Πρόωρες εκλογές στη Τουρκία: Το colpo grosso του Ερντογάν και τι μέλει γενέσθαι

Μπορεί ο Ερντογάν να είναι ένας στυγνός δικτάτορας, όμως οι κινήσεις του στο εξωτερικό και στο εσωτερικό της χώρας του, φανερώνουν ένα ευφυές σχέδιο, που μέχρι στιγμής αποδίδει τα προσδοκώμενα. Η χθεσινή είδηση για προκήρυξη πρόωρων εκλογών στη Τουρκία, ένα και πλέον χρόνο νωρίτερα από το προβλεπόμενο, είναι μια πολύ καλά υπολογισμένη κίνηση, την οποία θα προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανακοίνωσε χθες πως προκηρύσσει πρόωρες εκλογές για τις 24 Ιουνίου, έπειτα από συνάντηση που είχε με τον υπερεθνικιστή (και σύμμαχο) ηγέτη του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) ,  Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Θυμίζουμε πως η Τουρκία παραμένει σε κατάσταση “έκτακτης ανάγκης” από τον Ιούλιο του 2016 και το αποτυχημένο πραξικόπημα. Έχει προηγηθεί η συνταγματική αλλαγή του πολιτεύματος από  προεδρευόμενη κοινοβουλευτική σε προεδρική δημοκρατία και οι επερχόμενες εκλογές θα σηματοδοτήσουν ουσιαστικά τη κατάργηση της θέσης του πρωθυπουργού και τη συγκέντρωση όλων των εξουσιών στο πρόσωπο του προέδρου. Πιο συγκεκριμένα, πριν από ένα χρόνο η Τουρκία διενήργησε δημοψήφισμα, το οποίο προέβλεπε την αλλαγή του κοινοβουλευτικού συστήματος σε προεδρικό, ενισχύοντας σημαντικά τις εξουσίες του Ερντογάν (κάτι που θα εφαρμοζόταν έπειτα από το αποτέλεσμα των προγραμματισμένων εκλογών του 2019).
Με λίγα λόγια, έχουμε τη συμμαχία του ισλαμοσυντηριτικού κόμματος του Ερντογάν (AKP) με το ακροδεξιό κόμμα του Μπαχτσελί (MHP) που θα κατέβουν στις εκλογές και θα “επικυρώσουν” μια σημαντικότατη συνταγματική αλλαγή, με κοινά ψηφοδέλτια.
Γιατί τώρα;
Ενώ αρχικά ο Μπαχτσελί πρότεινε τη διεξαγωγή των πρόωρων εκλογών στις 26 Αυγούστου, ο Ερντογάν αποφάσισε να τις επισπεύσει για τις 24 Ιουνίου. Ο Μπαχτσελί, επικαλέστηκε “οικονομικές και πολιτικές επιθέσεις εις βάρος της Τουρκίας”, ως το βασικό λόγο για την ανάγκη επίσπευσης των εκλογών.
Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός σε θέματα Τουρκίας για να ερμηνεύσει αυτές τις κινήσεις. Η ομολογουμένως εντυπωσιακή νίκη των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων (και των συμμάχων τους) στο Αφρίν, παραμένει “φρέσκια” στη μνήμη του τουρκικού εκλογικού σώματος και ο Ερντογάν σπεύδει να την “εξαργυρώσει”, συσπειρώνοντας τους ψηφοφόρους του.
Παράλληλα, η κατρακύλα της τουρκικής λίρας είναι χωρίς προηγούμενο επί θητείας Ερντογάν. Μόνο για φέτος, η λίρα έχει χάσει το 12% της αξίας της (περίπου τη μισή της αξία από τις αρχές του 2015), ενώ η ανεργία και ο πληθωρισμός βρίσκονται μόνιμα άνω του 10%. Η Τουρκία παρόλα αυτά, πετυχαίνει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως το 7%. H “φθηνή” λίρα, βοήθησε στις εξαγωγές τουρκικών προϊόντων, αλλά οι αυξήσεις στα επιτόκια δανεισμού, ίσως βάλουν φρένο στην αναπτυξιακή ατζέντα της Τουρκίας, που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται σε μια σειρά έργων ανά την επικράτεια αλλά και εκτεταμένου δανεισμού προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (πρόκειται για χρήμα σε “σκληρό νόμισμα” που οι τουρκικές τράπεζες δανείστηκαν από εξωτερικούς επενδυτές), δημιουργώντας μια σχετικά εύρωστη μεσαία τάξη. Την ίδια στιγμή, το ΔΝΤ κάνει λόγο για κίνδυνο “υπερθέρμανσης” της τουρκικής οικονομίας, ενώ μόλις το περασμένο Μάρτιο, η Moody’s υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας από Ba1 σε Ba2. Μια επερχόμενη σοβαρή οικονομική κρίση για τη Τουρκία, δεν είναι εξωπραγματικό σενάριο (μια ενδιαφέρουσα πρόσφατη ανάλυση μπορείτε να διαβάσετε στο The National Interest).
