Η Σκανδιναβία είναι, και πέραν των δύο τοπικών κρατών – μελών του ΝΑΤΟ, μεταπολεμικώς ο φυσικός σύμμαχος των ΗΠΑ. Αυτό ξενίζει ίσως την ελληνική κοινή γνώμη, η οποία έχει προ οφθαλμών τις αντιαμερικανικές κορώνες του Σουηδού Πρωθυπουργού Πάλμε κατά την περίοδο του Βιετνάμ και αργότερα, αλλά είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός. Και όχι μόνο λόγω του θουκυδίδειου Νόμου του Χαρώνδα περί αντιπαλότητος των ομόρων: Η Νορβηγία με τους τεράστιους υποθαλάσσιους πόρους και η Σουηδία με την ιδιότυπη γεωγραφία αισθάνθηκαν συχνά την καυτή ανάσα της ΕΣΣΔ κατά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Όσο για τη Φινλανδία, απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Ρωσία μόλις στις αρχές του 20ου αιώνα και δέχθηκε το 1939 σοβιετική εισβολή και κατάληψη της Καρελίας, εκ των ιστορικών κοιτίδων του Φινλανδικού έθνους. Ακολούθως ανέκτησε τα εδάφη της κινούμενη κατά της ΕΣΣΔ ταυτόχρονα με τη Γερμανία το 1941, και διαχειρίστηκε με μαεστρία τη σοβιετική νίκη του 1944 με την εκεχειρία της Μόσχας, με την οποία υποχρεώθηκε: α) σε παράδοση εκ νέου της Καρελίας και κυρίως της στρατηγικότατης, με λιμάνι ελεύθερο πάγων και με κοιτάσματα νικελίου περιοχής του Petsamo στον Πολικό Κύκλο, η οποία προσέθεσε στρατηγικό βάθος στη Χερσόνησο Κόλα και στο Μουρμάνσκ (έδρα του Σοβιετικού Βορείου Στόλου και σημαντικότερο γεωγραφικά χώρο του Ψυχρού Πολέμου που ακολούθησε), β) σε παραχώρηση σημαντικού εσωτερικού πολιτικού ρόλου στους Φινλανδούς κομμουνιστές, αλλά και γ) σε κήρυξη πολέμου κατά της πρώην συμμάχου ναζιστικής Γερμανίας και εκδίωξη των Γερμανικών στρατευμάτων του Πολικού Κύκλου στη Νορβηγία, υποχρέωση που εξεπλήρωσε με συνέπεια.
Στο περιθώριο εκείνων των δραματικών ημερών μετάπτωσης ενός υπερήφανου έθνους σε δορυφόρο της ΕΣΣΔ («Φινλανδοποίηση» είναι ο σχετικός όρος της πολιτικής επιστήμης εδώ και δεκαετίες…) γεννήθηκε η σύμπραξη της Φινλανδίας με το δυτικό σύστημα ασφαλείας: Η μυθιστορηματική φυγάδευση του αρχείου και των κρυπτογραφικών συσκευών της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Φινλανδίας (μιας από τις ικανότερες στη Γη τότε) στη Σουηδία (και δι’ αυτής στις ΗΠΑ) από εθνικόφρονες Φινλανδούς, μόλις πριν η διοίκησή της παραδοθεί – σε εκπλήρωση των προνοιών της σχετικής συνθήκης με την ΕΣΣΔ – σε Φινλανδούς κομμουνιστές είναι κεφάλαιο ολόκληρο στην παγκόσμια ιστορία των μυστικών υπηρεσιών (η περίφημη επιχείρηση Stella Polaris). Η Σουηδική Υπηρεσία Πληροφοριών μετέτρεψε το ανεκτίμητο αρχείο σε μικροφίλμ και το πούλησε σε ενδιαφερόμενες υπηρεσίες ανά τον κόσμο, ενώ οι πρωταγωνιστές καταδιώχθηκαν απηνώς και φυλακίστηκαν από την (υπό κομμουνιστικό πλέον έλεγχο) Φινλανδική Κρατική Ασφάλεια, για να αθωωθούν τελικώς στις αρχές της δεκαετίας του ‘ 50, όταν ο βρόγχος της ΕΣΣΔ είχε στοιχειωδώς χαλαρώσει.
