Οι αβρότητες μεταξύ των προέδρων των δύο Κορεατικών κρατών περίσσευαν στην πρόσφατη ιστορική τους συνάντηση στην Αποστρατικοποιημένη Ζώνη, αφήνοντας ελπίδες ότι σύντομα οι δύο χώρες θα υπογράψουν συνθήκη ειρήνης δίνοντας τέλος στον 65χρονο ψυχρό πόλεμο που έχει σημαδέψει την Κορεατική Χερσόνησο. Άλλωστε οι δύο Κορέες ουσιαστικά βρίσκονται ακόμη σε εμπόλεμη κατάσταση αφού το 1953 υπεγράφη απλώς μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, τίποτα περισσότερο.
Όμως η ελπιδοφόρος αυτή προσέγγιση ήλθε πολύ αργά για όσους χάθηκαν τα χρόνια του πολέμου ή υπέφεραν τα πάνδεινα στα βορειοκορεατικά και κινεζικά στρατόπεδα αιχμαλώτων. Για κάποιους άλλους που χάθηκαν χωρίς ίχνη, οι οικογένειές τους υπέφεραν διπλά. Ειδικά τα πληρώματα των κατασκοπευτικών αεροσκαφών που είχαν την ατυχία να καταρριφθούν πάνω από την Β. Κορέα πλήρωσαν πολύ ακριβά το απόρρητο της αποστολής τους καθώς σε πολλές περιπτώσεις, επισήμως «δεν ήταν καν εκεί»…
Η σύλληψη, τα βασανιστήρια, ο εγκλεισμός σε κάποιο «γκουλαγκ» και, πολύ πιθανόν, ακόμη και ο θάνατος, ήταν ρίσκα γνωστά στα πληρώματα που απογειώνονταν από τις βάσεις τους γι’ αυτές τις αποστολές χωρίς ψευδαισθήσεις. Ήξεραν καλά ότι ήταν «αναλώσιμοι». Αυτή είναι μια από τις πολλές ιστορίες τους. Θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν σενάριο ταινίας, μόνο που είναι πέρα για πέρα αληθινή.
Για την οικογένεια του Σμηναγού Charles «Mac» McDonough, το τηλεγράφημα της Αεροπορίας που έφθασε σπίτι του στο Γκλεν Ρόουζ του Τέξας στις 5 Δεκεμβρίου του 1950 –μια ημέρα μετά την κατάρριψή του αναγνωριστικού RB-45 με το οποίο πετούσε πάνω από την Βόρειο Κορέα– έλεγε τα πάντα και τίποτα: Εκφράζοντας την λύπη της, η USAF πληροφορούσε την γυναίκα του ότι το αεροπλάνο του συζύγου της εξαφανίσθηκε μαζί με τα τρία άλλα μέλη του πληρώματός του κατά την διάρκεια «αποστολής πάνω από εχθρική περιοχή».
Η φράση «κάθε δυνατή έρευνα ολοκληρώθηκε» ήταν σαν να επισημοποιούσε το τελεσίδικο του θέματος. Όμως οι «δέουσες έρευνες» για τους αεροπόρους του ασημένιου RB-45 κάθε άλλο παρά ολοκληρώθηκαν. Για την ακρίβεια, έπρεπε να περάσουν σαράντα τέσσερα χρόνια για να αρχίσουν.
Αποχαρακτηρισμένα πολεμικά αρχεία των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά και προσωπικές μαρτυρίες άλλων χειριστών αποκαλύπτουν ότι οι Σοβιετικοί όχι μόνο διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην κατάρριψη του Tornado, αλλά συμμετείχαν και στην «αξιοποίηση» του Αμερικανού πιλότου αμέσως μετά την αιχμαλωσία του. Για την οικογένεια του Σμηναγού, μετά από τέσσερεις και πλέον δεκαετίες σιωπής και αναπάντητων ερωτηματικών τα κομμάτια αυτού του παζλ άρχισαν σιγά-σιγά να μπαίνουν στην θέση τους.
