα. Το αναθεματισμένο δεν συνεργαζόταν… Τύλιξε το πακέτο με ένα κομμάτι ελαφρού σχοινιού και το σχοινί γύρω από τον φορέα, ακουμπώντας στην βόμβα βυθού για καλύτερη στήριξη καθώς έκανε μερικούς ακόμη σφικτούς κόμπους που ήλπιζε να το κρατήσουν σταθερό. Στον τελευταίο κόμπο, ένιωσε πίσω του το όπλο να ταλαντεύεται λίγο.
Το «σουβενίρ» έδειχνε επιτέλους σταθεροποιημένο στον φορέα οπλισμού. Μετά από ένα τελευταίο τράνταγμα για να σιγουρευτεί ότι όλα είναι εντάξει, έσκυψε και βγήκε από την κοιλιά του αεροπλάνου, πηγαίνοντας προς την μικρή ομήγυρη στην πίστα.
Οι αξιωματικοί από το Moffett αποχαιρετούσαν τους οικοδεσπότες τους στο Adak όταν ξαφνικά ακούσθηκε ένας υπόκωφος, βαρύς γδούπος. Ήταν λες και κάποιος έριξε ένα ατσάλινο χρηματοκιβώτιο στο τάρμακ. Όλοι ένιωσαν την δόνηση να διαπερνά τις σόλες τους. Η παγερή σιγή και το σοκ στο βλέμμα των παρισταμένων έδωσαν στον τεχνικό να καταλάβει τί είχε συμβεί πριν καν γυρίσει να δει την πυρηνική βόμβα βυθού πεσμένη στην πίστα.

Μετά από ένα νανοδευτερόλεπτο δισταγμού, ο αξιωματικός πυρηνικών όρμησε προς το μέρος του όπλου, γονάτισε και ακούμπησε το αυτί του πάνω στο Mk-101 ενώ οι πάντες κρατούσαν την ανάσα τους. Αγνοούσαν τί ακριβώς αφουγκραζόταν, όμως εάν σηκωνόταν κι άρχιζε να τρέχει σαν τρελός τότε θα ήξεραν ότι την είχαν άσχημα. Η ισχύς του όπλου ήταν αρκετή για να χαλάσει την ημέρα όλων στο Adak. Μόνιμα.
Ο αξιωματικός τελικά σηκώθηκε, χαμογέλασε αδύναμα και έδωσε το σύνθημα «Ο.Κ» με τον δείκτη και τον αντίχειρά του. Όλοι ανάσαναν με ανακούφιση. Μετά το βλέμμα τους καρφώθηκε στον τεχνικό κι άρχισαν να μουρμουρίζουν. Το ύφος τους δεν ήταν πολύ φιλικό. Το πυρηνικό όπλο ήταν ακόμη ξαπλωμένο στην πίστα σαν ένα μεγάλο πράσινο σαλάμι με πτερύγια. Δίπλα του ο υπεύθυνος των πυρηνικών της βάσης ήταν εμφανώς κάτωχρος. Ο άνθρωπος της Allison επιχείρησε να του εξηγήσει ότι δεν πείραξε τίποτα όμως ο άλλος δεν άκουγε λέξη. Αν ήταν στο χέρι του δεν θα τον άφηνε να μπει καν στο αεροπλάνο, του είπε.
Σε όλη την πτήση δεν του μίλησε κανείς. Μόνο ο ιπτάμενος μηχανικός φέρνοντας ένα κύπελο καφέ τον ρώτησε «αν το κάνει συχνά αυτό». «Εννοείς το ταξίδι μεταξύ Adak και Moffett;» ρώτησε ο τεχνικός, ευγνώμων που επιτέλους κάποιος του απηύθυνε τον λόγο. «Όχι, την απόρριψη πυρηνικών όπλων από αεροπλάνα στην πίστα» ήλθε ψυχρά η απόκριση. Ήταν σαφώς persona non grata.
Οι ώρες πτήσης πάνω από την θάλασσα πέρασαν αργά, μετρώντας και ξαναμετρώντας τα πριτσίνια της πτέρυγας ή βγάζοντας ανύπαρκτα χνούδια από τα ρούχα του. Με την άφιξή τους, ο καλιφορνέζικος ήλιος ξεκίνησε την απόψυξη του μπλοκ της καβουρόψιχας. Μέχρι να φθάσει ο τεχνικός στο σπίτι του, το μεγαλύτερο μέρος του πακέτου βρωμοκοπούσε σαν ψοφίμι. Κανείς δεν έφαγε το «σουβενίρ». Η χαριστική βολή ήλθε αργότερα, όταν ανακάλυψε πως στο Σαν Φρανσίσκο η καβουρόψιχα ήταν 40 σεντς το κιλό φθηνότερη απ’ ό,τι την πλήρωσε στις Αλεούτιες.

Παραμένει μυστήριο πώς έπεσε η βόμβα βυθού από το αεροπλάνο. Σημειωτέον ότι τα συγκεκριμένα πυρηνικά ανθυποβρυχιακά όπλα (άρχισαν να αντικαθίστανται στα μέσα της δεκαετίας του ’60 από τις πυρηνικές βόμβες πολλαπλής χρήσης B57) στερούντο μηχανισμού ασφαλείας/όπλισης καθώς δεν είχαν αισθητήρες που να διακρίνουν τυχόν πτώση τους από την εσκεμμένη ρίψη. Αυτό σήμαινε ότι εάν ένα οπλισθέν Mk-101 έπεφτε κατά λάθος από αεροσκάφος ή ελικόπτερο στο κατάστρωμα και κυλούσε στην θάλασσα, θα εκρήγνυντο κανονικά στο προκαθορισμένο βάθος. Και μια έκρηξη βόμβας βυθού με πυρηνική γόμωση δεν είναι καθόλου αστείο.
Θα μπορούσε να μην είχε αναρτηθεί πλήρως στον φορέα οπλισμού; Κι αν δεν είχε πέσει όταν πάλευε ο τεχνικός να σταθεροποιήσει το πακέτο του; Θα μπορούσε να είχε αποχωρισθεί από τον φορέα κατά την απογείωση διαπερνώντας τις καταπακτές της αποθήκης οπλισμού και ωθώντας το Ρ-3 σε απώλεια ελέγχου λόγω της απότομης αλλαγής βάρους ενώ το αεροσκάφος είχε μικρό ύψος και ταχύτητα;
Υπήρχαν και χειρότερες προοπτικές. Να αποφασίσει το καταραμένο να πέσει στο Σαν Φρανσίσκο, καταμεσής του Presidio. Σίγουρα όχι κάτι που θα ήθελε κανείς. Αν ήταν να πέσει, ας ήταν κάπου ασφαλές. Για παράδειγμα, στην πίστα του ΝΑF Adak.
Aλέξανδρος Θεολόγου