Η πιο πρόσφατη εξαγωγική επιτυχία του F-35 ήταν εκείνη της Ελβετίας, όπου η χώρα αποφάσισε την αγορά 36 μαχητικών, τύπου Α, που θα αναβαθμίσουν συνολικά την αεροπορία της. Η ελβετική παραγγελία έκανε αίσθηση, καθώς ανακοινώθηκε πως η επιλογή έγινε με το F-35 να αποδεικνύεται σε βάθος χρόνου πιο οικονομικό από το Rafale, το Super Hornet και το Eurofighter, δηλαδή εκτιμώντας το τελικό κόστος χρήσης σε βάθος δεκαετιών.
Διπλός θρίαμβος των ΗΠΑ στην Ελβετία: F-35Α και Patriot νίκησαν στον διαγωνισμό!
Βέβαια αυτός ο υπολογισμός έγινε εκτιμώντας την αξιοποίηση του αεροσκάφους σύμφωνα με τις ελβετικές προδιαγραφές, και δεν μπορεί με «ευκολία» να επεκταθεί για άλλες χώρες, καθώς κάθε μια έχει διαφορετικές απαιτήσεις: ωρών πτήσης, αποπροσγειώσεων, προβλεπόμενων δομικών καταπονήσεων, πιστοποίησης και προμήθειας όπλων και ειδικών ατρακτιδίων, συντήρησης τόσο τοπικής και στο εξωτερικό σε ειδικά κέντρα κ.λπ.
Τι ακριβώς όμως πληρώνουν οι Ελβετοί για την αγορά των μαχητικών; Η ανάλυση τους έχει ως εξής (με ισοτιμία δολαρίου προς ελβετικό φράγκο 0,95):
- 4,029 δις δολάρια (ΗΠΑ) για τα 36 αεροσκάφη δηλαδή 112 εκατομμύρια το ένα.
- 2,029 δις δολάρια για λογιστική υποστήριξη, όπου εδώ περιλαμβάνεται ο επίγειος εξοπλισμός, η εκπαίδευση των υπολόγων, ένα αρχικό πακέτο ανταλλακτικών, τα εγχειρίδια, η τεχνική υποστήριξη από τον κατασκευαστή για την ένταξη του F-35 κ.λπ. Αυτή η κατηγορία κόστους είναι ότι «χρεώνεται» μια αεροπορία όταν εισάγει ένα νέο τύπο αεροσκάφους.
- 112 εκατομμύρια δολάρια για πυρομαχικά
- 90 εκατομμύρια για συστήματα εκπαίδευσης και σχεδιασμού αποστολών
- 86 εκατομμύρια ως πρόβλεψη τεχνικού ρίσκου. Το ποσό αυτό είναι χαμηλό καθώς οι Ελβετοί θεωρούν πως το αεροσκάφος είναι δρομολογημένο ως παραγωγή, οπότε η πιθανότητα να «βγουν» στην επιφάνεια εξτρά κόστη για τεχνικά προβλήματα είναι μικρή.
- 5,2 εκατομμύρια πρόβλεψη για διόρθωση ανόδου τιμών λόγω πληθωρισμού.
Συνολικά το κόστος εκτιμάται στα 6,35 δις δολάρια ή τα 6,035 δις ελβετικά φράγκα. Η Ελβετία στην σχετική ανακοίνωση λέει ότι το πρόγραμμα της προμήθειας στη χειρότερη περίπτωση μπορεί να φθάσει τα 6,63 δις δολάρια (6,3 δις ελβετικά φράγκα) έως το 2031, αν υπάρξει περαιτέρω άνοδος πληθωρισμού. Σημειώνουμε εδώ πως το τελικό κόστος των 6,035 δις ελβετικών φράγκων είναι οριακά εντός του αρχικού προϋπολογισμού των 6 δις που είχαν εγκρίνει οι Ελβετοί, ενώ είναι σαφώς πάνω από τα 5,068 δις που είχε ανακοινωθεί τον Ιούνιο. Η υπέρβαση κατά ένα δις ελβετικά φράγκα είναι σημαντική και δείχνει το πως η τιμή μπορεί να αλλάξει στην πορεία των τελικών διαπραγματεύσεων.