«Αποστολές πάνω από εχθρική περιοχή»
Δεν ήταν ούτε απλό, ούτε εύκολο. Η απόρρητη φύση των αποστολών που εκτελούσαν συχνά τα RB-45 πετώντας μέσα στον κινεζικό ή τον σοβιετικό εναέριο χώρο και ακόμη συχνότερα πάνω από την Β. Κορέα, έφερνε διαρκώς εμπόδια στην έρευνα των συγγενών του αγνοούμενου Σμηναγού. Είναι ενδεικτικό ότι η απώλεια του RB-45 και του πληρώματός του στις 4 Δεκεμβρίου 1950 (άλλες πηγές αναφέρουν ως ημερομηνία κατάρριψης την 21η Απριλίου 1950) δεν αναφέρεται καν στην επίσημη ιστορία της USAF για τον πόλεμο της Κορέας, αν και γίνεται μνεία για την δράση αεροσκαφών του τύπου κατά την διάρκεια του πολέμου.
Προφανώς, το «ανύπαρκτο» Tornado της 324th SRS με αριθμό «8015» στην ουρά ήταν από τα RB-45C που πέταξαν αποστολές σ’ εκείνον τον πόλεμο, επιχειρώντας από την βάση Yokota στην Ιαπωνία. Αποτελώντας την αναγνωριστική έκδοση του βομβαρδιστικού Β-45 Tornado και εφοδιασμένο με ό,τι πιο σύγχρονο υπήρχε τότε στον τομέα του φωτοαναγνωριστικού εξοπλισμού, το RB-45 ήταν κάτι που ήθελε πολύ να είχε τα χέρια της η σοβιετική αντικατασκοπία.
Ενήμεροι για τις υπερπτήσεις των Αμερικανών τόσο πάνω από το έδαφός τους, όσο και πάνω από την Κορέα, οι Σοβιετικοί περίμεναν την κατάλληλη ευκαιρία. Κατά το μεσημέρι της 4ης Δεκεμβρίου, ο «Mac» και το πλήρωμά του, ο Σμηναγός Jules E. Young, συγκυβερνήτης, ο αξιωματικός πληροφοριών Σμήναρχος John R. «Jack» Lovell και ο Υποσμηναγός James J. Picucci, ο ναυτίλος του αεροσκάφους, επιβιβάσθηκαν σφιγμένοι στις γαλάζιες φόρμες πτήσης τους στο «48-015» για μια αποστολή «πάνω από τον Βορρά». Κανείς δεν τους ξαναείδε.
Η τελευταία επαφή του αεροπλάνου με την Yokota ήταν η αναφορά ρουτίνας από τον ασύρματο ότι το «8015» εισέρχετο στον βορειοκορεατικό εναέριο χώρο –περίπου 100΄ μετά την αναχώρησή του από την Ιαπωνία. Μετά, απόλυτη σιωπή… Το σημείο συντριβής δεν βρέθηκε ποτέ. Όπως ποτέ δεν επαναπατρίσθηκαν τα πτώματα των αεροπόρων.
Η παρουσία του Σμηνάρχου Lovell μεταξύ των μελών του πληρώματος είναι ένα από τα μυστήρια της αποστολής: ο 46χρονος Σμήναρχος δεν ανήκε στο Απόσπασμα του McDonough αλλά ήλθε στην Ιαπωνία προερχόμενος από το Πεντάγωνο, όπου υπηρετούσε ως βοηθός του Υποπτεράρχου C. Cabell, επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Αεροπορίας. Εκείνη η πτήση θα πρέπει να ήταν πολύ σημαντική.
Επί χρόνια, τα μόνα στοιχεία που είχαν στην διάθεσή τους οι οικείοι του Σμηνάρχου McDonough ήταν μια αναφορά του ονόματος του 31χρονου πιλότου κατά την διάρκεια μιας «εκπομπής του εχθρού» την οποία κατέγραψαν οι αμερικανικές υπηρεσίες Πληροφοριών στις 21 Μαΐου του 1951. Σύμφωνα με την κινεζική εκπομπή, ο Αμερικανός αεροπόρος είχε συλληφθεί στην Βόρειο Κορέα.