Αντίστοιχα, η Σουηδία εγκαινίασε αμέσως μεταπολεμικά εντατικότατες καθημερινές πτήσεις SIGINT στη Βαλτική προς καταγραφή και ταξινόμηση σοβιετικών εκπομπών (τηλεπικοινωνιών κα ραντάρ). Αρχικά με γερμανικά Junkers Ju-86 καταλλήλως εξοπλισμένα, και ακολούθως με διασκευασμένα C-47/DC-3, ένα από τα οποία καταρρίφθηκε από την ΕΣΣΔ το 1952. Η ειδημοσύνη της Σουηδίας στον τομέα της εντατικής, σε υψηλότατο επίπεδο, υποκλοπής και ταξινόμησης εκπομπών συνεχίζεται στις μέρες μας με τα δύο αεροσκάφη S.102B Korpen («Ιέραξ»). Αυτά είναι διασκευασμένα Gulfstream IV, τα οποία συμβολικώς φέρουν τα ονόματα των δύο ιερών ιεράκων (Hugin & Munin) του παντεπόπτη θεού Odin της μυθολογίας των υπερβορείων λαών, τα οποία, εκκινώντας καθημερινά προς ανατολάς και δυσμάς αντίστοιχα του εκόμιζαν όλα τα νέα του κόσμου…
Την εποχή της Συριακής κρίσεως και της σχετικής ρωσικής επέμβασης (2015) τα αεροπλάνα αυτά πετούσαν πέριξ της Κύπρου και των συριακών αρχών, αχόρταγα για συλλογή εκπομπών από άγνωστα μέχρι τούδε ρωσικά μέσα, ακόμη και χιλιάδες χιλιόμετρα μακράν της Σουηδίας. Αντίστοιχα, η Σουηδία παρείχε συχνά κάλυψη σε αμερικανικά SR-71 που έκαναν στη δεκαετία του ’80 σχεδόν καθημερινές αναγνωριστικές πτήσεις στη Βαλτική μέχρι τα όρια του σοβιετικού εναερίου χώρου και κατεδιώκοντο από σοβιετικά MiG-25.
H καχυποψία της Σουηδίας έναντι του μεγάλου γείτονα δεν ήταν αδικαιολόγητη: Το 1981 το σοβιετικό συμβατικό υποβρύχιο U137, κλάσης Whiskey προσάραξε σε αβαθή εντός της σουηδικής αιγιαλίτιδος ζώνης, σε απαγορευμένη για τη ναυσιπλοϊα ζώνη και εγγύτατα στον κεντρικό σουηδικό ναύσταθμο της Karlskrona, τον οποίο είχε προφανώς υπό διαρκή επιτήρηση και στοχοποίηση εξερχομένων σκαφών. Δημιουργώντας σοκ στην ουδέτερη και φραστικώς σφόδρα αντιαμερικανική χώρα (περιστατικό “Whiskey on the rocks”, όπως έμεινε στην ιστορία του Ψυχρού Πολέμου) και οξύτατο διπλωματικό επεισόδιο Σουηδίας – ΕΣΣΔ.
Αυτό που δεν ήταν βέβαια γνωστό στην κοινή γνώμη του σκανδιναβικού ιστορικού βασιλείου, ήταν ότι οι ΗΠΑ είχαν, με μυστική συνθήκη των αρχών της δεκαετίας του 1960 που έγινε γνωστή μόλις το 1994, παράσχει εγγυήσεις αμυντικής συνδρομής στη Σουηδία σε περίπτωση σοβιετικής επίθεσης. Αυτό ήταν αντάλλαγμα στην ανοχή της Σουηδίας σε περιπολίες αμερικανικών πυρηνοκίνητων υποβρυχίων εξοπλισμένων με βαλλιστικούς πυραύλους Polaris A-1 εντός Βαλτικής και πλησιέστατα στις ανατολικές ακτές της Σουηδίας, περιπολίες που καθιστούσαν δυνατό αμερικανικό πυρηνικό πλήγμα κατά της σοβιετικής πρωτεύουσας με προειδοποίηση ελαχίστων λεπτών για τον αμυνόμενο, ένα πραγματικά ανεκτίμητο asset στη σκακιέρα του Ψυχρού Πολέμου.
