Αφόρητη ζέστη την ημέρα, διαπεραστικό κρύο την νύχτα, νερό που πολλές φορές μύριζε πετρέλαιο κι αυτό με το δελτίο, απλές σκηνές για καταλύματα και μύγες, χιλιάδες μύγες που με θρασύτητα αξίωναν μερίδιο από το λιτό συσσίτιο που δινόταν στους άνδρες, ήταν οι συνθήκες που είχαν να αντιμετωπίσουν εκτός από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς στην έρημο οι Έλληνες.
Οι απότομες αυξομειώσεις της θερμοκρασίας, οι αντανακλάσεις της ερήμου και η άμμος που βρισκόταν σχεδόν παντού –στα ρούχα, στο φαγητό, στους κινητήρες– έκαναν την ζωή στις πυρωμένες εκτάσεις όπου στήνονταν τα προκεχωρημένα αεροδρόμια μια πραγματική δοκιμασία για όλους, ιπτάμενους και μη.
Περιμένοντας στα αεροπλάνα τους το σήμα για απογείωση μέχρι και μισή ώρα, οι χειριστές μούσκευαν στον ιδρώτα για να βρεθούν από τους 40-50 βαθμούς στον παγωμένο αέρα όπου η θερμοκρασία σε ορισμένα ύψη έπεφτε κάτω από το μηδέν. Η ορατότητα από την άμμο και τις αντανακλάσεις της ερήμου δυσχέραινε αφάνταστα τις απο-προσγειώσεις ενώ παρά τα ειδικά φίλτρα η λεπτή άμμος έβρισκε τρόπο να εισχωρήσει στους κινητήρες, απειλώντας ακόμη και με πτώση του αεροπλάνου. Ο θάνατος, είτε από εχθρικά αντιαεροπορικά είτε από επιχειρησιακό ατύχημα, ήταν μόνιμος σύντροφός τους.
Οι μηχανικοί, οι θρυλικές «μαστοράντζες» που κατέβαζαν κινητήρα Hurricane με τα χέρια, δούλευαν ατελείωτες ώρες στην ύπαιθρο υπό συνθήκες απάνθρωπες. Η θερμοπληξία και τα εγκαύματα ήταν συνηθισμένα. Ελάχιστες μονάδες της RΑF είχαν υπόστεγα επισκευών και δη στα Πεδία Προσγειώσεως (Landing Grounds) απ’ όπου επιχειρούσαν οι Μοίρες –επίπεδες εκτάσεις στην έρημο εκτεθειμένες στα φοβερά «χαμσίνια», τις αμμοθύελλες που σκέπαζαν τα πάντα.
Σε τέτοιες συνθήκες καλό ήταν… να μην αρρώσταινες. Αν αρρώσταινες, η ταλαιπωρία ήταν εγγυημένη στο πολλαπλάσιο. Παρά τους κανόνες στοιχειώδους υγιεινής, οι ακραίες συνθήκες και οι μισητές απ’ όλους μύγες έκαναν τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα. Κι αν έβρισκες τρόπο να γλυτώσεις από τις μύγες, οι μικροί ανοιχτόχρωμοι σκορπιοί της ερήμου σε κρατούσαν σε διαρκή επιφυλακή.
Το διάστημα των επιχειρήσεων στην Δυτική Έρημο, δυό γράμματα και ένας αριθμός ήταν το «σπίτι» των ξενιτεμένων Ελλήνων αεροπόρων. Από την συγκρότηση του 335 (Hellenic) Squadron τον Οκτώβριο του 1941 στο Αqir της Παλαιστίνης μέχρι την προσβολή του ιταλικού στρατηγείου έναν χρόνο αργότερα, η πρώτη ελληνική Μοίρα Διώξεως είχε μετασταθμεύσει στα αεροδρόμια LG 20, Idku, Dekheila, LG 173, LG 85 και LG 37. Θα ακολουθούσαν πολλά ακόμη στην Β. Αφρική και την Ιταλία μέχρι την επιστροφή στην Πατρίδα.
Η κούραση από τις αδιάκοπες μετακινήσεις και οι επιχειρήσεις από υποτυπώδη πεδία ήταν το σύνηθες. Οι άδειες ήταν σπάνιες, η ένταση συνεχής. Ούτε οι σκληρές συνθήκες στην έρημο ούτε ο αποφασισμένος εχθρός κατάφεραν όμως να τους κάμψουν. Όπως έχει γραφτεί, «με το χαμόγελο και την βεβαιότητα της Νίκης» συνέχισαν.
Όλοι και ο καθένας ξεχωριστά έκαναν την δική τους υπέρβαση, όπως πολλοί άλλοι Έλληνες της γενιάς τους, αψηφώντας τους περιορισμούς της καθημερινής, ανθρώπινης, κοινής λογικής. Έτσι πολέμησαν τότε. Γιατί η Ελευθερία δεν χαρίζεται, κερδίζεται.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση 5/11/2018