Το όνομα του McDonough συμπεριλαμβανόταν μεταξύ των ονομάτων 71 Αμερικανών οι οποίοι μετά την τελευταία ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου μεταξύ των Κινέζων και των δυνάμεων των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο του 1953, αναφέροντο στην λίστα της αμερικανικής Διοίκησης Άπω Ανατολής ως άτομα που «παραμένουν στα χέρια των Κομμουνιστών». Το περίεργο είναι ότι ο Σμηναγός McDonough ποτέ δεν χαρακτηρίσθηκε επισήμως αιχμάλωτος πολέμου όπως προκύπτει από ένα, αποχαρακτηρισμένο σήμερα, έγγραφο της US Far East Command, με ημερομηνία 14 Δεκεμβρίου 1954. Σχεδόν έναν χρόνο νωρίτερα, ο Σμήναρχος Lovell είχε χαρακτηρισθεί θανών στο πεδίο της μάχης.
Στον αγώνα της να μάθει περισσότερα για τον πατέρα της, η κόρη του McDonogh ανακάλυψε έκπληκτη το 1992 ότι πολλά επίσημα αρχεία εκείνης της εποχής είτε έλειπαν ή ήταν διαβαθμισμένα, συνεπώς απρόσιτα για κάθε απλό πολίτη. Η μεγαλύτερη έκπληξη ήλθε όταν ψάχνοντας στο αρχείο απωλειών της USAF στην αεροπορική βάση Randolph του Τέξας, ανακάλυψε το όνομα του πατέρα της σε μια λίστα Αμερικανών αεροπόρων που είχε δώσει στην Αεροπορία η ρωσική κυβέρνηση!
Κανείς δεν μπορούσε να της πει τί ήταν αυτή η λίστα, πέραν του γεγονότος ότι το έγγραφο επιβεβαίωνε πως ο πατέρας της και άλλοι Αμερικανοί αιχμάλωτοι πολέμου ανακρίθηκαν όντως από Σοβιετικούς αξιωματικούς, οι οποίοι «ετοίμασαν τις ερωτήσεις» ενώ ένας «Κινέζος σύντροφος μετέφραζε» τις απαντήσεις. Απτόητη, η κόρη του παρακολούθησε ακροάσεις του Κογκρέσου για τους αγνοούμενους, διάβασε βιβλία για τον πόλεμο της Κορέας και εξακολούθησε να ερευνά τα αρχεία της Αεροπορίας.
Το ερώτημα που την βασάνιζε ήταν αν ο πατέρας της πέθανε. Τελικά, η επιμονή της ανταμείφθηκε. Με την βοήθεια της κόρης του Σμηνάρχου Lovell που είχε ξεκινήσει κι αυτή την δική της προσωπική σταυροφορία για να πληροφορηθεί την τύχη του πατέρα της, τον Οκτώβριο του 1993 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο σμηναγός McDonough πέθανε περίπου δύο εβδομάδες μετά την κατάρριψη του από σοβιετικά MiG κοντά στον ποταμό Γιαλού, το φυσικό σύνορο μεταξύ Βορείου Κορέας και Κίνας.
Αναφέροντας στην Μόσχα
Το ρωσικό ντοκουμέντο με ημερομηνία 18 Δεκεμβρίου 1950 –ακριβώς δύο εβδομάδες μετά την κατάρριψη του αμερικανικού αναγνωριστικού– δεν αναφέρει την ακριβή αιτία θανάτου του σμηναγού McDonough. Φέρει όμως σημειώσεις που μαρτυρούν ότι πρέπει να κυκλοφόρησε στα υψηλά κλιμάκια του σοβιετικού επιτελείου στην Μόσχα.
«Σας πληροφορώ ότι ο χειριστής του καταρριφθέντος Β-45 πέθανε καθ’ οδόν και η ανάκριση δεν ολοκληρώθηκε» σημειώνει στην έγγραφη αναφορά προς τον αρχηγό του σοβιετικού Γενικού Επιτελείου, Στρατάρχη Πάβελ Μπατίσκυ, ο επικεφαλής των Σοβιετικών στρατιωτικών συμβούλων στην Κίνα, Στρατηγός Στεπάν Κρασόβσκυ. Το στοιχείο ταιριάζει με την μαρτυρία του Hamilton B. Shawe Jr, επίσης πιλότου της USAF, του τελευταίου Αμερικανού που είδε ζωντανό τον McDonough στην Κορέα.