Nα τονίσουμε εδώ πως η Ελβετία είχε αποφασίσει την αγορά νέων μαχητικών το 2020 με δημοψήφισμα, όπου ο προτεινόμενος προϋπολογισμός των 6 δις ελβετικών φράγκων είχε εγκριθεί από τους πολίτες της χώρας με οριακή πλειοψηφία 50,1%, δηλαδή με μόλις 8.670 ψήφους διαφορά σε σύνολο 3,2 εκατομμυρίων. Και αυτό το ποσό είχαν υπόψη τους όλες οι αεροδιαστημικές εταιρίες που μετείχαν στο σχετικό διαγωνισμό, ότι δηλαδή είναι αδύνατον να το ξεπεράσουν. Κι όπως φάνηκε, η τελική τιμή είναι ακριβώς αυτό το κονδύλι! Βέβαια εδώ πρέπει να υπολογίσουμε πως υπάρχει δέσμευση για αντισταθμιστικά οφέλη ύψους 3 δις δολαρίων, με 950 εκατομμύρια να είναι απευθείας παραγγελίες σε τοπικές εταιρίες που θα μετέχουν στο πρόγραμμα. Τα οποία οφέλη πρέπει να έχουν εκταμιευθεί έως 4 χρόνια μετά τη λήξη της παραλαβής των αεροσκαφών. Άρα οι Έλβετοι έχουν φροντίσει να επιστραφεί έμμεσα στην οικονομία τους ένα σημαντικό κονδύλι από την όλη επένδυση και με σαφή μάλιστα ημερομηνία εκτέλεσης (κάθε σύγκριση εδώ με άλλες παρεμφερείς υποθέσεις δεκτή…).
Από την ελβετική αγορά βλέπουμε ότι το τελικό κόστος ανά αεροσκάφος είναι 176 εκατομμύρια δολάρια, που περιλαμβάνει μεν κάποια πυρομαχικά τα οποία όμως είναι λίγα (μόλις 112 εκατομμύρια δολάρια στο σύνολο), ενώ η συμφωνία στηρίζεται πάνω σε ένα στιβαρό ελβετικό νόμισμα, του οποίου η συναλλαγματική ισοτιμία με το δολάριο είναι πολύ σταθερή την τελευταία δεκαετία.
Από αυτή την προμήθεια μπορούμε να συνάγουμε πόσο θα κόστιζε στην Ελλάδα η αγορά π.χ. 20 μαχητικών F-35; Ο πολλαπλασιασμός μας δίνει ένα ποσό 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια ή 3,1 δις ευρώ. Αλλά σας διαβεβαιώνουμε πως αυτή η προσέγγιση είναι πολύ απλοϊκή. Καθώς το τελικό κόστος για κάθε χώρα/αεροπορία εξαρτάται από το τι εξτρά θα ζητήσει, από το τι τιμή θα έχει το αεροσκάφος την εποχή της παραγγελίας, από το πόσα πυρομαχικά θα χρειαστεί να αγοραστούν για τον αρχικό εξοπλισμό των αεροσκαφών, από το ποιες υποδομές θα απαιτηθούν στο έδαφος, από την τότε συναλλαγματική ισοτιμία, από τους όρους αποπληρωμής (επιτόκιο, πιθανός χρόνος χάριτος, ειδικοί όροι χρηματοδότησης), από τα αντισταθμιστικά οφέλη κ.ο.κ. Έτσι αν και ο καθένας μπορεί να κάνει όσες ασκήσεις θέλει επί χάρτου, η απευθείας σύγκριση είναι πολύ δύσκολη, εκτός βέβαια και αν είναι έτοιμος να κάνει την παραγγελία «τώρα»…
H κατασκευάστρια εταιρία Lockheed Martin πάντως, σε πρόσφατη παρουσίασή της στην Αθήνα, αυτή την εβδομάδα, υποστήριξε ότι η fly-away τιμή του F-35A για τα τρέχοντα lot παραγωγής είναι 80 εκατ. δολάρια, και βαίνει μειούμενη. Και πάλι όμως η fly-away τιμή δεν σημαίνει και πολλά. Η LM είπε και ενδιαφέροντα πράγματα για το κόστος ανά ώρα πτήσης, που είναι η “καυτή πατάτα” του F-35. Τα όσα ειπώθηκαν δεν έχουν και μεγάλη σχέση με τα όσα παρουσιάστηκαν από κάποια ΜΜΕ, ειδικά ηλεκτρονικά, που έγραψαν πάλι τα “δικά τους” στα όρια των fake news (που βέβαια δεν έχουν σχέση με τα όσα είπε η LM). Περισσότερα όμως στο θέμα στο επόμενο τεύχος της “Πτήσης” (Δεκέμβριος 2021) που θα περιέχει σχετική ανάλυση και θα είναι μαζί σας την ερχόμενη εβδομάδα!
