Μαχητικά stealth: Πόσο «αόρατα» είναι στ’ αλήθεια;

Stealth! Η λέξη και μόνο φαίνεται ότι αρκεί να δώσει σε ένα μαχητικό «μαγικές» ιδιότητες. Eίναι όμως έτσι; Διότι σύμφωνα με κινεζικά –κρατικά – μέσα ενημέρωσης, η Αεροπορία του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού μπορεί να «βλέπει» τα αμερικανικά F-22. Προπαγάνδα, θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς. Πιθανότατα. Ή μήπως υπάρχουν ψήγματα αληθείας;
Η τεχνολογία stealth δεν είναι το «μαγικό φίλτρο» που κάνει ένα μαχητικό αόρατο και ανίκητο. Απλώς κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα για τον αντίπαλο. Η κατάρριψη ενός F-117Α (s/n 82-806, call sign ‘Vega 31’) τον Μάρτιο του 1999 από σερβικούς αντιαεροπορικούς πυραύλους S-125 Neva/Pechora ήταν η οδυνηρή απόδειξη ότι το αδιανόητο… μπορεί να συμβεί. Βεβαίως αυτό συνέβη τον προηγούμενο αιώνα. Σήμερα υποτίθεται ότι είναι διαφορετικά.

Ωστόσο η ιχνηλάτηση ενός Raptor δεν είναι εντελώς εκτός πραγματικότητας, ιδίως εάν φέρει εξωτερικές δεξαμενές σε «ferry flight» οπότε το αεροσκάφος δεν είναι σε διαμόρφωση stealth. Το ίδιο ισχύει όταν μαχητικά stealth φέρουν ανακλαστήρες Luneburg που ενισχύουν το ίχνος τους στα ραντάρ εν καιρώ ειρήνης. Στον πόλεμο όμως;
Αντίθετα με την κοινή πεποίθηση, ακόμη και σε διαμόρφωση μάχης τα F-22 δεν είναι εντελώς «αόρατα» στα εχθρικά ραντάρ, όπως κανένα αεροσκάφος εφοδιασμένο με κάθετα σταθερά όπως τα F-35, PAK-FA, J-20 και J-31. Οι νόμοι της φυσικής υπαγορεύουν ότι τα τακτικά μαχητικά τεχνολογίας stealth πρέπει να είναι σε θέση να «ξεγελάσουν» τις δέσμες υψηλής συχνότητας C, X, Ku και τις ανώτερες της μπάντας S για να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους.

Σημειωτέον ότι ραντάρ που λειτουργούν σε δέσμη χαμηλότερης συχνότητας (τμήματα της μπάντας S ή L) όπως τα πολιτικά ραντάρ ελέγχου εναερίου κυκλοφορίας, φέρονται ικανά να εντοπίζουν και να ιχνηλατούν αεροσκάφη stealth μεγέθους τακτικού μαχητικού. Σε αντιδιαστολή, το Β-2 Spirit το οποίο σχεδιαστικά αποφεύγει τους παράγοντες εκείνους που θα μπορούσαν να το προδώσουν είναι πολύ πιο «δύσκολος πελάτης» από ένα F-22 ή F-35.

Τα πολιτικά ραντάρ ATC από την άλλη, ακόμη κι αν μπορούν να «δουν» ένα αεροσκάφος stealth, δεν μπορούν να καθοδηγήσουν αντιαεροπορικούς πυραύλους εναντίον του καθώς λείπει το κατάλληλο σύστημα ελέγχου πυρός. Φυσικά η Ρωσία και η Κίνα, ενδεχομένως και άλλες χώρες, δεν κάθονται άπραγες και αναπτύσσουν προηγμένα ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης που θα λειτουργούν σε συχνότητες UHF και VHF χρησιμοποιώντας μεγαλύτερη μήκη κύματος προκειμένου να δώσουν στα φίλια αεροσκάφη μια ιδέα πού μπορεί να βρίσκεται ένα αντίπαλο μαχητικό stealth. Υπάρχει ωστόσο ένα θέμα: τα εν λόγω ραντάρ πιθανότατα δεν θα μπορούν να ιχνηλατούν με την απαιτούμενη ακρίβεια τους εντοπισθέντες στόχους ώστε να κατευθύνουν ένα όπλο εναντίον τους.
Η καθοδήγηση πυραύλων με ραντάρ χαμηλής συχνότητας περιορίζεται από δύο παράγοντες –το εύρος της ακτίνας του ραντάρ και το εύρος παλμού. Με την κατάλληλη επεξεργασία σήματος πάντως, οι περιορισμοί μπορούν να ξεπερασθούν. Τα δε ραντάρ κατηγορίας AESA που κατευθύνουν ηλεκτρονικώς τις ακτίνες τους, ίσως αποβούν περισσότερο χρήσιμα όσον αφορά την ποιότητα ιχνηλάτησης απ’ ότι μπορούν να φανταστούν φίλοι και εχθροί.

Το ραντάρ AN/APY-9 των Ε-2D Advanced Hawkeye είναι γνωστό ότι μπορεί να λειτουργήσει ως αισθητήρας για την καθοδήγηση βλημάτων AIM-120 AMRAAM από μαχητικά F/A-18E/F Super Hornets μέσω ζεύξης Link-16. Επίσης το ίδιο μπορεί να κάνει και για πυραύλους Standard SM-6 εκτοξευόμενους από καταδρομικά και αντιτορπιλλικά Aegis εναντίον στόχων που έχουν εντοπισθεί πέραν του ορίζοντος των ραντάρ SPY-1 των πλοίων. Το γεγονός αυτό, επισημαίνουν ειδικοί, καταδεικνύει την δυνατότητα των E-2D να παρέχουν ιχνηλάτηση για την καθοδήγηση όπλων.
Ορισμένοι μάλιστα προτείνουν την στενότερη συνεργασία τακτικών μαχητικών stealth με πλατφόρμες ηλεκτρονικού πολέμου όπως το EA-18G Growler. Ο λόγος είναι απλός: τα αεροσκάφη stealth μειώνουν το ίχνος εντοπισμού τους ενώ η ηλεκτρονική προσβολή αυξάνει τον «θόρυβο» στα ραντάρ του εχθρού. Και αυτό είναι ένα (σύνθετο) πρόβλημα που ο αντίπαλος πρέπει να λύσει.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση 27/12/2018