Σύμφωνα με τον Shawe, ο αγνοούμενος Σμηναγός πέρασε τρείς ημέρες μαζί του σε μια βομβαρδισμένη φυλακή για αιχμαλώτους πολέμου στο παγωμένο Σινούϊτζου, στην Β. Κορέα. Όπως του διηγήθηκε ο McDonough, μόλις που πρόλαβε να εγκαταλείψει το φλεγόμενο RB-45 πηδώντας με το αλεξίπτωτό του. Στην προσπάθειά του να αποφύγει την αιχμαλωσία, υπέστη σοβαρά κρυοπαγήματα περιπλανώμενος στους λόφους αλλά δεν τα κατάφερε: αναζητώντας τροφή σε μια απομονωμένη αγροικία, οι ένοικοί της τον παρέδωσαν στον Στρατό.
Στις 18 Δεκεμβρίου 1953, την τετάρτη ημέρα της κράτησης του McDonough στο Σινούϊτζου, οι Βορειοκορεάτες τον πήραν με μια βοϊδάμαξα για να τον μεταφέρουν, άγνωστο πού. Καθ’ όλας τας παραδόσεις, δεν παρέλειψαν να του κρεμάσουν και μια πινακίδα που έγραφε «Αμερικανός εγκληματίας πολέμου». Ήταν δε σε τόσο άσχημη κατάσταση, που ο Shawe σκέφθηκε ότι ο συνάδελφός του δεν θα ζούσε για πολύ.
Όταν απελευθερώθηκε με τις ανταλλαγές αιχμαλώτων το 1953, ο Shawe ενημέρωσε αμέσως την Αεροπορία για την σύντομη συνάντησή του με τον Σμηναγό. Η κατάθεσή του, το μοναδικό στοιχείο που είχε στην διάθεσή της η USAF, οδήγησε την Αεροπορία στις 1 Μαρτίου 1954 να θεωρήσει τον McDonough, ελλείψει άλλων νέων, νεκρό.
Ο Α. Φ. Αντριάνοφ γνωρίζει κάτι περισσότερο. Ο Ρώσος πιλότος του MiG που κατέρριψε το Tornado 72,5 χιλιόμετρα ανατολικά του Αντουνγκ, στην κινεζική πλευρά της σινο-βορειοκορεατικής μεθορίου, κοντά στο Σινούϊτζου, έμαθε από έναν αξιωματικό που ανέκρινε μαζί με άλλους τον Αμερικανό αεροπόρο ότι κατά την μεταφορά του από την φυλακή, ένα πλήθος Βορειοκορεατών περικύκλωσε την βοϊδάμαξα και έδειρε τον Σμηναγό McDonough μέχρι θανάτου.
Ένα ακόμη σοβιετικό έγγραφο, με ημερομηνία 17 Δεκεμβρίου 1950 και υπογεγραμμένο από τον Διοικητή του 64ου Αεροπορικού Σώματος Μαχητικών, υπεύθυνου για τις αεροπορικές επιχειρήσεις των Σοβιετικών στο μέτωπο της Κορέας, πληροφορούσε την στρατιωτική ιεραρχία στο Κρεμλίνο για τα όσα είπε κατά την ανάκρισή του ο Αμερικανός και ζητούσε την βοήθεια των Σοβιετικών «συμβούλων» στην Κορέα για την περισυλλογή καταρριφθέντων αμερικανικών αεροσκαφών και κυρίως, την απόκτηση «λεπτομερειών», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Στην ιστορία αυτή υπάρχουν και λεπτομέρειες που ποτέ δεν έγιναν γνωστές. Πού πήγαιναν τον Αμερικανό πιλότο οι Βορειοκορεάτες; Και τί απέγινε το πτώμα του; Δεκαετίες ολόκληρες μετά την απώλεια του Σμηναγού McDonough, οι συγγενείς του προσπαθούσαν να συμβιβασθούν με αυτό που ο ίδιος γνώριζε πολύ καλά πριν το RB-45 αφήσει τον διάδρομο της Yokota: ότι αυτοί που πετούσαν τέτοιες αποστολές ήταν «αναλώσιμοι».
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση 29/4/2018
Το Τεύχος Μαρτίου 2019 της ΠΤΗΣΗΣ #394, διαθέσιμο ηλεκτρονικά!
