Το Πεντάγωνο τελικά αποφάσισε να εγκαταλείψει τα σχέδιά του για την ανάπτυξη και τοποθέτηση ενός νέου κινητήρα προσαρμοστικού κύκλου λειτουργίας, στις εκδόσεις του μαχητικού F-35. Αντ’ αυτού αποφασίστηκε η χρηματοδότηση της περαιτέρω εξέλιξης του κινητήρα που χρησιμοποιείται ήδη και παράγεται από την εταιρεία Pratt & Whitney, του F135.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του υφυπουργού Πολεμικής Αεροπορίας Frank Kendall στις 10 Μαρτίου, σε σχετική ενημέρωση για τον προϋπολογισμό του 2024, οι λόγοι πίσω από αυτή την απόφαση είναι δύο: Αφενός το κόστος και αφετέρου οι αμφιβολίες περί ομαλής λειτουργίας του νέου κινητήρα σε όλες τις εκδόσεις του μαχητικού.
Ειδικά δε, σε παλαιότερες δηλώσεις του ο Kendall, είχε προειδοποιήσει πως ενδεχόμενη υιοθέτηση του νέου κινητήρα ΧΑ100 της General Electric, θα μπορούσε να επιβαρύνει με περισσότερα από 6 δις δολάρια το πρόγραμμα, κάτι που θα οδηγούσε στην αγορά 70 λιγότερων μαχητικών.
Παράλληλα, όπως είπε, “η Πολεμική Αεροπορία, ήταν η μόνη που ενδιαφέρθηκε σοβαρά για το νέο κινητήρα τεχνολογίας AETP (Adaptive, Versatile, Engine, Technology)”, είπε ο Kendall. «Υπήρξε κάποια συζήτηση σχετικά με το αν ο κινητήρας θα μπορούσε να ενσωματωθεί στην έκδοση C που χρησιμοποιείται από το Ναυτικό, αλλά η τοποθέτησή του στο F-35B των Πεζοναυτών θα ήταν πολύ δύσκολη, αν όχι αδύνατη».
Ένας επιπλέον λόγος αυτής της απόφασης, που τονίστηκε ιδιαίτερα από την αντιπρόεδρο του προγράμματος F135 της P&W, Jen Latka, είναι ότι η αναβάθμιση των υπαρχόντων κινητήρων θα μπορεί να πραγματοποιηθεί στις ήδη υπάρχουσες εγκαταστάσεις για κάθε εταίρο του προγράμματος, ενώ θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι άδειες εξαγωγής που υφίστανται. Η απόφαση σαφώς ενδιαφέρει και την Ελλάδα, που έχει εκφράσει την πρόθεση να αγοράσει 20 (τουλάχιστον) F-35 Block 4.
Προτίμηση σε δοκιμασμένες λύσεις χαμηλού ρίσκου
Ως εκ τούτου αποφασίστηκε ότι η πρόταση της Pratt & Whitney, για ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης των σημερινών F135, υπό την ονομασία Engine Core Upgrade – ECU, ήταν η πλέον συμφέρουσα και φυσικά η πλέον ομοιογενής για το σύνολο του στόλου των F-35.
Η συγκεκριμένη πρόταση, έρχεται να απαντήσει στα ζητήματα αύξησης ισχύος (ώσης και ηλεκτρικής) και βελτιωμένης ψύξης που ήδη υπάρχουν για το μαχητικό και θα ενταθούν με την υιοθέτηση επιπλέον αναβαθμίσεων και ικανοτήτων, ενόψει της νέας έκδοσης F-35 Block 4. Η απαίτηση για παραγωγή περισσότερης ηλεκτρικής ισχύος είναι κρίσιμη για το F-35 καθώς τα αναβαθμισμένα ηλεκτρονικά του είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα, ενώ υπάρχει απαίτηση για κάπου 60 kilowatt ενέργειας για ψύξη τους (ώστε να υπάρχει και άλλο περιθώριο αναβαθμίσεων) από τα σημερινά 30 που παρέχονται. Γενικότερα η αναβάθμιση του F-135 πρέπει να αντιμετωπίσει όχι μόνο το έλλειμα ισχύος αλλά και να βελτιώσει την αξιοπιστία του, που προς το παρόν ταλαιπωρεί την διαθεσιμότητα των αεροσκαφών.
F-35: αναστολή παραδόσεων κινητήρων F135 από την Pratt & Whitney
Νικητές και χαμένοι, μέχρι τον επόμενο διαγωνισμό
Όπως ήταν φυσικό, η απόφαση αυτή έφερε χαμόγελα στο στρατόπεδο της P&W και σκεπτικισμό στο αντίστοιχο της GE. Αν και οι δύο εταιρείες εδώ και καιρό εξελίσσουν νέους κινητήρες τεχνολογίας AETP, τους XA101 και XA100 αντίστοιχα, μόνο η General Electric είχε προχωρήσει τον ΧΑ100 αρκετά έτσι ώστε να τον προτείνει ως αντικαταστάτη του ήδη υπάρχοντος F135 της P&W. Μάλιστα τον Δεκέμβρη του 2022 είχε λάβει πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους έως 203 εκατομμυρίων δολαρίων από την Πολεμική Αεροπορία των Η.Π.Α. για την συνέχιση της ωρίμανσης της σχεδίασης.
Πλέον είναι φανερό πως το πρώτο μαχητικό που θα κάνει χρήση της νέας τεχνολογίας κινητήρων, θα είναι το 6ης γενιάς NGAD (Next Generation Air Dominance) που αναπτύσσεται ως επιλεκτικά επανδρωμένος αντικαταστάτης του μαχητικού εναέριας υπεροχής F-22.
Αμερικανική Αεροπορία: Στόχος για 200 μαχητικά 6ης γενιάς NGAD και 1.000 συνοδευτικά
Υπό την ομπρέλα του προγράμματος ανάπτυξης κινητήρων NGAP (Next Generation Adaptive Propulsion), για το οποίο η USAF ζητά 595 εκατομμύρια δολάρια ως χρηματοδότηση για το 2024, αναμένεται να αξιοποιηθούν οι τεχνολογίες που έχουν ήδη αναπτυχθεί έως σήμερα για τους ΧΑ100 και ΧΑ101. Εκτιμάται δε πως εδώ το προβάδισμα ανήκει στην GE, καθώς ο ΧΑ100 θεωρείται σαφώς πιο ώριμος από τον αντίστοιχο της P&W.
Η τεχνολογία AETP υπόσχεται σημαντική αύξηση των επιδόσεων
Αναφορικά με τις επιδόσεις του ΧΑ100 (και των κινητήρων AETP συνολικά), σε σύγκριση με κινητήρες όπως ο F135 που χρησιμοποιείται στο F-35, εκτιμάται ότι είναι 25 τοις εκατό πιο αποδοτικός σε καύσιμα, προσφέρει μεταξύ 10 και 20 τοις εκατό περισσότερη ώση σε διάφορες φάσεις του φακέλου πτήσης, παρέχει διπλάσια θερμική διαχείριση και πληροί ή υπερβαίνει τις τρέχουσες απαιτήσεις ανθεκτικότητας. Τα στοιχεία αυτά είναι σε συμφωνία με τους στόχους έχουν τεθεί από την USAF στο παρελθόν, για το πρόγραμμα AETP. Η ενδεχόμενη τοποθέτηση ενός XA100 σε ένα F-35A θα μεταφραζόταν σε 30% μεγαλύτερη εμβέλεια και βελτίωση της επιτάχυνσης περισσότερο από 20%.