Το έτος 2005 διμηνιαία επιθεώρηση των σουηδικών ενόπλων δυνάμεων απεκάλυψε μάλιστα ότι η Σουηδία είχε λάβει σχεδιαστική συνδρομή των ΗΠΑ για την ανάπτυξη του μαχητικού (αρχικά δίωξης/βομβαρδισμού, κατόπιν αναχαίτισης) Saab 37 Viggen, που είχε χαιρετισθεί κατά την εποχή της πρώτης πτήσεως του το 1967 ως ένα από τα πλέον προηγμένα μαχητικά στον κόσμο. Πάντως, λόγω του ακανθώδους χαρακτήρα της αμερικανοσουηδικής συμφωνίας, και των πιθανών διπλωματικών αλλά και εσωτερικών περιπλοκών σε περίπτωση αποκάλυψής της, αυτή τηρείτο μυστική και από το σύνολο σχεδόν του σώματος των αξιωματικών των σουηδικών ενόπλων δυνάμεων, με αποτέλεσμα η δυνατότητα συντονισμού ΗΠΑ – Σουηδίας να είναι, σε περίπτωση πολέμου, πολύ περιορισμένη.
Εξάλλου η Σουηδία αποδύθηκε μετά τον Β΄ ΠΠ, προς περιφρούρηση της ουδετερότητός της και αποτροπή της σοβιετικής απειλής, σε κατασκευή ατομικής βόμβας. Με όλα τα υλικά και εξαρτήματα πλήρως ανεπτυγμένα, και δύο αντιδραστήρες να έχουν παραγάγει εκατοντάδες κιλά πλουτωνίου, το πρόγραμμα μπήκε στον πάγο στο τέλος της δεκαετίας του ’50, για λόγους κόστους αλλά κυρίως λόγω οξύτατου πλέον αντιπυρηνικού προσανατολισμού της κοινής γνώμης, που θα έκανε την αποκάλυψη του μυστικού εγχειρήματος και τη μαζική παραγωγή όπλων μη βιώσιμη πολιτικά προοπτική.
Η σταδιακή απεξάρτηση της Φινλανδίας
Επιστρέφοντας στη Φινλανδία, η χωρα κάθησε το 1947 στο τραπέζι των Παρισίων από την πλευρά των ηττημένων του Β΄ Παγκοσμίου. Της επιβλήθηκε οροφή 60 πολεμικών αεροσκαφών, υποχρεωτικά χωρίς εσωτερικό διαμέρισμα βομβών, και πολύ χαμηλό τονάζ για το πολεμικό ναυτικό της. Έγινε παράδοση να προμηθεύεται τον οπλισμό της κατά το 1/3 από την ΕΣΣΔ (MiG-21, Mil Mi-8, T-72), κατά το 1/3 από τη Δύση (Gnat, Hawk, Hughes Falcon AAM) και κατά το 1/3 από ουδέτερες χώρες (J35 Draken).
Ανάμεσα στις δουλείες της μεταπολεμικής σχέσης με την ΕΣΣΔ ήταν σοβαροί στρατιωτικοί περιορισμοί, με λεπτομέρειες όπως η απαγόρευση dissimilar air combat μεταξύ σοβιετικών και δυτικών τύπων μαχητικών. Οι Φινλανδοί συν τω χρόνω όχι μόνο αγνοούσαν τους περιορισμούς αυτούς, αλλά έφθασαν στο σημείο να χρησιμοποιούν τα Illiushin Il-28 τους (αεροσκάφη ρυμούλκησης στόχων) για αναγνώριση κατά της ΕΣΣΔ, με κάμερες που προμηθεύονταν από τρίτες πηγές και κάνοντας «πλοηγικά λάθη» στη μεθόριο. Ακόμη, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Φινλανδίας ελάμβανε χρηματοδότηση από τη CIA για να της παραδίδουν οι φινλανδικές αρχές δεδομένα σεισμικών μετρήσεων που αφορούσαν σοβιετικές πυρηνικές δοκιμές εγγύς της Φινλανδίας.