Πηγή εικόνας: synallagma.gr
Συνοψίζοντας, ο Ερντογάν προκήρυξε πρόωρες εκλογές για να κεφαλαιοποιήσει το θετικό αίσθημα έπειτα από τη νικηφόρα εκστρατεία στο Αφρίν και για να προλάβει τυχόν δυσάρεστες οικονομικές εξελίξεις που θα προκαλέσουν δυσφορία στο εκλογικό σώμα και ειδικά στην όποια ευρωστία απολαμβάνει η μεσαία τάξη που στηρίζει το Τούρκο Πρόεδρο. Τέλος, οι επερχόμενες εκλογές θα σημάνουν την οριστική εδραίωση του Ερντογάν στην εξουσία με αυξημένες αρμοδιότητες, όπως αποφασίστηκε στο περσινό δημοψήφισμα.
Τι μέλει γενέσθαι;
Το μόνο βέβαιο είναι πως η προκήρυξη πρόωρων εκλογών, ήταν μια καλά προσχεδιασμένη κίνηση. Μόλις τρεις ώρες μετά την ανακοίνωση του Ερντογάν, το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο της Τουρκίας, δήλωσε έτοιμο για τη διαδικασία, αναμένοντας μόνο τη τυπική ψηφοφορία του κοινοβουλίου.
Το πρόβλημα που απασχολεί την Ελλάδα ωστόσο, είναι σε τι κινήσεις εις βάρος της χώρας μας θα προβεί ο Ερντογάν, για να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του. Με μόλις δυο μήνες να μας χωρίζουν από τις πρόωρες εκλογές στη γείτονα χώρα, μια σχεδιασμένη “κρίση” στο Αιγαίο, δεν θα πρέπει να θεωρείται εξωπραγματικό σενάριο. Η πολεμική ρητορική του Τούρκου Προέδρου εις βάρος της Ελλάδας θα συνεχιστεί και θα επιταθεί όσο πλησιάζουμε την 24η Ιουνίου. Η Τουρκία έχει αποδείξει από τις πράξεις της στο παρελθόν πως επιθυμεί να διαχειρίζεται κρίσεις σε τοπικό επίπεδο (θερμό επεισόδιο;), δεδομένου πως καταφέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα δίχως κανένα κόστος. Το γεγονός πως ο Ερντογάν πλαισιώνεται από τον υπερεθνικιστή Μπαχτσελί, θα πρέπει να μας κρατά σε μεγαλύτερη εγρήγορση, δεδομένου πως και αυτός θα πρέπει να επιδείξει “έργο” στο φανατισμένο εκλογικό του σώμα.
Από την άλλη, η έναρξη της τουριστικής περιόδου που είναι εξαιρετικά σημαντική από οικονομικής απόψεως και για τις δυο χώρες, ενδέχεται να μετριάσει την εμπρηστική ρητορική. Αν όμως για οποιοδήποτε λόγο ο Ερντογάν θεωρήσει πως η παραμονή του στην εξουσία απειλείται ή βρεθεί αντιμέτωπος με αυξανόμενη εσωτερική δυσαρέσκεια και/ή αστάθεια, είναι απολύτως βέβαιο πως θα προσπαθήσει να τα “εξάγει” και το πρώτο του θύμα, θα είναι ο πιο αδύναμος ή απροετοίμαστος κρίκος.
Η απάντηση απέναντι σε τέτοιου είδους απειλές είναι ετοιμότητα, ψυχραιμία και αποφασιστικότητα απέναντι σε μια διαρκώς μεταλλασόμενη από κοσμική σε ισλαμιστική χώρα.