Φθάνοντας στις μέρες μας, η πρόσφατη επιλογή του F-35 από τη Φινλανδία εξέπληξε πολλούς. Αδικαιολόγητα. Νορβηγία, Σουηδία και ιδίως Δανία και Φινλανδία είναι οι μεγάλοι πυλώνες του Δυτικού συστήματος στη Βαλτική, παρά τη μη συμμετοχή Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Θα στηρίξουν την Πολωνία, αυτή τη φορά ως προπύργιο της Δύσης (Polonia antemurale christianitatis, «Πολωνία προπύργιο Χριστιανοσύνης» είναι το μόττο της χώρας…), εφοδιαστικά και στρατιωτικά, αλλά και στο επίπεδο των πληροφοριών.
Έτσι είναι αυτονόητη επιταγή διαλειτουργικότητας η κτήση των F-35 τη Φινλανδία, ως επιβιώσιμων έναντι της ισχυρής ρωσικής αεράμυνας. Ενώ συνολικά, τα 64 φινλανδικά, τα 52 νορβηγικά, τα 27 δανικά και τα 32 πολωνικά F-35 θα είναι η αιχμή του δόρατος του δυτικού συστήματος ασφαλείας στη Βαλτική, προορισμένου να ματαιώσει εξελισσόμενη τυχόν ρωσική εισβολή στις Βαλτικές Χώρες και στην Πολωνία με αποστολές κρούσης/απαγόρευσης πεδίου μάχης. Ως μόνος πιθανώς τύπος ικανός να αντοποκριθεί σε area denial/anti-access τακτικές της Ρωσίας με χρήση κινητών high-end συστημάτων SAM.
Από την πλευρά της, η δανέζικη υπηρεσία πληροφοριών (DDIS) έχει αναλάβει και την κατασκοπεία εις βάρος της – σε αγαστή ενεργειακή σύμπραξη με τη Ρωσία – Γερμανία για λογαριασμό των ΗΠΑ, όπως άλλωστε και δημόσια αποκαλύφθηκε πολύ πρόσφατα.
Στον ενεργειακό τομέα τώρα, η Πολωνία θα τροφοδοτείται εφεξής, προς απεξάρτηση από τον τοξικό άξονα Ρωσίας – Γερμανίας και το Ουκρανικό δράμα, με νορβηγικό αέριο μέσω Δανίας, δια της δανικής νήσου Bornholm στη Βαλτική, που ευρίσκεται ανατολικά της Γερμανίας και καθίσταται εκ των πραγμάτων ένα από τα στρατηγικότερα σημεία στη Γη. Το έργο, υπό την ονομασία Baltic Pipe, ευρίσκεται εγγύτατα στην ολοκλήρωση και στα μέσα Σεπτεμβρίου ο αγωγός έφθασε από τη νήσο Bornholm στις ακτές της Πολωνίας στο ύψος της Niechorze – Pogorzelica. Από τον αγωγό αυτό μπορεί μελλοντικώς να τροφοδοτηθεί και η Ουκρανία, για να μην εξαρτάται από τη Ρωσία. Ο αγωγός διέρχεται από τη σουηδική ΑΟΖ και παρακάμπτει τη γερμανική, διότι η – τύποις ουδέτερη – Σουηδία κρίθηκε πιο αξιόπιστος στυλοβάτης της Δύσεως από τη Γερμανία, συνεπεία του Nord Stream 2!
Ας προσεχθεί η Νήσος Bornholm, είναι στο κέντρο της Βαλτικής. Επί Ψυχρού Πολέμου η στάθμευση δυνάμεων του ΝΑΤΟ (πλην της Δανίας) στις νήσους Bornholm και τις γειτονικές Ertholmene ήταν casus belli για την ΕΣΣΔ, η οποία είχε καταλάβει τα κατεχόμενα από τους Γερμανούς αυτά νησιά το 1945/46, αλλά τα επέστρεψε στη Δανία. Φυσικά ο ίδιος ο κορμός της Δανίας φράσσει την έξοδο της Ρωσίας στη Βόρειο Θάλασσα, αλλά τα νησιά για τα οποία μιλούμε είναι ασύγκριτα σημαντικότερα, διότι επάκτιες συστοιχίες αντιπλοϊκών πυραύλων τεταγμένες σε αυτά (δεν υπάρχουν σήμερα, αλλά είναι όπλα που διαθέτει και η Δανία και η Πολωνία) μπορούν να πλήξουν ρωσικά σκάφη ακόμη και παραβεβλημένα ή εν όρμω στο Καλίνινγκραντ, αν η Ρωσία εισβάλλει στις Βαλτικές Χώρες ή στην Πολωνία.
Προς το παρόν δεν υπάρχουν άξιες λόγου στρατιωτικές εγκαταστάσεις στα νησιά, αν και το Bornholm έχει δύο μεγάλα λιμάνια και αεροδρόμιο. Τα Ertholmene είναι ανέκαθεν στρατιωτική ζώνη, δεν έχουν δήμαρχο αλλά διοικητή. Ενώ το Bornholm έχει 40.000 κατοίκους, το αρχιπέλαγος Ertholmene, ακόμη ανατολικότερα, έχει μόνο μερικές δεκάδες. Οι νήσοι Ertholmene ανήκουν κατά κυριότητα και διοικούνται από το Υπουργείο Άμυνας της Δανίας. Το 2017 η δανέζικη DDIS προχώρησε στην ανέγερση ενός σταθμού υποκλοπών με κεραία ύψους 280 ποδών στην κωμόπολη Ostermarie του Bornholm ώστε να παρακολουθεί τις επικοινωνίες εντός της Βαλτικής θάλασσας αλλά κι εντός Ρωσίας.
Έτσι γίνεται, με κάθε ημέρα που περνά, προφανέστερο ότι στη Βαλτική, σιωπηρά αλλά μεθοδικά, οικοδομείται απολύτως συνεκτικό δυτικό στρατηγικό υποσύστημα ανάσχεσης της Ρωσίας. Η Δύση δεν βαυκαλίζεται με την ιδέα ότι θα μπορούσε να επεκταθεί στην Ουκρανία, και δεν παρεμβαίνει στο εκεί δράμα, αλλά καλλιεργεί επιμελέστατα αποτρεπτικές παραστάσεις για τυχόν ρωσικές βλέψεις σε μέλη της συμμαχίας, όπως η Πολωνία και οι τρεις Βαλτικές Δημοκρατίες.
Εξυπακούεται ότι η σοβαρή απειλή των ρωσικών τακτικών βαλλιστικών πυραύλων στο Καλίνινγκραντ λαμβάνεται επίσης σοβαρότατα υπόψη: Τον Αύγουστο του 2018 η Σουηδία έθεσε παραγγελία για 4 μονάδες πυρός Patriot PAC-3 με 12 εκτοξευτές για 10 δις κορώνες, δηλαδή περί το 1 δις ευρώ. Το σύστημα κηρύχθηκε σε αρχική επιχειρησιακή ετοιμότητα στις 18 Νοεμβρίου 2021.
Αντίστοιχα η Πολωνία παρήγγειλε το Μάρτιο του 2018 αντί 4,75 δις δολαρίων ΗΠΑ, 2 πυροβολαρχίες Patriot Configuration 3+, με αναμενόμενη παράδοση το 2022. Η σύμβαση περιλαμβάνει το Northrop Grumman IBCS Battle Command System και 4 μονάδες με 4 ραντάρ AN/MPQ-65, 16 εκτοξευτές, 4 Σταθμούς Ελέγχου Εμπλοκής, 12 αναμεταδότες IFCN και 208 βλήματα PAC-3 MSE, δηλαδή βλήματα έσχατης βαθμίδας εξέλιξης για αντιβαλλιστικές αποστολές. Τα σχέδια της Πολωνίας προβλέπουν κτήση, σε δεύτερο χρόνο, έξι περαιτέρω πυροβολαρχιών με ραντάρ AESA και βλήματα SkyCeptor.
